Otorynolaryngolog zajmuje się diagnostyką i leczeniem chorób jamy ustnej, gardła, krtani, nosa i uszu. Laryngolog diagnozuje i leczy zaburzenia słuchu, infekcje, urazy oraz choroby onkologiczne tej okolicy.
Fot. pexels.com/ Karolina Grabowska
Laryngolog – czym się zajmuje, jakie badania wykonuje, jak przebiega wizyta
Nazwa „otorynolaryngologia” wywodzi się z greki od słów „ucho” – otos/oros „nos” – rhino/rynos, „gardło” – pharyngos i „krtań” – laryngos. Najczęściej specjalista otorynolaryngologii nazywany jest laryngologiem lub otolaryngologiem.
Do jego kompetencji należy rozpoznawanie i leczenie chorób jamy ustnej, gardła, krtani, nosa i zatok przynosowych oraz uszu – infekcji, urazów, chorób onkologicznych, zaburzeń głosu, mowy, słuchu i równowagi.
Istnieją węższe podspecjalizacje w ramach laryngologii:
- foniatria – zajmuje się chorobami narządu głosu
- audiologia – zajmuje się chorobami narządu słuchu
- rynologia – zajmuje się chorobami nosa oraz zatok przynosowych
- otoneurologia – zajmuje się chorobami narządu równowagi
- otorynolaryngologia dziecięca – zajmuje się chorobami laryngologicznymi u dzieci.
Praca laryngologa obejmuje również profilaktykę chorób laryngologicznych i edukację w tym zakresie. Do najczęstszych procedur laryngologicznych należy usuwanie czopa woskowinowego. Problem ten dotyczy pacjentów w każdym wieku, jednak najczęściej dotyka osób w starszym wieku i dzieci. Edukacja w zakresie prawidłowej higieny uszu, korzystania z patyczków higienicznych oraz preparatów i urządzeń do czyszczenia uszu, jest skuteczną metodą profilaktyczną tej dolegliwości.
W trakcie wizyty laryngolog zbiera od pacjenta szczegółowy wywiad medyczny. Pyta go o niepokojące objawy, ich charakter, okoliczności ich nasilenia i czas trwania, a także o leczone przewlekle choroby, przyjmowane leki i urazy w obrębie twarzoczaszki.
Po zebraniu wywiadu lekarz przechodzi do badania przedmiotowego. Wśród badań wykonywanych lub zlecanych przez laryngologa znajdują się:
- badanie palpacyjne (dotykowe) węzłów chłonnych i ślinianek
- badanie nosa
- wzrokowe i palpacyjne
- rynoskopia przednia i tylna nosa – badanie z użyciem wziernika, lampy, lusterka i szpatułki
- badanie endoskopowe – wprowadzenie sztywnego lub giętkiego endoskopu do jamy nosowej po wcześniejszym znieczuleniu błony śluzowej nosa
- badanie uszu za pomocą wziernika (otoskopia)
- badanie wzrokowe jamy ustnej, gardła, migdałków i ujść ślinianek
- badanie krtani i nosogardła za pomocą lusterka
- fiberoskopia – badanie górnych dróg oddechowych za pomocą cienkiego i giętkiego endoskopu (fiberoskopu) zakończonego kamerą
- badania obrazowe
- badanie nocne – badaniem snu zajmują się przede wszystkim pulmonolodzy, jednak laryngolodzy również wykorzystują to narzędzie w celach diagnostycznych, przede wszystkim do rozpoznawania laryngologicznych przyczyn chrapania i bezdechów sennych. Wśród badań nocnych znajdują się: polisomnografia, poligrafia oraz badanie kapnografem
- badanie histopatologiczne w przypadku podejrzenia chorób nowotworowych
Laryngolog może też w uzasadnionych przypadkach skierować pacjenta na szczegółowe badania słuchu:
- obiektywne metody badania słuchu
- audiometria impedancyjna
- otoemisja akustyczna (otoacoustic emission – OAE)
- słuchowe potencjały wywołane (acoustic evoked potentials – AEP)
- subiektywne badanie słuchu
- próby stroikowe
- audiometria tonalna
- audiometria mowy.
