Opracowała Małgorzata Ściubisz
Skróty: COVID-19 (coronavirus disease) – choroba spowodowana przez SARS-CoV-2, mRNA – matrycowy kwas rybonukleinowy, GKS – glikokortykosteroidy, J/J&J – wektorowa szczepionka przeciwko COVID-19 firmy Janssen/Johnson&Johnson, SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome coronavirus 2) – koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2
Centers for Disease Control and Prevention (CDC) opublikowały kolejną aktualizację tymczasowych zaleceń dotyczących stosowania szczepionek przeciwko COVID-19. Nowe zalecenia wydano w związku pojawieniem się nowych danych naukowych.
Najważniejsze zmiany w nowej wersji dokumentu
1. Zmieniono zalecenia dotyczące podawania dawki przypominającej osobom z ciężkim lub umiarkowanym niedoborem odporności.
U tych pacjentów odstęp między szczepieniem podstawowym preparatem mRNA a dawką przypominającą skrócono z ≥5 do ≥3 miesięcy.
2. Doprecyzowano zalecenia dotyczące realizacji szczepienia preparatem wektorowym firmy Janssen/Johnson&Johnson (J/J&J) u osób z ciężkim lub umiarkowanym niedoborem odporności (p. tab. 1 i 2).
Wskazano, że w tej grupie pacjentów szczepienie podstawowe można zrealizować pojedynczą dawką preparatu J/J&J, ale po upływie ≥4 tygodni należy podawać dawkę dodatkową preparatu mRNA (Comirnaty lub Spikevax). Jeżeli do szczepienia dawką dodatkową wybrano preparat Spikevax, należy podać pełną 1 dawkę 100 µg o objętości 0,5 ml. Następnie po upływie ≥2 miesięcy od dawki drugiej należy podać dawkę przypominającą, optymalnie preparatu mRNA. Jeżeli do szczepienia przypominającą wybrano preparat Spikevax, należy podać połowę dawki, tj. 50 µg o objętości 0,25 ml. Zalecenia dotyczące szczepienia osób z ciężkim lub umiarkowanym niedoborem odporności w Polce przedstawiono w ramce – przyp. red.
3. Zaktualizowano zalecenia dotyczące szczepienia osób leczonych preparatami przeciwciał z powodu COVID-19.
Wskazano, że nie jest już konieczne odraczania szczepienia przeciwko COVID-19 po podaniu preparatów przeciwciał monoklonalnych lub osocza ozdrowieńców (wcześniej zalecano opóźnienie szczepienia o 30 dni w przypadku podania preparatów przeciwciał stosowanych w profilaktyce poekspozycyjnej oraz o 90 dni w przypadku podania preparatów przeciwciał stosowanych w leczeniu COVID-19). Nie jest również wymagany odstęp między podaniem osocza ozdrowieńców a szczepieniem preparatami zawierającymi wirus odry i/lub ospy wietrznej (wcześniej zalecano, aby szczepienie opóźnić o ≥7 mies.).
4. Uzupełniono sytuacje wymagające zachowania szczególnej ostrożności przy realizacji szczepienia przeciwko COVID-19.
Wskazano, że w przypadku zapalenia mięśnia sercowego i/lub osierdzia po szczepieniu preparatem mRNA należy zachować szczególną ostrożność przy kontynuowaniu szczepienia przeciwko COVID-19. Zaleca się, aby unikać podawania kolejnych dawek jakiejkolwiek szczepionki przeciwko COVID-19. W wybranych sytuacjach klinicznych, gdy korzyści z takiego postępowania przewyższają potencjalne ryzyko, można rozważyć kontynuację szczepienia, ale dopiero po ustąpieniu objawów zapalenia mięśnia sercowego i/lub osierdzia u pacjenta, normalizacji wykładników laboratoryjnych stanu zapalnego serca i/lub osierdzia lub ustąpieniu ewentualnych powikłań. Przy podejmowaniu decyzji o kontynuacji szczepienia można również wziąć pod uwagę: (1) czy zapalenie mięśnia sercowego i/lub osierdzia uznano za niezwiązane ze szczepieniem, zwłaszcza jeżeli rozpoznanie ustalono >3 miesiące po podaniu dawki szczepionki, (2) indywidualne ryzyko związane z zachorowaniem na COVID-19 (tj. wiek pacjenta, przewlekłe choroby współistniejące), (3) ryzyko transmisji zakażenia SARS-CoV-2 w danym regionie oraz indywidualne ryzyko zakażenia u danego pacjenta (np. związane z wykonywaną pracą – przyp. red.), (4) czas, jaki upłynął od podania jakichkolwiek leków immunomodulujących (więcej informacji na ten temat można znaleźć w ogólnych wytycznych dotyczących szczepień ochronnych ACIP [p. www.cdc.gov/vaccines/hcp/acip-recs/general-recs/index.html]).
