Czym się różnią dostępne w Polsce szczepionki przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka? Jakie zmiany wprowadzono w schemacie szczepień?

W Polsce i na świecie zarejestrowane są dwie profilaktyczne szczepionki przeciwko HPV: 4-walentna szczepionka Silgard (firmy MSD) i 2-walentna Cervarix (firmy GSK). Obie są rekombinowane, wysokooczyszczone i nie zawierają materiału genetycznego wirusa, a jedynie antygeny białkowe (nie mogą wywołać zakażenia). Antygen w szczepionkach występuje w postaci podobnych do wirusa cząsteczek (virus-like particles), zbudowanych z białka strukturalnego L1 kapsydu HPV, uzyskanych w wyniku rekombinacji genetycznej. Szczepionka Silgard jest 4-walentną szczepionką skierowaną przeciwko czterem typom HPV: 6, 11, 16 i 18. HPV-6 i -11 wywołują niezłośliwe brodawki narządów płciowych (kłykciny) i brodawczaki, natomiast HPV-16 i -18 należą do typów wysoce onkogennych i odpowiadają przede wszystkim za rozwój raka szyjki macicy i zewnętrznych narządów płciowych oraz innych rzadszych postaci (np. raka odbytu, krtani). Szczepionka Cervarix została zaprojektowana do profilaktyki zmian przedrakowych narządów płciowych (szyjki macicy, sromu i pochwy) i raka szyjki macicy, związanych z zakażeniem wirusem HPV przede wszystkim typu 16 i 18. W szczepionkach zastosowano odmienny system adiuwantowy (tzn. wzmacniający swoistą odpowiedź immunologiczną). W szczepionce Silgard jest to amorficzny siarczan wodorofosforanu glinu, a Cervarix zawiera system adiuwantowy nowej generacji (AS04), który wzmacnia immunogenność antygenów dzięki łącznemu działaniu immunomodulatora monofosforylolipidu A i wodorotlenku glinu. Oba preparaty są przeznaczone do podawania domięśniowego u osób od ukończenia 9. roku życia. Szczepionkę Silgard stosuje się w trzech dawkach w schemacie 0, 2, 6 miesięcy (w razie konieczności drugą dawkę można podać najwcześniej 4 tyg. po pierwszej), a  szczepionkę Cervarix w schemacie 0, 1, 6 miesięcy. Dla obu preparatów zarejestrowano niedawno także schemat dwudawkowy 0, 6 miesięcy – ale wyłącznie u dziewcząt do ukończenia 13. (Silgard) lub 14. (Cervarix) roku życia. Jeżeli jednak drugą dawkę szczepionki podano przed upływem 5 (Cervarix) lub 6 (Silgard) miesięcy od pierwszej, konieczne jest podanie trzeciej dawki (p. także pyt. Dziewczynka 12-letnia otrzymała 2 dawki szczepionki przeciwko HPV (ponad 18 miesięcy wcześniej), ale nie podano jej trzeciej dawki. Czy szczepienie należy zacząć od nowa, czy podać tylko trzecią dawkę szczepionki? Po jakiej przerwie wskazane jest rozpoczęcie szczepienia od nowa?). W odróżnieniu od lepiej przebadanego schematu trzydawkowego (p. także pyt. Jaka jest skuteczność kliniczna nowego dwudawkowego schematu podstawowego szczepionek przeciwko HPV?), skuteczność kliniczna schematu dwudawkowego wobec zmian przedrakowych typu CIN na razie nie jest znana. Schemat dwudawkowy zarejestrowano jako alternatywę schematu trzydawkowego przede wszystkim z myślą o uproszczeniu powszechnych programów szczepień dziewcząt.