Skróty: COVID-19 – ang. coronavirus disease 2019, choroba wywołana przez nowego koronawirusa SARS-CoV-2, CMV – ang. cytomegalovirus, cytomegalowirus, EBV – ang. Epstein-Barr virus, wirus Epsteina-Barr, PASC – ang. post-acute sequelae of COVID-19, następstwa zdrowotne po przechorowaniu COVID-19, SARS-CoV-2 – ang. severe acute respiratory syndrome coronavirus 2, koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2
Wprowadzenie: Szacuje się, że u około 31%–69% pacjentów występują następstwa zdrowotne (ang. post-acute sequelae of COVID-19 – PASC) lub zespół long COVID po przebyciu zakażenia SARS-CoV-2. PASC może obejmować m.in. utratę pamięci, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, zmęczenie, anosmię oraz duszności. Jednakże czynniki ryzyka związane z wystąpieniem PASC oraz ich biologiczne i immunologiczne zależności są słabo poznane. Badania wskazują, że wystąpienie tych objawów może być związane z ciężkością ostrej fazy zakażenia SARS-CoV-2, a także z czynnikami autoimmunologicznymi oraz obecnością fragmentów wirusa w organizmie.
Cel pracy: Celem niniejszego badania było scharakteryzowanie czynników związanych z wystąpieniem następstw zdrowotnych po przechorowaniu COVID-19.
Metody: Przeprowadzono podłużne badanie obejmujące łącznie 309 pacjentów z COVID-19. Obserwacja dotyczyła okresu od momentu rozpoznania zakażenia SARS-CoV-2 do rekonwalescencji (2–3 miesiące po przechorowaniu), analizie poddano dane kliniczne oraz objawy zgłaszane przez pacjentów. Ponadto przeprowadzono multiomiczną analizę profilu pacjentów z COVID-19, oznaczono poziomy wiremii SARS-CoV-2, CMV i EBV, a także zbadano obecność autoprzeciwciał (anty-IFN-α2 i pięć autoprzeciwciał przeciwjądrowych (ANA): Ro/SSA, La/SS-B, U1-snRNP, Jo-1 i P1.
Wyniki: Badacze zidentyfikowali cztery czynniki ryzyka występujące w momencie rozpoznania COVID-19, które były związane z wystąpieniem PASC: cukrzyca typu 2, poziom wiremii SARS-CoV-2 oraz EBV, a także obecność specyficznych autoprzeciwciał. Ponadto u pacjentów, u których występowały objawy żołądkowo-jelitowe PASC wykazano znaczną dynamikę limfocytów T CD8+ specyficznych dla SARS-CoV-2 i CMV podczas okresu rekonwalescencji po przebyciu COVID-19. Zaobserwowano także, że polaryzacje immunologiczne niezależnie wiążą się z wirusowymi i ze związanymi z autoprzeciwciałami czynnikami ryzyka wystąpienia PASC. Wykazano, że współzależności między czynnikami związanymi z wystąpieniem PASC zmniejszały się z czasem.
Ograniczenia badania: Liczebność grupy badanej. Ponadto okres obserwacji pacjentów po przebyciu COVID-19 wynosił jedynie 2–3 miesiące, stąd niemożliwe było ustalenie u ilu pacjentów wystąpiły długotrwałe następstwa zdrowotne.
Podsumowanie: Obecność autoprzeciwciał, poziom wiremii SARS-CoV-2, choroby współistniejące oraz reaktywacja latentnego zakażenia EBV mogą być związane z wystąpieniem następstw zdrowotnych po przechorowaniu COVID-19. Przedstawione przez badaczy wyniki sugerują możliwość monitorowania czynników ryzyka PASC na wczesnym etapie zakażenia SARS-CoV-2, co może pozwolić na przewidywanie wystąpienia następstw zdrowotnych po przebyciu COVID-19. Konieczne są dalsze badania na większej grupie badanej, co pozwoli na zrozumienie mechanizmów i czynników ryzyka PASC oraz opracowanie strategii leczenia i zapobiegania.