| Tabela 1. Schematy szczepienia przeciwko COVID-19 u osób z ciężkim lub umiarkowanym niedoborem odporności w zależności od wieku i stosowanego preparatua | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Nazwa szczepionki | Wskazania wiekowe | Liczba dawek szczepienia podstawowego | Liczba dawek szczepienia przypominającego | Odstęp między 1. a 2. dawką szczepienia podstawowego | Odstęp między 2. a 3. dawką szczepienia podstawowego | Odstęp między szczepieniem podstawowym a dawką przypominającą |
| Comirnaty (Pfizer/BioNTech) | 5–11 lat | 3 dawki | nie dotyczy | 3 tyg. | ≥4 tyg. | nie dotyczy |
| ≥12 lat | 3 dawki | 1 dawka | 3 tyg. | ≥4 tyg. | ≥3 mies. | |
| Spikevax (Moderna) | ≥18 latb | 3 dawki | 1 dawka | 4 tyg. | ≥4 tyg. | ≥3 mies. |
| Ad26.CoV-2.S (J/J&J) | ≥18 lat | 2 dawki (1 dawka J/J&J + 1 dawka mRNA) | 1 dawka | 4 tyg. | ≥2 mies. | nie dotyczy |
| a W UE (w tym w Polsce) dodatkowo dostępna jest wektorowa szczepionka Vaxzevria (firmy AstraZeneca) zawierająca rekombinowany, niezdolny do replikacji wektor wirusowy (adenowirus szympansów) kodujący glikoproteinę S SARS-CoV-2; w oryginale nie uwzględniono tego preparatu, gdyż nie jest on zarejestrowany w USA – przyp. red. b W UE szczepionka jest zarejestrowana dla osób w wieku ≥12 lat – przyp. red. | ||||||
| Tabela 2. Kontynuacja szczepienia przeciwko COVID-19 u osób z ciężkim lub umiarkowanym niedoborem odporności zaszczepionych preparatem wektorowym Janssen/Johnson&Johnson | |||
|---|---|---|---|
| Historia szczepienia | Czy podać kolejną dawkę? | Czy podać kolejną dawkę? | |
| 1 dawka | 1 dawka J/J&J | podaj drugą dawkę ≥28 dni po pierwszej (dawka dodatkowa preparatu mRNA):
|
podaj dawkę przypominającą ≥2 mies. po drugiej:a
|
| 2 dawki | 2 dawki J/J&J | podaj trzecią dawkę ≥2 mies. po drugiej (dodatkowa dawka preparatu mRNA):
| schemat szczepienia należy uznać za zakończony |
| 1 dawka J/J&J + 1 dawka mRNA (jako przypominająca [Comirnaty w dawce 0,3 ml, Spikevax w dawce 0,25 ml])b]) | podaj trzecią dawkę ≥2 mies. po drugiej (dodatkowa dawka preparatu mRNA):
| schemat szczepienia należy uznać za zakończony | |
| 1 dawka J/J&J + 1 dawka mRNA (jako dodatkowa [Comirnaty w dawce 0,3 ml, Spikevax w dawce 0,5 ml])b | podaj dawkę przypominającą ≥2 mies. po drugiej:a
| schemat szczepienia należy uznać za zakończony | |
| a Szczepionki mRNA (Comirnaty lub Spikevax) są preferowane względem preparatu J/J&J. b Jeżeli pacjentowi podano szczepionkę Spikevax w dawce 50 µg w objętości 0,25 ml, należy ją uznać za dawkę przypominającą. COVID-19 (coronavirus disease) – choroba spowodowana przez SARS-CoV-2, J/J&J – wektorowa szczepionka przeciwko COVID-19 firmy Janssen/Johnson&Johnson | |||
