Opracowała: dr n. med. Bożena Dubiel
Skróty: CI – przedział ufności, IChP – inwazyjna choroba
pneumokowa, PCV – skoniugowana szczepionka przeciwko
pneumokokom, PCV-13 – skoniugowana 13-walentna
szczepionka przeciwko pneumokokom, PCV-7 – skoniugowana
7-walentna szczepionka przeciwko pneumokokom, PMR – płyn
mózgowo-rdzeniowy
Metodyka: badanie kliniczno-kontrolne obejmujące okres 3,5 roku
Populacja: dzieci w wieku 2,5–56. mż., o znanej historii szczepienia PCV-13, zarejestrowane w bazie opieki zdrowotnej w Anglii, Walii i północnej Irlandii do października 2013 roku
Przypadki: 322 dzieci z IChP (wyizolowanie Streptococcus pneumoniae z miejsc prawidłowo jałowych albo wykrycie DNA S. pneumoniae w płynie z jamy opłucnowej lub w PMR) wywołaną przez którykolwiek z typów pneumokoka uwzględnionych PCV-13 (w tym 30 przypadków wywołanych przez serotypy zawarte w PCV-7 i 292 to dodatkowe serotypy zawarte w PCV-13 lub typ 6C)
Grupa kontrolna: 414 dzieci z IChP wywołaną przez typy nieuwzględnione w PCV-13
Interwencja: szczepionka PCV-13 podana w schemacie 2+1 (2 dawki szczepienia pierwotnego w 2. i 4. mż. oraz 1 dawka uzupełniająca w 12. mż.)
Wyniki: Skuteczność rzeczywista PCV-13 (podanej w schemacie 2+1) w zapobieganiu IChP wywołanej
przez którykolwiek z dodatkowych typów pneumokoka
zawartych w PCV-13 i niewystępujących w PCV-7 lub przez typ 6C, wyniosła 79% (95% CI:
25–94).
W grupie dzieci, które otrzymały co najmniej 2 dawki szczepionki do 12. mż. lub 1 dawkę
po 12. mż., skuteczność rzeczywista PCV-13 wynosiła:
– w zapobieganiu IChP wywołanej przez którykolwiek z typów pneumokoka zawartych w PCV-7 – 90% (95% CI: 34–98);
– w zapobieganiu IChP wywołanej przez którykolwiek z typów pneumokoka zawartych w PCV-13 i niewystępujących w PCV-7 lub przez typ 6C –
73% (95% CI: 55–84);
– w zapobieganiu IChP wywołanej przez którykolwiek z typów pneumokoka zawartych w PCV-13
lub przez typ 6C – 75% (95% CI: 58–84);
– w zapobieganiu IChP wywołanej przez serotyp 3 pneumokoka – 26% (95% CI: od -69 do 68);
– w zapobieganiu IChP wywołanej przez serotyp
19A pneumokoka – 67% (95% CI: 33–84).
Dodatkowa analiza wykazała, że skuteczność rzeczywista PCV-13 była mniejsza niż oszacowano na podstawie poprzednio przyjetego stężenia swoistych przeciwciał IgG w surowicy na poziomie 0,35 µg/ml. Stężenie swoistych przeciwciał IgG korelujące z ochroną przed IChP w tym badaniu wyniosło średnio 0,98 µg/ml, ale dla typów serologicznych 3, 7F, 19A było znacznie większe (39–769 µg/ml). Z kolei stężenie przeciwciał funkcjonalnych (test opsonofagocytozy) korelujących z ochroną przed IChP tak znacznie różniło się dla poszczególnych typów serologicznych, że wyznaczanie jednego zbiorczego kryterium dla PCV (do tej pory przyjmowano >1:8) było niewiarygodne.
Wnioski: Szczepienie niemowląt szczepionką PCV-13 wykazuje dużą skuteczność rzeczywistą w zapobieganiu IChP wywołanej przez większość typów serologicznych pneumokoka uwzględnionych w tej szczepionce.
Komentarz redakcji: Komentowane badanie jest pierwszym, w którym dość dokładnie oszacowano skuteczność rzeczywistą (efektywność) PCV-13 wobec IChP wywołanej przez poszczególne typy serologiczne pneumokoka. Atutem badania jest duża liczba przypadków IChP, które Autorzy uwzględnili w analizie. Skuteczność rzeczywista, choć w sumie duża, była jednak mniejsza niż wcześniej przewidywano na podstawie immunogenności PCV, która była podstawą do rejestracji obu nowych szczepionek (PCV-10, PCV-13). Różnica jest znaczna zwłaszcza w przypadkach wywołanych przez serotyp 3 (oszacowana wartość wskazuje na nieskuteczność PCV-13) i 19A (67% [95% CI: 33–84] wobec przewidywanej skuteczności 95%). Wyniki tego badania nakazują ostrożność w przeprowadzaniu teoretycznych wyliczeń pokrycia serotypowego PCV-13 na podstawie wcześniejszych oszacowań efektywności, a także weryfikację wartości stężenia swoistych przeciwciał, które koreluje z ochroną przed IChP. Stawiają także pod dużym znakiem zapytania wiarygodność poziomu przeciwciał opsonofagocytarnych (funkcjonalnych), który dotychczas uznawano za ochronny (>1:8). Może to mieć istotne znaczenie w procesie rejestracji kolejnych szczepionek przeciwko pneumokokom.