5-letni chłopiec leczony w przeszłości z powodu ostrej białaczki szpikowej przebył również chorobę Kawasaki. Ze względu na częste infekcje układu oddechowego obecnie jest obserwowany w kierunku niedoboru odporności (w badaniach stwierdzono zmniejszoną liczbę komórek NK). Stężenie przeciwciał anty-HBs wynosi <0,01 mIU/ml. Czy dziecko należy ponownie zaszczepić przeciwko WZW typu B (ile podać dawek i w jakim schemacie)?
Wydaje się, że problemy zdrowotne opisanego dziecka są związane przede wszystkim z przebytą chorobą nowotworową. Zarówno sama białaczka, jak i stosowana w jej leczeniu chemioterapia oraz radioterapia upośledzają funkcjonowanie układu odpornościowego. Stopień upośledzenia odporności zależy natomiast od wieku dziecka, rodzaju nowotworu oraz intensywności chemioterapii. W trakcie leczenia przeciwnowotworowego dzieci mogą częściowo lub nawet całkowicie utracić odporność na choroby zakaźne, przeciwko którym zostały zaszczepione przed rozpoczęciem leczenia onkologicznego. Immunosupresja może się utrzymywać co najmniej przez kilka miesięcy po zakończeniu chemioterapii. Ze skrótowo przedstawionych danych klinicznych wynika, że chłopiec może nadal wykazywać zaburzenia odporności, co sugeruje m.in. zwiększona podatność na zakażenia, zmniejszona liczba komórek NK i brak swoistych przeciwciał anty-HBs. Niestety nie wiem, kiedy zakończono leczenie białaczki. Do szczepień ochronnych powraca się najwcześniej 6 miesięcy po zakończeniu leczenia onkologicznego, jednak szczepionka przeciwko WZW typu B zwykle jest immunogenna nawet w trakcie leczenia podtrzymującego, dlatego bardzo dziwi mnie brak swoistych przeciwciał. Domyślam się, że dziecko było kilkukrotnie szczepione przeciwko WZW typu B – poza powszechnymi szczepieniami zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych, które chłopiec powinien otrzymać, w trakcie leczenia onkologiczno-hematologicznego staramy się, aby stężenie swoistych przeciwciał anty-HBs wynosiło >100 mIU/ml, w związku z tym należałoby się spodziewać dodatniego wyniku oznaczenia anty-HBs. Niestety, chorzy w immunosupresji należą do grupy zwiększonego ryzyka zakażenia HBV, dlatego proponuję zacząć od wykluczenia zakażenia HBV przez oznaczenie przeciwciał anty-HBc HBV-DNA. W przypadku ujemnego wyniku warto powtórzyć cały cykl szczepień przeciwko WZW typu B w standardowym schemacie 0, 1, 6 miesięcy i 1–2 miesięcy po jego zakończeniu zweryfikować skuteczność szczepienia, ponownie oznaczając stężenie anty-HBs.
Piśmiennictwo:
1. Leuridan E., Van Damme P.: Hepatitis B and the need for a booster dose. Clin. Infect. Dis., 2011; 53: 68–752. Polska Grupa Ekspertów HBV – Zespół ds. Szczepień: Szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B. Zakażenia, 2011; 6: 154–157
3. Susanna Esposito S., Cecinati V., Brescia L. i wsp. Vaccinations in children with cancer. Vaccine, 2010; 28: 3278–3284 (p. www.mp.pl/szczepienia/szczepieniaiszczepionki/grupyryzka)
4. Matkowska-Kocjan A., Chybicka A.: Szczepienia ochronne w onkohematologii dziecięcej. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2009; 13: 302–310
5. Charakterystyka Produktu Leczniczego Engerix B