Od Redakcji: Zalecenia dotyczące stosowania dawki dodatkowej i przypominającej u osób z ciężkim lub umiarkowanym niedoborem odpornościa w Polsceb
Dodatkową (trzecią) dawkę należy podać ≥28 dni po ukończeniu 2-dawkowego, podstawowego schematu szczepienia przeciwko COVID-19:
- u osób w wieku ≥12 lat należy stosować szczepionkę Comirnaty w pełnej dawce 30 µg o objętości 0,3 ml lub Spikevax w pełnej dawce 100 µg o objętości 0,5 ml (w pierwszej kolejności do szczepienia należy wybrać preparat, którym zrealizowano 2 pierwsze dawki szczepienia podstawowego)
- u osób w wieku ≥18 lat, u których szczepienie podstawowe zrealizowano preparatem Vaxzevria, należy stosować szczepionkę Comirnaty lub Spikevax w pełnej dawce 100 µg o objętości 0,5 ml.
Dawkę (czwartą) przypominającą należy podać ≥5 miesięcy po trzeciej dawce schematu podstawowego:
- osoby w wieku ≥12 lat, które w ramach szczepienia podstawowego otrzymały dawkę dodatkową (łącznie 3 dawki), można zaszczepić dawką przypominającą (czwartą)
- do realizacji szczepienia przypominającego przeznaczona jest szczepionka Comirnaty w pełnej dawce 30 µg o objętości 0,3 ml lub Spikevax w połowie dawki 50 µg o objętości 0,25 ml (szczepionkę wektorową firmy Janssen/Johnson &Johnson można podać jako heterologiczną dawkę przypominającą jedynie warunkowo u osób w wieku ≥18 lat).
a Do tej grupy pacjentów należą: osoby w trakcie leczenia przeciwnowotworowego, biorcy przeszczepów narządów miąższowych przyjmujący leki immunosupresyjne lub biologiczne, osoby po przeszczepieniu komórek hematopoetycznych w okresie ostatnich 2 lat, osoby z ciężkim lub umiarkowanym pierwotnym niedoborem odporności, osoby zakażone HIV, osoby leczone GKS w dużej dawce lub przyjmujące inne leki mogące hamować odpowiedź immunologiczną, osoby dializowane z powodu przewlekłej niewydolności nerek.
b Opracowano na podstawie: Komunikat nr 11 Ministra Zdrowia w sprawie szczepień przeciw COVID-19 dawką dodatkową (stosowaną po pełnym schemacie szczepienia). www.gov.pl/web/zdrowie/Komunikat-w-sprawie-szczepien-przeciw-COVID-19-dawka-dodatkowa (dostęp: 14.02.2022); Komunikat nr 14 Ministra Zdrowia w sprawie szczepień przeciw COVID-19 dawką przypominającą oraz dawką dodatkową uzupełniającą schemat podstawowy. www.gov.pl/web/zdrowie/komunikat-nr-14-ministra-zdrowia-w-sprawie-szczepien-przeciw-covid-19-dawka-przypominajaca-oraz-dawka-dodatkowa-uzupelniajaca-schemat-podstawowy (dostęp: 14.02.2022); www.gov.pl//web/zdrowie/komunikat-nr-21-ministra-zdrowia-w-sprawie-dawki-przypominajacej-czwartej-dla-osob-zaszczepionych-dawka-dodatkowa-przeciw-covid-19 dostęp: 14.02.2022)