Metody leczenia chorób otolaryngologicznych różnią się w zależności od zdiagnozowanego problemu. Niektóre z nich wymagają leczenia chirurgicznego:
Inne – niechirurgiczne metody leczenia stosowane przez laryngologów to m.in.:
- leczenie farmakologiczne (antybiotykoterapia, leki przeciwzapalne, leki przeciwbólowe)
- usuwanie czopa woskowinowego (np. poprzez płukanie uszu)
- płukanie zatok
- kryptoliza (usuwanie kamieni migdałkowych)
- edukacja z zakresu zmian trybu życia, np. unikanie narażenia na hałas, niepalenie papierosów, odpowiednia higiena uszu lub jamy ustnej.
Laryngolog – jakie choroby leczy
Choroby, które leczy laryngolog można podzielić ze względu na lokalizację problemu.
Najczęstsze choroby i problemy związane z uszami to:
- czop woskowinowy
- stany zapalne uszu
- ostre zapalenie ucha środkowego
- przewlekłe zapalenia ucha środkowego
- wysiękowe zapalenie ucha środkowego
- zapalenie błędnika
- zapalenie nerwu przedsionkowego
- zakażenia ucha zewnętrznego
- urazy uszu
- ostre i przewlekłe urazy akustyczne – spowodowane hałasem
- urazy mechaniczne – spowodowane najczęściej uderzeniem lub rozcięciem małżowiny usznej lub próbą usunięcia ciała obcego z przewodu słuchowego
- urazy termiczne – oparzenia i odmrożenia
- urazy ucha środkowego i kości skroniowej
- urazy ciśnieniowe ucha wewnętrznego – spowodowane, np. falą uderzeniową po eksplozji lub gwałtowną zmianą ciśnienia w otaczającym środowisku
- nowotwory uszu
- nowotwór ucha zewnętrznego
- nowotwór ucha wewnętrznego i piramidy kości skroniowej
- nowotwór ucha środkowego
- patologie przewodu słuchowego, m.in. zwężenie przewodu słuchowego
- głuchota starcza
- otoskleroza
- choroba Méniere’a
Wśród chorób nosa i zatok przynosowych znajdują się:
- nieżyt nosa – alergiczny i niealergiczny
- zapalenie zatok przynosowych
- polipy nosa
Choroby krtani to m.in.:
- urazy krtani
- urazy zewnętrzne krtani
- urazy wewnętrzne krtani – spowodowane, np. obecnością ciała obcego lub oparzeniem
- jatrogenne urazy krtani, np. w następstwie intubacji lub laryngoskopii
- stany zapalne
- przewlekłe proste zapalenie krtani
- przewlekłe przerostowe zapalenie krtani
- przewlekłe zanikowe zapalenie krtani
- ostre nieżytowe zapalenie krtani
- ostre zapalenie nagłośni
- ostre zapalenie stawu pierścienno-nalewkowego krtani
- ostre podgłośniowe zapalenie krtani
- porażenie fałdów głosowych
- obrzęk krtani
- nowotwory krtani
- grzybica krtani
Częste choroby jamy ustnej i gardła to m.in.:
- stany zapalne
- angina
- angina Plauta i Vincenta
- przerost migdałków
- ropień okołomigdałkowy
- zmiany na języku (język geograficzny, zapalenie języka, ból języka)
- guz ślinianki
- kamica ślinianek
Laryngolog leczy także inne choroby, takie jak torbiel środkowa i boczna szyi, zapalenie węzłów chłonnych szyi, porażenie nerwu twarzowego.
Objawy chorób laryngologicznych – kiedy potrzebna jest konsultacja u laryngologa
Wizyta u laryngologa najczęściej jest następstwem zgłoszenia się pacjenta do lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej (lekarza rodzinnego lub internisty), który ustala wstępne rozpoznanie i decyduje o leczeniu lub konieczności dalszej diagnostyki problemu i konsultacji z innym specjalistą.
