Opracowały: Małgorzata Ściubisz, Iwona Rywczak
W amerykańskim badaniu obserwacyjnym z kohortą „otwartą” oceniono skuteczność rzeczywistą „żywej”, zawierającej atenuowany szczep Oka wirusa ospy wietrznej i półpaśca szczepionki przeciwko półpaścowi (HZ [preparat niedostępny w Polsce – przyp. red.]) w zapobieganiu nerwobólu popółpaścowego u osób w wieku ≥50 lat. Badanie przeprowadzono w stanie Kalifornia, na obszarze objętym świadczeniami zdrowotnymi udzielanymi przez Kaiser Permanente of Northern California.
W latach 2007–2016 do badania zakwalifikowano łącznie 1 454 841 osób (7 600 000 osobolat obserwacji; śr. 5,2 roku obserwacji na osobę) w wieku ≥50 lat, z których w tym czasie 480 413 (33%) zaszczepiono przeciwko półpaścowi. Do 2016 roku wyszczepialność sięgnęła 71% u osób w wieku ≥60 lat i zaledwie 4% u osób w wieku 50–59 lat. Średni czas obserwacji po szczepieniu wynosił 3,7 roku. W ciągu 10 lat zarejestrowano łącznie 62 205 zachorowań na półpasiec, z czego w 4175 (6,7%) przypadkach wystąpił nerwoból popółpaścowy. Częstość nerwobólu popółpaścowego zwiększała się wraz z wiekiem i u osób nieszczepionych w wieku 50–59 lat wyniosła 2,5%, a u osób w wieku ≥80 lat – 12,5%. U osób w wieku ≥60 lat szczepionych przeciwko półpaścowi częstość półpaśca, po którym rozwijał się nerwoból popółpaścowy, była mniejsza niż u osób nieszczepionych.
Surowy współczynnik zapadalności na nerwoból popółpaścowy wynosił 59,5/100 000 osobolat (95% CI: 57,5–61,5) u osób nieszczepionych oraz 38,3/100 000 osobolat (95% CI: 35,4–41,3) u osób szczepionych przeciwko półpaścowi. Zapadalność na nerwoból popółpaścowy zwiększała się wraz z wiekiem i wśród nieszczepionych wahała się od 20/100<000 u osób w wieku 50–59 lat do 148,3/100 000 u osób w wieku ≥80 lat. Po uwzględnieniu poprawki na znane czynniki zakłócające oszacowano, że w ciągu 10 lat obserwacji skuteczność HZ w zapobieganiu nerwobólu popółpaścowego ogółem wyniosła 64,8% (95% CI: 61,3–68) i nie różniła się istotnie od wieku w momencie szczepienia i wyniosła 63,8% (95% CI: 36,9–79,2) u osób w wieku 50–59 lat, 66,2% (95% CI: 60,9–70,8) u osób w wieku 60–69 lat, 64,1% (95% CI: 58,8–68,8) u osób w wieku 70–79 lat oraz 63,3% (95% CI: 54,7–70,2) u osób w wieku ≥80 lat. Zaobserwowano jednak, że skuteczność HZ zmniejszała się wraz z upływem czasu od szczepienia i ogółem we wszystkich grupach wiekowych wyniosła 82,8% (95% CI: 77,6–86,7) w 1. roku po szczepieniu, 70,8% (95% CI: 64,4–76,1) w 2. roku po szczepieniu, 58,3% (95% CI: 50,1–65,2) w 3. roku po szczepieniu i systematycznie zmniejszała się aż do 48,7% (95% CI: 30,2–62,3) w 8. roku po szczepieniu. Średnio w ciągu pierwszych 3 lat po szczepieniu skuteczność HZ wynosiła 72% (95% CI: 68,2–75,5), w ciągu 5 lat – 67,2% (95% CI: 63,5–70,6), a w ciągu 8 lat – 62,6% (95% CI: 58,5–66,3). Natomiast nie zaobserwowano różnic w skuteczności HZ w zależności od stanu odporności w momencie szczepienia. U osób bez zaburzeń odporności, z łagodnymi zaburzeniami odporności oraz z ciężkimi zaburzeniami odporności skuteczność szczepionki wyniosła odpowiednio: 64,7% (95% CI: 61,1–68,0), 68,3% (95% CI: 55,3–77,5) oraz 60,7% (95% CI: 39,3–74,6).
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że „żywa” szczepionka przeciwko półpaścowi średnio o 65% zmniejszała ryzyko wystąpienia nerwobólu popółpaścowego u osób w wieku ≥50 lat, niezależnie od wieku w momencie szczepienia oraz stanu odporności osoby szczepionej. Szczepionka zapewniała ochronę przed nerwobólem popółpaścowym przez 8 lat po szczepieniu.
