Opracowała lek. Iwona Rywczak
Optymalna kontrola zachorowań na ospę wietrzną wymaga ustalenia odpowiedniego odstępu, jaki należy zachować pomiędzy 2 dawkami szczepionki przeciwko ospie wietrznej. Jeżeli główną przyczyną nieskuteczności szczepienia byłaby pierwotna nieskuteczność (brak odpowiedzi na pierwsze szczepienie), korzystniejszy byłby krótszy odstęp pomiędzy dawkami. Natomiast jeżeli główną przyczyną byłaby nieskuteczność wtórna (zanikanie przeciwciał poszczepiennych z upływem czasu), korzystniejszy byłby dłuższy odstęp. Przeglądając bazy Pubmed, Medsacpe i Google Scholar, zidentyfikowano badania opublikowane w latach 1995–2012, w których oceniono zapadalność na ospę u osób zaszczepionych przeciwko tej chorobie oraz przyczyny nieskuteczności szczepienia. Wśród wszystkich chorych na ospę, zaszczepieni stanowili 0–42% (przy odsetku zaszczepionej populacji 30–97%). Skuteczność rzeczywista 1 dawki szczepionki w zapobieganiu ospie wietrznej niezależnie od ciężkości przebiegu mieściła się w zakresie 20–100% (mediana 85% wg danych amerykańskich). Po pierwszym szczepieniu 0–24% osób nie wytworzyło swoistych przeciwciał. W 9 badaniach stwierdzono, że ryzyko zachorowania u zaszczepionych osób zwiększało się wraz z upływem czasu od szczepienia, jednak liczebność ocenianej populacji była bardzo mała lub zachorowania nie były potwierdzone laboratoryjnie. W kilku badaniach z wieloletnimi okresami obserwacji wykazano natomiast długotrwałe utrzymywanie się przeciwciał poszczepiennych oraz brak związku pomiędzy zapadalnością na ospę u osób zaszczepionych a czasem, jaki minął od wykonania szczepienia. W wielu badaniach oceniono stężenie przeciwciał u dzieci zaszczepionych 2 dawkami w różnych odstępach (od 4 tygodni do 6 lat). Badania te wskazują, że średnia geometryczna stężeń przeciwciał po podaniu drugiej dawki zwiększała się 5–39-krotnie (śr. 10-krotnie), niezależnie od odstępu pomiędzy dawkami. Tak duże zwiększenie po podaniu drugiej dawki może sugerować niedostateczną odpowiedź na pierwszą dawkę.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że wyniki dostępnych badań wskazują, że główną przyczyną zachorowań na ospę wietrzną u osób zaszczepionych jest raczej brak odpowiedzi na pierwsze szczepienie (pierwotna nieskuteczność) niż zanikanie przeciwciał poszczepiennych. Zatem korzystniejszą opcją byłoby zastosowanie schematu szczepienia z jak najkrótszym (tj. min. 4 tygodnie) odstępem pomiędzy dawkami. Kraje planujące wprowadzenie powszechnych szczepień przeciwko ospie powinny jednak rozważyć, jak taki schemat wpłynie na realizację tego programu oraz innych programów powszechnych szczepień.
