Aktualnie (lipiec 2019 r.) w Polsce dostępna jest 1 szczepionka monowalentna MCV-C, NeisVac-C. MCV-C można stosować od ukończenia 2. miesiąca życia do 65. roku życia, przy czym szczepienie ludzi starszych zależy od sytuacji epidemiologicznej.
| Tabela. Szczepionki przeciwko meningokokom zarejestrowane i dostępne w Polsce | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Typ | Nazwa handlowa | Zakres uodpornieniaa | Wskazania (wiek) | Schemat podstawowy | Koadministracjab |
| skoniugowane monowalentne | NeisVac-C | C | >2. mż. do 65. rż. | >2.–4. mż.: 2 dawki i.m. w odstepie ≥2 mies.c + dawka przypominająca w 2. roku życia w odstępie ≥6 mies. od ostatniego szczepienia >4. mż.: 1 dawka i.m. + dawka przypominająca w 2. roku życia dla dzieci, które otrzymały pierwszą dawkę przed ukończeniem 12. mż. w odstępie ≥6 mies. od ostatniego szczepieniac | DTPw, DTPa (także w połączeniu z innymi antygenami), T, d, Hib, IPV, HBV, MMR, PCV-7, PCV-10, PCV-13, przeciwko rotawirusom (RotaTeq) |
| skoniugowane 4-walentne | Menveo | A, C, W-135, Y | 2–65 lat | 1 dawka i.m. | HAV, HBV, dTpa, HPV-4, p. durowi brzusznemu (polisacharydowa), p. żółtej gorączce, p. japońskiemu zapaleniu mózgu, p. wściekliźnie, p. meningokokom grupy B (Bexsero) |
| Nimenrix | A, C, W-135, Y | 6 tyg.–5 mies. | 2 dawki i.m. w odstępie 2 mies., dawka uzupełniająca w wieku 12 mies., w odstępie ≥2 mies. od poprzedniej dawki szczepionki | DTPa, DTPa IPV Hib HBV, HBV, HAV, MMR, MMRV, PCV-10, PCV-13, p. grypie bez adiuwantów, HPV-2 | |
| ≥6 mies. | 1 dawka i.m. dawka uzupełniająca w 2. roku życia dla dzieci szczepionych przed ukończeniem 12. mż. | ||||
| rekombinowana (białkowa) | Bexsero | B | 2 mies.–50 lat | i.m. (p. tab.: „Zalecane schematy szczepień szczepionką 4CMenB”) | w postaci szczepionek nieskojarzonych lub skojarzonych: DTPa, Hib, IPV, HBV, MMR, V, PCV-7; przeciwko meningokokom grup A, C, W, Y (szczepionka skoniugowana) |
| rekombinowana (białkowa) | Trumenba | B | ≥10 lat | schemat 2-dawkowy: 2 dawki i.m. w odstępie 6 mies. schemat 3-dawkowy: 2 dawki i.m. w odstępie ≥1 mies., trzecia dawka w odstępie ≥4 mies. od drugiej dawkid | dTpa-IPV, dTpa, HPV-4, MCV-4 |
| a grupa serologiczna meningokoków b zgodnie z Charakterystyk1 Produktu Leczniczego c u dzieci zaszczepionych podstawowo w 1. rż. zaleca się dawkę przypominającą1 d u osób z ciągłym ryzykiem wystąpienia IChM należy rozważyć dawkę przypominającą d – szczepionka przeciwko błonicy (dla młodzieży i dorosłych), DTP – skojarzona szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTPw – całokomórkowa, DTPa – bezkomórkowa, dTpa – bezkomórkowa ze zmniejszoną dawką toksoidu błoniczego i antygenów pałeczki krztuśca [do szczepień przypominających dla dzieci starszych, młodzieży i dorosłych]), DTPa-IPV-Hib-HBV – wysoce skojarzona szczepionka 6-składnikowa (hexa), HAV – szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, HBV – szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, Hib – szczepionka przeciwko Haemophilus influenzae typu b, HPV-2 – 2-walentna szczepionka przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka, HPV-4 – 4-walentna szczepionka przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka, i.m. – domięśniowo, IPV – inaktywowana (pozajelitowa) szczepionka przeciwko poliomyelitis, OPV – doustna („żywa”) szczepionka przeciwko poliomyelitis, MenC-CRM – szczepionka przeciwko meningokokom grupy C skoniugowana z toksoidem błoniczym, MMR – skojarzona szczepionka przeciwko odrze, śwince i różyczce, MMRV – skojarzona szczepionka przeciwko odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej, PCV – skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom (PCV-7 – 7-walentna, PCV-10 – 10-walentna, PCV-13 – 13-walentna), T – szczepionka przeciwko tężcowi, V – szczepionka przeciwko ospie wietrznej | |||||