Objawy, które mogą sugerować konieczność konsultacji laryngologicznej to m.in.:
- szumy uszne
- upośledzenie słuchu
- ból i wyciek z ucha
- chrapanie
- bóle i zawroty głowy
- zaburzenia równowagi
- zaburzenia głosu (dysfonia)
- chrypka
- krwawienie z nosa
- zaburzenia węchu i smaku
- zaburzenia przełykania, bolesne przełykanie
- utrzymująca się niedrożność przewodów nosowych
Chrypka jest często jednym z pierwszych objawów raka krtani, dlatego każdy pacjent z chrypką trwającą powyżej 3 tygodni powinien być skonsultowany przez laryngologa.
Urazy i krwawienia okolicy głowy i szyi, oparzenia dróg oddechowych, ciała obce w uchu, krtani, nosie czy przełyku, nagła głuchota, duszność krtaniowa są wskazaniami do zgłoszenia się na SOR lub wezwania karetki pogotowia.
Laryngolog dziecięcy – kiedy szukać pomocy
Otolaryngologia dziecięca to oddzielna specjalizacja lekarska. Specjaliści tej dziedziny zajmują się rozpoznawaniem i leczeniem chorób otolaryngologicznych pacjentów poniżej 18. roku życia. Niektóre z tych chorób są charakterystyczne dla wieku dziecięcego. Część z nich może być leczona w ramach POZ przez lekarza rodzinnego lub pediatrę, a niektóre wymagają konsultacji z otolaryngologiem.
Częste objawy chorób laryngologicznych u dzieci to:
- ból gardła
- ból ucha
- niedosłuch
- zawroty głowy
- nawracające infekcje górnych dróg oddechowych
- nawracające ostre zapalenie ucha środkowego.
Otolaryngologiczne choroby wieku dziecięcego to m.in.:
- przerost migdałków
- przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych
- wysiękowe i ostre zapalenie ucha środkowego
- ciała obce w uchu
- ostre i przewlekłe zapalenie błony śluzowe nosa i zatok przynosowych
- urazy nosa i ciała obce w nosie
- nawracające krwawienie z nosa
- zapalenie gardła i angina
- podgłośniowe zapalenie krtani (krup wirusowy)
- urazy i ciała obce gardła i migdałków
- naczyniakowłókniak młodzieńczy.
Laryngolog na NFZ – skierowanie, czas oczekiwania na wizytę
Wizyta u laryngologa refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia wymaga przedstawienia skierowania. Do wystawiania skierowań na specjalistyczne wizyty uprawnieni są lekarze POZ (lekarze rodzinni, interniści i pediatrzy) oraz inni lekarze, którzy świadczą usługi w ramach umowy z NFZ.
Czas oczekiwania na konsultację laryngologiczną różni się w zależności od województwa i konkretnego ośrodka. Średnio wynosi on od kilku tygodni do kilku miesięcy. Dokładny czas oczekiwania i wolne terminy wizyt można sprawdzić, korzystając z Informatora o Terminach Leczenia.
Laryngolog prywatnie - ile kosztuje wizyta, dostępność specjalistów
Według danych Naczelnej Izby Lekarskiej aktualnych w dniu publikacji tego artykułu, w Polsce liczba lekarzy otorynolaryngologów wykonujących zawód wynosi 3365, a specjalistów otorynolaryngologii dziecięcej – 222.
Wielu laryngologów przyjmuje pacjentów w prywatnych gabinetach. Czas oczekiwania na wizytę to zwykle kilka dni. Koszt konsultacji laryngologicznej to około 170–250 zł. Ceny badań i zabiegów różnią się w zależności od konkretnej usługi i ośrodka i wynoszą od kilkuset złotych za drobne zabiegi i badania do kilku tysięcy złotych za zabiegi ze znieczuleniem.
Szukasz otolaryngologa lub otolaryngologa dziecięcego? Umów wizytę mp.pl
Masz dolegliwości, które Cię niepokoją? Pomoże Ci doradca medyczny mp.pl
