Skróty: COVID-19 – ang. coronavirus disease 2019, choroba wywołana przez nowego koronawirusa SARS-CoV-2, IDSA – ang. Infectious Diseases Society of America, Amerykańskie Towarzystwo Chorób Zakaźnych, NIH – ang. National Institutes of Health, amerykański Narodowy Instytut Zdrowia, PCR – ang. polymerase chain reaction, reakcja łańcuchowa polimerazy, PROMIS – ang. Patient Reported Outcome Measurement Information System, system informacji zgłaszanych przez pacjentów, SARS-CoV-2 – ang. severe acute respiratory syndrome coronavirus 2, koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2
Wprowadzenie
Badania wskazują, że objawy neurologiczne o różnym nasileniu występują u 36,4–82,3% pacjentów hospitalizowanych z powodu COVID-19 na świecie. Zaburzenia neurologiczne, pulmonologiczne, kardiologiczne oraz gastroenterologiczne mogą się utrzymywać przez dłuższy czas po przebyciu zakażenia SARS-CoV-2, stanowiąc manifestację zespołu long COVID. Szacuje się, że blisko 80% chorych z COVID-19 nie wymaga hospitalizacji, jednakże dane wskazują, że u niektórych osób mimo łagodnego przebiegu zakażenia rozwijają się uporczywe i długotrwałe objawy kliniczne. Pacjenci ci nazywani są COVID-19 „long haulers” („długodystansowcy”). Badacze podkreślają, że u części pacjentów COVID-19 „long haulers” stwierdzono pozytywny wynik badania PCR w kierunku SARS-CoV-2 w momencie pojawienia się objawów klinicznych, jednakże wielu z nich nie spełniało kryteriów do wykonania testów na początku pandemii lub uzyskało wynik negatywny w momencie, gdy ustąpiły objawy ze strony układu oddechowego, co utrudnia oszacowanie dokładnej liczby tych pacjentów. Ponadto niektórzy chorzy nie mieli wykrywalnych przeciwciał anty-SARS-CoV-2, gdy pojawiły się pierwsze testy serologiczne na rynku (z powodu przejściowej produkcji przeciwciał lub ograniczonej czułości testu).
Cel pracy
Celem badania była ocena występowania objawów neurologicznych i zaburzeń funkcji poznawczych u pacjentów niehospitalizowanych z powodu COVID-19, spełniających kryteria „long haulers”, którzy zgłosili się do kliniki Neuro-Covid-19.
Metody
Rodzaj badania: prospektywna analiza.
Grupa badana: 50 pacjentów z potwierdzonym laboratoryjnie zakażeniem SARS-CoV-2 metodą PCR.
Grupa kontrolna: 50 pacjentów z negatywnym wynikiem badania w kierunku SARS-CoV-2, spełniających kryteria włączenia do badania.
Kryteria włączenia: wystąpienie objawów klinicznych COVID-19 (zgodnie z wytycznymi Infectious Diseases Society of America – IDSA), osoby, które nie wymagały hospitalizacji z powodu zapalenia płuc lub hipoksemii oraz utrzymywanie się objawów neurologicznych co najmniej przez 6 tygodni od momentu pojawienia się objawów związanych z COVID-19.
Analizowane parametry: jakość życia w zakresie funkcji poznawczych i zmęczenia (PROMIS), ocena funkcji poznawczych.
Wyniki
Analizie poddano 50 pacjentów z pozytywnym oraz 50 osób z negatywnym wynikiem badania w kierunku SARS-CoV-2. Średnia wieku pacjentów wynosiła 43,2 (± 11,3) roku, 70% stanowiły kobiety, 88% badanych było rasy białej. Łącznie 48 pacjentów konsultowano telefonicznie, 52 osoby zaś zgłosiły się osobiście. Spośród 50 chorych z pozytywnym wynikiem badania w kierunku SARS-CoV-2 u 38 (76%) osób stwierdzono dodatni wynik badania PCR, a u 28 (56%) dodatni wynik badania serologicznego na obecność przeciwciał anty-SARS-CoV-2, jedynie u 16 chorych (32%) odnotowano pozytywne wyniki obu testów. Najczęstszymi chorobami współistniejącymi rozpoznanymi przed diagnozą COVID-19 w analizowanych grupach były: depresja/lęk (42%), choroby autoimmunologiczne (16%), bezsenność (16%), choroby płuc (16%) i przewlekłe bóle głowy (14%). Nie wykazano znaczących różnic demograficznych między dwiema grupami. Zaobserwowano, że u pacjentów z pozytywnym wynikiem badania w kierunku SARS-CoV-2 częściej stwierdzano depresję/lęk przed diagnozą COVID-19 w porównaniu z osobami z negatywnym wynikiem testu (26/50 (52%) vs. 16/50 (36%); p = 0,07).