W Polsce dostępne są także dwie MCV–4 zawierające antygeny meningokoków grup A, C, W, Y (tab.), które także różnią się między sobą białkiem wykorzystanym do koniugacji antygenu – w szczepionce Menveo zastosowano CRM197, a w szczepionce Nimenrix toksoid tężcowy. W badaniach klinicznych wykazano wysoką immunogenność obu szczepionek MCV-4 już u niemowląt, ale obecna rejestracja w Europie pozwala na stosowanie preparatu Nimenrix w wieku od 6. tygodnia życia, a w przypadku Menveo >2. roku życia. Szczepionki te można stosować zarówno w celu pierwotnego uodporniania przeciwko Inwazyjnej chorobie meningokokowej (IChM), jak i u osób wcześniej szczepionych szczepionkami polisacharydowymi lub monowalentnymi MCV-C (w celu uzyskania szerszego zakresu i prawdopodobnie trwalszej ochrony).
W roku 2018 w Polsce meningokoki grupy B były odpowiedzialne za około 65%, a meningokoki grupy C za około 20% zachorowań na IChM (p. W których grupach wiekowych obserwuje się największą zapadalność na IChM w Polsce i jakie grupy serologiczne dominują?). Wg Raportu KOROUN (2019 r.) od roku 2014 do 2018 stwierdzono 4-krotne zwiększenie odsetka zachorowań wywołanych serotypem W. W roku 2018 odsetek ten to prawie 10%. Podobny i większy wzrost obserwuje się w wielu krajach Europy Zachodniej, szczególnie w Wielkiej Brytanii, w której wprowadzono już w programie szczepień szczepienie nastolatków przeciwko grupom ACWY. Szczepienie przeciwko meningokokom ACWY należy zalecać wszystkim dzieciom i młodzieży jako populacji o stosunkowo dużej zapadalności. Ze względu na dane epidemiologiczne wskazujące, że w Polsce największa zapadalność na IChM spowodowana meningokokami C i W występuje w pierwszym roku życia, najkorzystniej jest zacząć szczepienia już w pierwszych 6 miesiącach życia dziecka.
Zatem w świetle obecnej sytuacji epidemiologicznej w Polsce (wzrost zachorowań wywołanych Men W) wskazane jest stosowanie szczepionki czterowalentnej MCV-4 w miejsce szczepionek monowalentnych MCV-C i to niezależnie od grupy wiekowej. Zasadne też wydaje się doszczepianie MCV-4 dzieci i młodzieży uodpornionych wcześniej tylko przeciwko meningokokom grupy C. Szczególnie zalecane powinno być podawanie MCV-4 w przypadkach wyjazdów zagranicznych (np. wyjazdy uczniów, studentów lub pracowników do krajów Europy Zachodniej, Stanów Zjednoczonych, wyjazdów turystycznych na Bliski Wschód i do Afryki Subsaharyjskiej, szczepienia żołnierzy uczestniczących w misjach zagranicznych) oraz dla pracowników laboratoriów mikrobiologicznych, personelu medycznego oddziałów zakaźnych i intensywnej terapii.
Piśmiennictwo:
1. Skoczynska A., Kuch A., Waoko I. i wsp.: Inwazyjna choroba meningokokowa u chorych poniżej 20. roku życia w Polsce w latach 2009–2011. Pediatr. Pol., 2012; 87: 438–4432. Charakterystyka produktów leczniczych: Meningitec, NeisVac C, Menveo, Nimenrix
3. Inwazyjna choroba meningokokowa (IChM) w Polsce w 2018 roku, Raport KOROUN 20.05.2019 www.koroun.edu.pl
4. Krone M., Gray S., Abad R. i wsp.: Increase of invasive meningococcal serogroup W disease in Eu-rope, 2013 to 2017. Euro Surveill., 2019; 24. doi: 10.2807/1560-7917.ES.2019.24.14.1800245
