Skróty: CDC – ang. Centers for Disease Control and Prevention, Centrum Kontroli i Prewencji Chorób, COVID-19 – ang. coronavirus disease 2019, choroba wywołana przez nowego koronawirusa SARS-CoV-2, FISH – ang. fluorescent in situ hybridization, fluorescencyjna hybrydyzacja in situ, PCR – ang. polymerase chain reaction, reakcja łańcuchowa polimerazy, SARS-CoV-2 – ang. severe acute respiratory syndrome coronavirus 2, koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2
Wprowadzenie: W listopadzie 2021 r. amerykańskie Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) opublikowało wyniki badania populacyjnego, które wykazało, że u kobiet w ciąży, które zachorowały na COVID-19 ryzyko urodzenia martwego płodu było większe w porównaniu z niezakażonymi SARS-CoV-2 ciężarnymi. Pomimo ustalenia związku między zakażeniem SARS-CoV-2 a porodem martwego dziecka dokładny mechanizm tego procesu pozostaje nieznany.
Cel pracy: Celem badania była ocena przyczyny zgonów płodów i noworodków urodzonych przez matki, które przebyły COVID-19 w trakcie ciąży oraz ustalenie roli łożyska w poronieniu.
Metody: Przeprowadzono retrospektywną analizę kliniczną i patologiczną 64 martwo urodzonych płodów oraz 4 zgonów noworodków urodzonych przez matki, które w trakcie ciąży zachorowały na COVID-19. Kryteria włączenia do badania obejmowały: 1) kobiety ciężarne z dodatnim wynikiem badania w kierunku SARS-CoV-2 oznaczony metodą PCR, 2) wynik położniczy: urodzenie martwego płodu lub śmierć noworodka wkrótce po urodzeniu; 3) przekazanie łożyska do badania histopatologicznego i stwierdzenie zakażenia SARS-CoV-2: metodą PCR w tkankach łożyska, metodą immunohistochemiczną, za pomocą hybrydyzacji kwasów nukleinowych, fluorescencyjnej hybrydyzacji in situ lub za pomocą kombinacji tych technik. Dane do badania zebrano z łącznie 12 krajów. Według wiedzy badaczy wszystkie ciężarne włączone do analizy były niezaszczepione przeciwko COVID-19.
Wyniki: We wszystkich analizowanych 68 łożyskach wykazano zwiększone odkładanie się fibryny i cechy zwyrodnienia kosmków z ogniskami martwicy trofoblastu, w 66 przypadkach stwierdzono przewlekłe histiocytarne zapalenie przestrzeni międzykosmkowej. W łącznie 63 łożyskach wykazano masywne odkładanie się fibryny. Ciężkie uszkodzenia łożyska wywołane przez SARS-CoV-2 obejmowały średnio 77,7% tkanek. Ponadto zaobserwowano inne zmiany: skrzepliny międzykosmkowe (37%; 25/68) i przewlekłe zapalenie kosmków (32%; 22/68). W większości przeprowadzonych (19/30, 63%) sekcji zwłok nie wykazano istotnych nieprawidłowości u płodów, z wyjątkiem hipoksji wewnątrzmacicznej i asfiksji. Dalsza analiza wykazała, że SARS-CoV-2 wykryto u 16 z 28 przebadanych płodów i noworodków, najczęściej w próbkach pobranych z nosogardzieli. W czterech przypadkach podczas sekcji zwłok płodów zidentyfikowano SARS-CoV-2 w narządach wewnętrznych.
Ograniczenia badania: m.in. liczebność grupy badanej, rozproszenie geograficzne (dane do analizy zbierano z 12 krajów), brak jednolitych protokołów do oceny pacjentek z COVID-19.
Podsumowanie: Zakażenie SARS-CoV-2 w trakcie ciąży może powodować zapalenie i uszkodzenie łożyska prowadzące do nieprawidłowej perfuzji i niewydolności łożyska. W analizowanych przypadkach zgon wewnątrzmaciczny i okołoporodowy prawdopodobnie związany był bezpośrednio z niewydolnością łożyska i uszkodzeniami niedotlenieniowo-niedokrwiennymi płodu. Nie wykazano dowodów na to, aby zakażenie SARS-CoV-2 płodu było przyczyną zgonu. Należy zachęcać kobiety planujące ciążę oraz ciężarne do szczepienia przeciwko COVID-19.
