Opracowały: mgr Małgorzata Ściubisz, lek. Iwona Rywczak
W szwedzkim badaniu populacyjnym z retrospektywnym zbieraniem danych oceniono wpływ programu szczepień przeciwko pneumokokom na zapadalność na ostre zapalenie ucha środkowego (OZUŚ) u dzieci w wieku 0–4 lat. W Szwecji powszechne szczepienia niemowląt przeciwko pneumokokom rozpoczęto szczepionką 7-walentną w 2009 roku, którą następnie zastąpiono skoniugowaną szczepionką 10-walentną (PCV-10) lub 13-walentną (PCV-13). Badaniem objęto 21 regionów Szwecji, ale do analizy włączono tylko te, w których w latach 2010–2014 konsekwentnie stosowano PCV-13 (5 regionów) lub PCV-10 (10 regionów). Odsetek dzieci zaszczepionych przeciwko pneumokokom w ramach szczepień powszechnych przekraczał 97% i nie różnił się istotnie pomiędzy poszczególnymi regionami. Niezależnie od rodzaju preparatu (PCV-10 lub PCV-13) szczepienie realizowano w schemacie 2+1 (3., 5. i 12. mż.).
W badaniu oceniono zapadalność na OZUŚ przed rozpoczęciem powszechnych szczepień przeciwko pneumokokom (lata 2007–2008) i po ich rozpoczęciu (lata 2010–1014), a także częstość procedur medycznych związanych z zachorowaniem na OZUŚ (drenaż wentylacyjny, paracenteza). Porównano także efekty programu z użyciem dwóch różnych szczepionek skoniugowanych.
Ogólnie (niezależnie od rodzaju szczepionki) w latach 2007–2008, w porównaniu z latami 2013–2014, zapadalność na OZUŚ wymagające leczenia w warunkach ambulatoryjnych u dzieci w wieku 0–4 lat zmniejszyła się o 39% (RR: 0,61 [95% CI: 0,60–0,61]). Odsetek hospitalizacji z powodu OZUŚ zmniejszyła się o 42% (RR: 0,52 [95% CI: 0,54–0,64]). Odnotowano również zmniejszenie częstości zakładania dreników tympanostomijnych oraz paracentezy – odpowiednio o 18 (RR: 0,82 [95% CI: 0,80–0,85]) i 15% (RR: 0,85 [95% CI: 0,75–0,96]).
W dodatkowej analizie stwierdzono, że w porównaniu z regionami stosującymi PCV-13, w regionach, w których szczepienia realizowano preparatem 10-walentnym, zapadalność na OZUŚ wymagające leczenia ambulatoryjnego była mniejsza o 25% (RR: 0,75 [95% CI: 0,73–0.78]). W odniesieniu do częstości stosowania drenażu wentylacyjnego redukcja ta wyniosła 22% (RR: 0,78 [95% CI: 0,72–0,83]). Po rozpoczęciu powszechnych szczepień przeciwko pneumokokom częstość wykonywania paracentezy i hospitalizacji z powodu OZUŚ zmniejszyła się w podobnym stopniu zarówno w regionach stosujących PCV-10, jak i PCV-13. Ze względu na zbyt małą liczbę przypadków w badaniu nie udało się ocenić efektu programów szczepień w odniesieniu do częstości występowania powikłań OZUŚ (zapalenie wyrostka sutkowatego) oraz konieczność wykonania mastoidektomii.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że w populacji szwedzkich dzieci do ukończenia 4. roku życia w ciągu 10 analizowanych lat istotnie zmniejszyła się zapadalność na OZUŚ, a także częstość zakładania dreników tympanostomijnych oraz wykonywania paracentezy. W podsumowaniu zaznaczono, że obserwowane różnice pomiędzy regionami stosującymi PCV-13 i PCV-10 należy interpretować bardzo ostrożnie, ponieważ epidemiologia zapalenia ucha środkowego wyraźne się różniła jeszcze przed wprowadzeniem powszechnych szczepień.