U pacjenta zaszczepionego kilka lat wcześniej 3 dawkami szczepionki przeciwko WZW typu B na polecenie chirurga (w związku z planowaną operacją) oceniono stężenie przeciwciał anty-HBs – wynik = 2,5 mIU/ml. Jak należy postąpić w takiej sytuacji? Czy podać tylko dawkę przypominającą? Czy powtórzyć pełny cykl szczepienia?
Nie można uzależniać wykonania zabiegu medycznego od stanu uodpornienia wobec zakażenia HBV ani zmuszać pacjenta do szczepienia. Ochronne stężenie przeciwciał to obecność w surowicy nie mniej niż 10 mIU/ml przeciwciał anty-HBs i taką wartość pomiaru 1–2 miesiące po podaniu trzeciej dawki szczepionki przeciwko HBV przyjęto za kryterium prawidłowej odpowiedzi na szczepienie. Po szczepieniu podstawowym dosyć szybko (w ciągu kilku tygodni) dochodzi do zmniejszenia się wartości przeciwciał anty-HBs, jednak rzadko wartość ta wynosi <10 mIU/ml. Pozostaje jednak długotrwała pamięć immunologiczna i swoista odporność komórkowa. U osób prawidłowo zaszczepionych, bez czynników ryzyka niedostatecznej odpowiedzi na szczepienie przeciwko WZW typu B (np. niedobory odporności pierwotne i wtórne, w tym wynikające z leczenia immunosupresyjnego lub choroby przewlekłej, otyłość) obecność przeciwciał anty-HBs w jakimkolwiek stężeniu (kilka lat po szczepieniu) świadczy o wytworzeniu odporności. Zabieg chirurgiczny w normalnych warunkach nie powinien zwiększać ryzyka zakażenia HBV. Jeśli natomiast ryzyko zakażenia jest zwiększone (np. w razie potrzeby przetoczenia krwi od wielu dawców), a pacjent należy do grupy ryzyka niedostatecznej odpowiedzi na szczepienie, przed zabiegiem należy podać dawkę przypominającą szczepienia, a po 4 tygodniach (ale nie wcześniej) ponownie ocenić obecność anty-HBs we krwi. Stężenie ≥10 mIU/ml potwierdza wytworzenie odporności. U osób, które nie wytworzą takiego miana przeciwciał, należy kontynuować ponowne szczepienie podstawowe, tzn. podać drugą i trzecią dawkę, a po miesiącu powtórnie oznaczyć stężenie anty-HBs. Osoby, u których po powtórnej pełnej rewakcynacji nie stwierdzono ochronnego stężenia anty-HBs, należy traktować jako nieuodpornione i po istotnej ekspozycji na HBV należy im szybko podać swoistą immunoglobulinę (HBIG).
Warto przypomnieć, że jeśli w trakcie realizacji szczepienia nie dysponujemy preparatem tego samego producenta co wcześniej, można zastosować jakąkolwiek inną szczepionkę w równoważnej dawce.
Zobacz także: Jak interpretować wynik oznaczenia stężenia anty-HBs u osoby szczepionej przeciwko WZW typu B?Piśmiennictwo:
1. Polska Grupa Ekspertów HBV – Zespół ds. Szczepień: Szczepienia 1. przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B. 19 października 2011 r.
2. CDC: Hepatitis B information for health professionals 2011. http://www.cdc.gov/hepatitis/ hbv/hbvfaq.htm#- [dostęp dn. 01.10.2012].
