Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. 2013 r. poz. 947) określa sposoby: kwalifikacji do szczepień, prowadzenia i przekazywania dokumentacji medycznej dotyczącej szczepień oraz sprawozdawczości w tym zakresie. W kontekście przepisów art. 17 ustawy obowiązkowe szczepienia ochronne przeprowadzają lekarze lub felczerzy, pielęgniarki, położne i higienistki szkolne, którzy posiadają kwalifikacje określone w § 6 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. z 2011 r. Nr182, poz.1086) – cyt: „Osoby, o których mowa w art. 17 ust. 6 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, przeprowadzają obowiązkowe szczepienia ochronne, jeżeli odbyły w ramach doskonalenia zawodowego kurs lub szkolenie w zakresie szczepień ochronnych i uzyskały dokument potwierdzający ukończenie tego kursu lub szkolenia lub uzyskały specjalizację w dziedzinie, w przypadku której ramowy program kształcenia podyplomowego obejmował problematykę szczepień ochronnych na podstawie przepisów o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz przepisów o zawodach pielęgniarki i położnej”.
Ponadto art. 67 pkt. 3 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi określa, że do 31 grudnia 2015 r. szczepienia ochronne mogą wykonywać pracownicy medyczni wymienieni w ustawie, którzy nie posiadają kwalifikacji zdobytych w trakcie specjalistycznego kursu, o ile posiadają 2,5-letnią praktykę w zakresie przeprowadzania szczepień ochronnych. Osoby, które nie mają wymaganej praktyki, powinny posiadać kwalifikacje zdobyte w trakcie specjalistycznego kursu z zakresu szczepień ochronnych.
Według aktualnych wytycznych zamieszczonych na stronie Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego (CMKP) treści dotyczące szczepień ochronnych są zawarte w m.in. następujących programach specjalizacji:
1) program specjalizacji w dziedzinie pediatrii
Lekarz w czasie odbywania specjalizacji w tej dziedzinie jest zobowiązany do nabycia wiedzy dotyczącej szczepień ochronnych (kalendarz, powikłania, przeciwwskazania) oraz umiejętności kwalifikowania dzieci do szczepień ochronnych. Powyższą wiedzę i umiejętności nabywa podczas stażu kierunkowego z zakresu chorób zakaźnych, obejmującego m.in. ogólne zasady postępowania profilaktycznego w chorobach zakaźnych, w tym szczepienia ochronne;
2) program specjalizacji w dziedzinie chorób zakaźnych
Lekarz realizujący specjalizację w dziedzinie chorób zakaźnych nabywa wiedzę dotyczącą szczepień i szczepionek obejmującą zasady wykonywania, kalendarz szczepień oraz kontrolę efektywności, a także zasady aktualizacji szczepień oraz kontrolę ich wykonywania – w ramach stażu podstawowego w zakresie chorób zakaźnych;
3) program specjalizacji w dziedzinie medycyny rodzinnej
Zagadnienia dotyczące szczepień ochronnych są realizowane w ramach stażu kierunkowego w zakresie chorób dzieci, odbywanego w oddziale chorób dzieci i poradni specjalistycznej dla dzieci;
4) program specjalizacji w dziedzinie epidemiologii
Dział „Epidemiologia chorób zakaźnych”, który wchodzi w zakres specjalizacji w dziedzinie epidemiologii, obejmuje m.in. wiedzę dotyczącą wzmocnienia odporności populacji drogą czynną, tj. poprzez szczepienia przeprowadzane masowo w ramach akcji i w ramach realizacji programu szczepień ochronnych oraz indywidualnie.
Dokument poświadczający uzyskanie tytułu specjalisty w danej dziedzinie medycyny, po odbyciu szkolenia specjalizacyjnego i zdaniu Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego, wydaje Centrum Egzaminów Medycznych – instytucja powołana do organizacji i przeprowadzania m.in. Państwowych Egzaminów Specjalizacyjnych.
Posiadanie przez lekarza specjalizacji, w zakresie której został przeszkolony z zagadnień związanych ze szczepieniami ochronnymi, umożliwia realizację szczepień bez konieczności kończenia odrębnego kursu specjalistycznego lub doszkalającego we wskazanym zakresie.
Na stronie CMKP są również dostępne informacje o archiwalnych programach specjalizacji dla lekarzy, którzy odbyli szkolenie specjalizacyjne przed 2009 r.
