Wprowadzenie
COVID-19 charakteryzuje się zróżnicowanym przebiegiem klinicznym: od postaci bezobjawowych do ciężkich zakażeń prowadzących do zgonu pacjenta. W dostępnej literaturze niewiele jest badań pozwalających na dokładne określenie czasu trwania choroby i częstości występowania długotrwale utrzymujących się objawów. W niniejszej pracy naukowcy przedstawili wyniki prospektywnego, obserwacyjnego badania kohortowego dotyczącego utrzymywania się objawów COVID-19 u 4182 pacjentów, którzy zalogowali się do aplikacji służącej ocenie występowania i utrzymywania się objawów związanych z COVID-19. Następnie porównano pacjentów z objawami utrzymującymi się przez ≥28 dni z osobami, u których objawy zakażenia SARS-CoV-2 ustąpiły w ciągu 10 dni. Badacze postawili hipotezę, że długotrwale utrzymujące się objawy COVID-19 (long COVID) wiążą się z wystąpieniem na wczesnym etapie choroby wzorców objawów, które mogą służyć do przewidywania long COVID.
Metody
Dane do badania uzyskano dzięki aplikacji – COVID Symptom Study app, opracowanej przez Zoe Global we współpracy z lekarzami i naukowcami z King’s College London, Massachusetts General Hospital i dwóch szwedzkich Uniwersytetów w Lund i Uppsali. Użytkownicy aplikacji byli poproszeni o codzienną ocenę stanu zdrowia i zgłaszanie ewentualnych objawów oraz uzupełnienie wyników testów w kierunku COVID-19. Niniejszej analizie poddano 4182 pacjentów, którzy zgłosili pozytywny wynik testu PCR w kierunku SARS-CoV-2 i początkowe objawy wystąpiły u nich między 25 marca 2020 r. a 30 czerwca 2020 r. Kryteria włączenia do badania obejmowały: wiek ?18 lat; BMI większe niż 15 i mniejsze niż 55, pozytywny wynik badania PCR w kierunku SARS-CoV-2, początek objawów 14 dni przed wykonaniem lub 7 dni po wykonaniu testu. Grupę kontrolną stanowiły osoby korzystające z aplikacji, które uzyskały negatywny wynik testu w kierunku SARS-CoV-2. Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej.
Wyniki
Przeprowadzona analiza wykazała, że w grupie kontrolnej mediana czasu trwania objawów wynosiła 5 dni (rozstęp ćwiartkowy [IQR]: 3–9), a 2,4% osób zgłosiło objawy utrzymujące się powyżej ≥28 dni. Z kolei w grupie badanej z pozytywnym wynikiem testu w kierunku COVID-19 mediana czasu trwania objawów wynosiła 11 dni (IQR: 6–19), a łącznie u 558 (13,3%) pacjentów objawy utrzymywały się dłużej niż 28 dni (LC28) – mediana 41 dni (IQR: 33–63 dni). Wykazano, że u 189 (4,5%) symptomy utrzymywały się dłużej niż 56 dni (LC56) i u 108 chorych (2,6%) dłużej niż 84 dni (LC84). Podobny odsetek pacjentów z long COVID odnotowano we wszystkich 3 analizowanych krajach.
Analiza wykazała, że LC28 były istotnie związane z wiekiem, zaobserwowano wzrost częstości ich występowania od 9,9% u osób w wieku 18–49 lat do 21,9% u osób w wieku ≥70 lat (p <0,0005). LC28 częściej występowały u kobiet (14,9%) w porównaniu z mężczyznami (9,5%), jednakże nie wykazano takiej dysproporcji w przypadku chorych w wieku powyżej 70 lat. Pacjenci z long COVID częściej wymagali hospitalizacji. Analiza wykazała, że astma była czynnikiem istotnie związanym z LC28 (OR = 2,14 (95% (CI) 1,55–2,96). Zmęczenie (97,7%) i nawracające bóle głowy (91,2%) były najczęściej zgłaszanymi objawami przez chorych z LC28, często zgłaszano także anosmię i objawy z dolnych dróg oddechowych. Ponadto wykazano, że u osób z LC28 częściej odnotowywano dodatkowe objawy w porównaniu z chorymi z krótkim czasem trwania zakażenia SARS-CoV-2 (short COVID): objawy kardiologiczne (np. kołatanie serca i tachykardia; LC28 6,1% vs 0,5% short COVID p <0,0005), zaburzenia koncentracji i pamięci (odpowiednio: 4,1% vs 0,2% p <0,0005), szumy uszne i bóle ucha (3,6% vs 0,2%; p <0,0005) i objawy neuropatii obwodowej (mrowienie i drętwienie; 2% vs 0,5%; p = 0,004).
