1 czerwca 2023 roku rozpoczął się program powszechnych, bezpłatnych szczepień przeciwko HPV. Ministerstwo Zdrowia (MZ) opublikowało zasady jego realizacji (p. Zalecenia Ministerstwa Zdrowia dotyczące szczepienia przeciwko HPV w ramach programu powszechnego), jednak wśród lekarzy, ale również rodziców, pojawiły wątpliwości: czy dziecko w wieku 12 lub 13 lat, które w przeszłości otrzymało 2 dawki 2- lub 4-walentnej szczepionki przeciwko HPV, można w ramach programu doszczepić preparatem o większej walentności, tzn. 9-walentnym?
Pytanie słuszne, ponieważ zgodnie z zaleceniami MZ do szczepienia w ramach programu uprawnione są osoby spełniające poniższe warunki:
1) Posiadające prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2561z późn. zm.).
2) Dzieci w wieku 12 i 13 lat, zarówno dziewczęta jak i chłopcy, zgodnie z obwieszczeniem Ministra Zdrowia z dnia 23 lutego 2023 roku w sprawie wykazu zalecanych szczepień ochronnych, dla których zakup szczepionek został objęty finansowaniem (Dz. Urz. Min. Zdrow. poz. 16; p. Obwieszczenie https://dziennikmz.mz.gov.pl/legalact/2023/16/).
Doszczepianie przeciwko HPV preparatem o większej walentności nie jest rutynowo zalecane, dopuszcza się jednak taką możliwość – p. Czy osobom zaszczepionym przeciwko HPV preparatem 2- lub 4-walentym zalecać dodatkowe dawki szczepionki 9-walentnej?.
W zaleceniach MZ zaznaczono również, że dzieci kwalifikujące się do szczepienia ze względu na wiek, które na dzień rozpoczęcia programu otrzymały już pierwszą dawkę szczepienia (poza programem), mogą otrzymać kolejną dawkę już w ramach programu. Jednak ani w zaleceniach MZ, ani w obwieszczeniu Ministra Zdrowia nie wskazano, że program obejmuje tylko dzieci niezaszczepione.
Chcąc rozwiać wątpliwości lekarzy i rodziców, Redakcja „Medycyny Praktycznej - Szczepienia” zwróciła się do MZ z pytaniem: Czy nastolatki w wieku 12 i 13 lat, które spełniają warunki uprawniające do szczepienia w ramach programu wskazane w zaleceniach Ministerstwa Zdrowia i uprzednio otrzymały już 2 dawki szczepionki przeciwko HPV (2- lub 4-walentnej), mogą skorzystać z programu powszechnego i doszczepić się preparatem o większej walentności, tj. 9-walentnym? W odpowiedzi z 13.06.2023 roku rzecznik prasowy MZ wskazał, że: „W przypadku dziecka zaszczepionego dwoma dawkami szczepionki przeciw HPV, np. Cervarix lub Gardasil, przyjęcie trzeciej dawki w ramach programu nie jest możliwe.”
Odpowiedź ta nie rozwiewała jednak wątpliwości, poprosiliśmy więc o wskazanie uzasadnienia (podstawy) niniejszego stanowiska. W odpowiedzi z 14.06.2023 roku rzecznik prasowy MZ wskazał, że: „Zgodnie z przyjętymi zasadami realizacji szczepień przeciw HPV, schemat w ramach programu zawiera dwie dawki szczepionki. Dzieci, które otrzymały poza programem szczepienie przeciw HPV i spełniają kryterium wieku (rok urodzenia 2010 lub 2011), przed podaniem drugiej dawki szczepionki muszą mieć wpis o wykonanym szczepieniu w eKarcie Szczepień. Druga dawka zakończy schemat szczepienia.”
W dalszej części korespondencji z MZ Redakcja „MP-Szczepienia” podała przykład sytuacji, która budzi wątpliwości (Nastolatka, aktualnie w wieku 12 lat. Rok wcześniej otrzymała w ramach szczepień zalecanych, odpłatnie 2 dawki HPV-4. Wpisu o wykonanym szczepieniu nie ma w e-Karcie Szczepień, jedynie w dokumentacji medycznej dziecka. Taki rodzic w zasadzie może zapisać dziecko, np. przez IKP, na szczepienie w ramach powszechnego, bezpłatnego programu szczepień przeciwko HPV na szczepienie preparatem HPV-9. Lekarz takie szczepienie też w zasadzie może wykonać, bo: 1) zgodnie z ogólnymi zaleceniami i ChPL dopuszcza się szczepienie z użyciem HPV-9 po HPV-4 [zalecenia dopuszczają także podanie HPV-9 po HPV-2] lub 2) lekarz realizujący szczepienie w ramach programu bezpłatnego może nie mieć historii szczepień danego dziecka, a rodzic może nie poinformować o wykonanym wcześniej szczepieniu preparatem o mniejszej walentności. W obowiązujących przepisach [obwieszczenie MZ i zalecenia MZ dot. szczepienia przeciwko HPV] nie ma mowy o tym, że z programu mogą korzystać TYLKO te dzieci, które dotąd nie otrzymały pełnego szczepienia przeciwko HPV. W przytoczonym wyżej przykładzie nastolatka spełnia wszystkie kryteria skorzystania z programu powszechnych szczepień przeciwko HPV. W ramach programu otrzyma 2 dawki HPV-9.) i ponownie poprosiła o uzasadnienie (podstawę) stanowiska resortu (Będziemy wdzięczni za odniesienie się do powyższego przykładu i wyjaśnienie wraz z uzasadnieniem, czy nastolatki w wieku 12 i 13 lat, które spełniają warunki uprawniające do szczepienia w ramach programu wskazane w zaleceniach Ministerstwa Zdrowia i uprzednio otrzymały już 2 dawki szczepionki przeciwko HPV (2- lub 4-walentnej), mogą skorzystać z programu powszechnego i doszczepić się preparatem o większej walentności, tj. 9-walentnym? To jest wątpliwość, którą podnoszą lekarze i rodzice nastolatków.)
W odpowiedzi z 21.06.2023 roku rzecznik prasowy MZ wskazał, że: „Celem programu jest zaszczepienie dzieci jeszcze niezaszczepionych. Lekarz, który wie, że szczepienie jest kontynuowane, zobowiązany jest do uzupełnienia danych w karcie szczepień. Wtedy może wprowadzić dane o szczepieniu kolejną dawką. Wprowadzenia informacji o podaniu dwóch dawek, uniemożliwia szczepienie w ramach programu.”
MZ nie wskazało jednak przekonującego uzasadnienia (podstawy) swojego stanowiska, w związku z czym redakcja „Medycyny Praktycznej – Szczepienia” poprosiła o komentarz prawnika – p. Wątpliwości dot. uprawnień do korzystania z programu bezpłatnych szczepień przeciwko HPV – komentarz prawnika.
