Jaka jest sytuacja epidemiologiczna krztuśca na świecie?

Krztusiec występuje na całym świecie z cyklicznym wzrostem zachorowań co 3–5 lat. W krajach, gdzie wprowadzono powszechne szczepienia i utrzymuje się wysoki poziom zaszczepienia populacji, liczba rejestrowanych zachorowań się zmniejszyła. Prawie całkowicie wyeliminowano też zgony z powodu krztuśca. Mimo to od połowy lat 90. XX wieku obserwowano pogorszenie wskaźników zapadalności na krztusiec.

Według danych World Health Organization (WHO) w 2016 roku na całym świecie zarejestrowano 139 535 zachorowań, które stanowią przyczynę 89 000 zgonów dzieci do 3 lat (dane z 2008 r.). Jest to przede wszystkim wynik braku powszechnej immunoprofilaktyki krztuśca w krajach rozwijających się. Stan zaszczepienia pierwotnego przeciwko krztuścowi (3 dawki szczepionki DTP) w 2016 roku oceniono na świecie na 86%.

W Stanach Zjednoczonych od 2010 roku w kilku stanach wystąpiły duże epidemie krztuśca. W 2010 i 2012 roku odnotowano tam odpowiednio 27 550 oraz 48 277 zachorowań, najwięcej od 1955 roku. Zmarło 40 dzieci, a większość z nich to niemowlęta do 3. miesiąca życia. Przed wprowadzeniem szczepień prawie wszystkie przypadki zgonów dotyczyły niemowląt i małych dzieci. W czasie obecnych epidemii najwięcej zachorowań występuje wśród niemowląt i dzieci w wieku 7–10 lat oraz nastolatków w wieku 13–14 lat. Lokalne epidemie w 2012 roku odnotowano również w Kanadzie, z zachorowaniami we wszystkich grupach wiekowych, najczęściej wśród dzieci do 1. roku życia i w grupie wiekowej 10–14 lat.

Podobne zwiększenie zachorowań na krztusiec od 2012 roku obserwuje się również w Europie. W Wielkiej Brytanii w 2013 roku zarejestrowano więcej przypadków krztuśca niż w latach 70. i 80. XX wieku. Podobnej skali epidemie krztuśca odnotowano również w Holandii, Szwecji i Norwegii. Najwyraźniejsze zwiększenie liczby zachorowań wystąpiło u najmłodszych dzieci i nastolatków.

W Europie nadzór epidemiologiczny krztuśca różni się w zależności od kraju, mimo że European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) opracowało standardowe procedury laboratoryjnego nadzoru nad krztuścem. Według danych ECDC w 2015 roku w Europie odnotowano łącznie 40 195 zachorowań na krztusiec, w tym 36 235 potwierdzonych oraz 13 zgonów (głównie niemowląt do 3. mż.). Najwięcej zachorowań wystąpiło w Niemczech (9000), Holandii (6178), Hiszpanii (6863) i Wielkiej Brytanii (5482). Średnia zapadalności w Europie wyniosła 9,0/100 000; największe wskaźniki zanotowano u dzieci do 1. roku życia (73,1/100 000), następnie u nastolatków w wieku 10–14 lat (23,1/100 000) i dzieci w wieku 5–9 lat (16,1/100 000).

Należy podkreślić, że dokładna rzeczywista liczba zachorowań na krztusiec na świecie nie jest znana. Ocenia się, że rejestrowane przypadki krztuśca stanowią 1–36% rzeczywistych zachorowań, obejmując zachorowania o najbardziej typowych objawach klinicznych. Z kolei szacunkowa liczba przypadków niezarejestrowanych może być 40–160 razy większa niż zgłoszonych, a liczba niezarejestrowanych przypadków bezobjawowych może być 4–22 razy większa od liczby niezgłoszonych zachorowań objawowych.

Ze względu na skalę zachorowań krztusiec uważa się za powracające zagrożenie zdrowia publicznego.