Do niedawna w Polsce dostępna była polisacharydowa szczepionka przeciwko meningokokom (MPSV) grup serologicznych A i C (Meningo A+C). MPSV nie pozostawiają pamięci immunologicznej, dają stosunkowo krótki okres zabezpieczenia (3–5 lat), nie są immunogenne u dzieci przed ukończeniem 2. roku życia (z wyjątkiem serotypu A), nie dają też odporności populacyjnej (zbiorowiskowej). Meningo A+C, podobnie jak polisacharydowe szczepionki 4-walentne, proponowano osobom wyjeżdżającym do krajów, w których występują zachorowania endemiczne i epidemiczne wywołane meningokokami grupy A (szczególnie do tzw. afrykańskiego pasa meningokokowego, czyli krajów Afryki Subsaharyjskiej [p. Jaka jest epidemiologia inwazyjnej choroby meningokokowej na świecie (poza Polską)?]). Praktyczne znaczenie tych szczepionek znacznie się jednak zmniejszyło po pojawieniu się w sprzedaży skoniugowanych 4-walentnych szczepionek przeciwko meningokokom grupy A, C, W-135 i Y (MCV-4), które mają tę przewagę nad MPSV, że są immunogenne już u dzieci do 2. roku życia (są zarejestrowane >6. tż. lub >24. mż., zależnie od preparatu [tab.]), pozostawiają pamięć immunologiczną, charakteryzują się dłuższym okresem protekcji, każda dawka przypominająca daje tzw. efekt boosterowy (tzn. szybkie zwiększenie stężenia swoistych przeciwciał po szczepieniu), a poprzez ograniczenie nosicielstwa programy powszechnych szczepień z ich wykorzystaniem dają odporność populacyjną (zbiorowiskową).
| Tabela. Szczepionki przeciwko meningokokom zarejestrowane i dostępne w Polsce | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Typ | Nazwa handlowa | Zakres uodpornieniaa | Wskazania (wiek) | Schemat podstawowy | Koadministracjab |
| skoniugowane monowalentne | Meningitec | C | 2. mż. do 65. rż. | <12. mż.: 2 dawki i.m. w odstępie ≥2 mies.c ≥12. mż.: 1 dawka i.m. | DTPw, DTPa, D, DT, Td, T, d, Hib (także w połączeniu z innymi antygenami), IPV, OPV, HBV, MMR, PCV-10, PCV-13 |
| NeisVac-C | C | >2. mż. do 65. rż. | 2.–4. mż.: 2 dawki i.m. w odstępie ≥2 mies.c >4. mż.: 1 dawka i.m.c | DTPw, DTPa, T, d, Hib, IPV, HBV, MMR, PCV-10, PCV-13 | |
| skoniugowane 4-walentne | Menveo | A, C, W-135, Y | >24. mż. do 65. rż. | 1 dawka i.m. | HAV, HBV, dTpa, HPV-4, p. durowi brzusznemu (polisacharydowa), p. żółtej gorączce, p. japońskiemu zapaleniu mózgu, p. wściekliźnie |
| Nimenrix | A, C, W-135, Y | 6–12 tyg. | 2 dawki i.m. w odstępie 2 mies., dawka uzupełniająca w wieku 12 mies. | DTPa, DTPa-IPV-Hib-HBV, HBV, HAV, MMR, MMRV, PCV-10, PCV-13, p. grypie bez adiuwantów | |
| >12. mż. | 1 dawka i.m. | ||||
| rekombinowana (białkowa) | Bexsero | B | >2. mż. do 50. rż. | i.m. (p. tab.:"Zalecane schematy szczepień szczepionką 4CMenB") | w postaci szczepionek nieskojarzonych lub skojarzonych: DTPa, Hib, IPV, HBV, MMR, V, PCV-7; MenC-CRM |
|
a grupa serologiczna meningokoków b zgodnie z Charakterystyką Produktu Leczniczego c u dzieci zaszczepionych podstawowo w 1. rż. zaleca się dawkę przypominającą d – szczepionka przeciwko błonicy (dla młodzieży i dorosłych), DTP – skojarzona szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTPw – całokomórkowa, DTPa – bezkomórkowa, dTpa – bezkomórkowa ze zmniejszoną dawką toksoidu błoniczego i antygenów pałeczki krztuśca [do szczepień przypominających dla dzieci starszych, młodzieży i dorosłych]), DTPa-IPV-Hib-HBV – wysoce skojarzona szczepionka 6-składnikowa (hexa), HAV – szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, HBV – szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, Hib – szczepionka przeciwko Haemophilus influenzae typu b, HPV-4 – 4-walentna szczepionka przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka, i.m. – domięśniowo, IPV – inaktywowana (pozajelitowa) szczepionka przeciwko poliomyelitis, OPV – doustna („żywa”) szczepionka przeciwko poliomyelitis, MenC-CRM – szczepionka przeciwko meningokokom grupy C skoniugowana z toksoidem błoniczym, MMR – skojarzona szczepionka przeciwko odrze, śwince i różyczce, MMRV – skojarzona szczepionka przeciwko odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej, PCV – skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom (PCV-7 – 7-walentna, PCV-10 – 10-walentna, PCV-13 – 13-walentna), T – szczepionka przeciwko tężcowi, V – szczepionka przeciwko ospie wietrznej | |||||
Piśmiennictwo:
1. Granoff D.M., Pelton S., Harrison L.H.: Meningococcal vaccines. (W): Plotkin S., Orenstein W., Offit P. (red.): Vaccines. Wyd. VI, Elsevier, 2013: 388–4182. Skoczyńska A., Kuch A., Waśko I. i wsp.: Inwazyjna choroba meningokokowa u chorych poniżej 20. roku życia w Polsce w latach 2009–2011. Pediatr. Pol., 2012; 87: 438–443
3. Borrow R., Findlow J.: Prevention of meningococcal C disease by NeisVac C. Expert Rev. Vaccines, 2009; 8: 265–279
4. Charakterystyka Produktu Leczniczego Nimenrix
