Czy osobom zaszczepionym przeciwko HPV preparatem 2- lub 4-walentym zalecać dodatkowe dawki szczepionki 9-walentnej?

13.02.2023
dr n. med. Kamila Ludwikowska
Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Skróty: HPV (human papillomavirus) – ludzki wirus brodawczaka, HPV-2 (2-valent human papillomavirus vaccine) – 2-walentna szczepionka przeciwko HPV, HPV-4 (4-valent human papillomavirus vaccine) – 4-walentna szczepionka przeciwko HPV, HPV-9 (9-valent human papillomavirus vaccine) – 9-walentna szczepionka przeciwko HPV, WHO – Światowa Organizacja Zdrowia

Na rutynowej wizycie szczepiennej w 14. roku życia matka zapytała, czy córkę warto zaszczepić przeciwko HPV preparatem 9-walentnym. Z dokumentacji medycznej wynika jednak, że w wieku 12 lat dziewczynka otrzymała już pełny schemat szczepienia z użyciem HPV-2 (2 dawki). Czy osobom zaszczepionym w pełnym schemacie preparatem 2- lub 4-walentym zaleca się podać dodatkowe dawki HPV-9 w celu poszerzenia ochrony?

Aktualnie nie zaleca się podawania dodatkowych dawek szczepionki przeciwko HPV osobom, które otrzymały pełny schemat szczepienia z użyciem jakiegokolwiek z dostępnych preparatów. Ocenia się, że skuteczność wszystkich 3 szczepionek w profilaktyce raka szyjki macicy jest podobna. Skuteczność HPV-2 w zapobieganiu zmianom przednowotworowym szyjki macicy dużego stopnia (CIN 3) u osób zaszczepionych w wieku 12 lat wynosi aż 97%.

Jeśli jednak rodzice mimo to chcą „rozszerzyć” ochronę i podać dziecku dodatkową dawkę HPV-9 (np. po HPV-2 m.in. w celu ochrony przed brodawkami płciowymi), to można zrealizować takie szczepienie, informując ich, że dane na temat immunogenności i bezpieczeństwa takiego postępowania są ograniczone. Pośrednie wnioski można wyciągnąć z dotychczasowych badań, w których stosowano schematy mieszane z użyciem różnych szczepionek lub podawano dawki przypominające.

Badania dotyczące podawania dawek przypominających HPV-2 lub HPV-4 dziewczętom wcześniej zaszczepionym HPV-4 wykazały dobry profil bezpieczeństwa oraz zwiększenie stężenia swoistych przeciwciał przeciwko HPV, ale nie wiadomo, jakie jest znaczenie kliniczne odpowiedzi obserwowanej po podaniu dodatkowej dawki i czy rzeczywiście jest ona potrzebna. Według wiedzy na temat szczepień przeciwko HPV, jaką posiadamy, schemat 2-dawkowy zrealizowany przed 15. urodzinami doskonale spełnia swoją rolę w zapobieganiu zachorowaniom na nowotwory. Warto dodać, że WHO wydała nawet komunikat wspierający stosowanie w tym wieku schematu 1-dawkowego w ramach profilaktyki raka szyjki macicy, choć ma to szczególne znaczenie w krajach rozwijających się (mniejszy koszt).

W badaniu, w którym pełny schemat szczepienia z użyciem HPV-9 stosowano u osób zaszczepionych 12–26 miesięcy wcześniej w pełnym schemacie HPV-4, potwierdzono immunogenność i bezpieczeństwo takiego postępowania (obserwowano jedynie większe ryzyko miejscowych odczynów poszczepiennych). Immunogenność i bezpieczeństwo mieszanego schematu szczepienia z użyciem HPV-9 i HPV-2 potwierdzili w badaniu z randomizacją Glica i wsp.

Jak na razie nie dysponujemy danymi naukowymi, które pozwoliłyby ocenić, o ile zwiększyłaby się rzeczywista skuteczność szczepienia w profilaktyce raka szyjki macicy lub innych nowotworów w wyniku podania kolejnej dawki. Prawdę mówiąc, trudno oczekiwać takich danych, gdyż wszystkie aktualnie stosowane schematy podstawowe charakteryzują się bardzo dobrą skutecznością w zapobieganiu zmianom przednowotworowym szyjki macicy, szczególnie u pacjentów w wieku <15 lat.

Pojawia się pytanie, ile kolejnych dawek szczepionki podać w takiej sytuacji? W kontekście bezpieczeństwa – aktualnie wydaje się, że można zrealizować nawet kolejny pełny cykl szczepienia i nie będzie to zwiększać ryzyka NOP (p. także Czy schemat szczepienia przeciwko HPV rozpoczęty preparatem 2- lub 4-walentnym można dokończyć 9-walentnym? – przyp. red.). Czy należy się jednak spodziewać dodatkowych korzyści klinicznych z podania kolejnych dawek? Jeśli rodzice bardzo chcą dodatkowo zaszczepić dziecko preparatem o większej walentności – wydaje się, że po zrealizowaniu już wcześniej pełnego schematu 1 dawka HPV-9 powinna wystarczyć.

Piśmiennictwo:

1. WHO: Human papillomavirus (HPV) and cervical cancer 2020. www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/human-papillomavirus-(hpv)-and-cervical-cancer (dostęp: 22.11.2022)
2. Human papillomavirus vaccines: WHO position paper, May 2017. Wkly Epidemiol. Rec., 2017; 92 (19): 241–268
3. Harper D.M., DeMars L.R.: HPV vaccines – a review of the first decade. Gynecol Oncol., 2017; 146 (1): 196–204 (errata w: Gynecol. Oncol., 2017; 147 [2]: 489)
4. Centers for Disease Control and Prevention: Supplemental information and guidance for vaccination providers regarding use of 9-valent HPV. www.cdc.gov/hpv/downloads/9vhpv-guidance.pdf (dostęp: 22.11.2022)
5. Gilca V., Sauvageau C., Boulianne N. i wsp.: The effect of a booster dose of quadrivalent or bivalent HPV vaccine when administered to girls previously vaccinated with two doses of quadrivalent HPV vaccine. Hum. Vaccin. Immunother., 2015; 11 (3): 732–738
6. Garland S.M., Cheung T.H., McNeill S. i wsp.: Safety and immunogenicity of a 9-valent HPV vaccine in females 12–26 years of age who previously received the quadrivalent HPV vaccine. Vaccine, 2015; 33: 6855–6864
7. WHO: One-dose Human Papillomavirus (HPV) vaccine offers solid protection against cervical cancer. www.who.int/news/item/11-04-2022-one-dose-human-papillomavirus-(hpv)-vaccine-offers-solid-protection-against-cervical-cancer (dostęp: 22.11.2022)
8. Falcaro M., Castanon A., Ndlela B. i wsp.: The effects of the national HPV vaccination programme in England, UK, on cervical cancer and grade 3 cervical intraepithelial neoplasia incidence: a register-based observational study. Lancet, 2021; 398 (10316): 2084–2092
Zobacz także
Wybrane treści dla pacjenta
  • Brodawki wirusowe
  • Brodawki wirusowe narządów płciowych
  • Zaburzenia depresyjne u dzieci i młodzieży
  • Schizofrenia u dzieci i młodzieży
  • Szczepienie przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV)
  • Zaburzenia somatyzacyjne u dzieci i młodzieży
  • Kłykciny kończyste – przyczyny, objawy i leczenie
  • Zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD)
  • Choroba afektywna dwubiegunowa u dzieci i młodzieży
  • Kurzajki (brodawki) – czym są i jak się ich pozbyć?

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań