Postępowanie w przypadku kontaktu z chorym na chorobę zakaźną i profilaktyka epidemii w placówkach opieki zdrowotnej – cz. 2. Zalecenia ACIP

Data utworzenia:  21.07.2018
Aktualizacja: 03.10.2013
Immunization of health-care personnel. Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices oraz Prevention and control of influenza with vaccines: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP), 2010
A. Shefer, W. Atkinson, C. Friedman i wsp.
Morbidity and Mortality Weekly Report, 2011; 60 (RR-7): 1–45; Morbidity and Mortality Weekly Report, 2010; 59 (RR-8): 1–64

Zobacz także: Postępowanie w przypadku kontaktu z chorym na chorobę zakaźną i profilaktyka epidemii w placówkach opieki zdrowotnej – cz. 1. Zalecenia ACIPPostępowanie w przypadku kontaktu z chorym na chorobę zakaźną i profilaktyka epidemii w placówkach opieki zdrowotnej – cz. 3. Zalecenia ACIP

Opracowali: lek. Iwona Rywczak, dr med. Jacek Mrukowicz
Skróty: MMR – skojarzona szczepionka przeciwko odrze, śwince i różyczce

Odra

6. Zalecamy, aby w przypadku podejrzenia odry u osoby przebywającej w placówce opieki zdrowotnej ściśle przestrzegać procedur zapobiegających szerzeniu się zakażeń drogą kropelkową.

Do metod ograniczania szerzenia się zakażeń drogą kropelkową należą:

  • stosowanie przez chorego maseczki na twarz,
  • jak najszybsze umieszczenie chorego w izolatce (optymalnie przystosowanej do ograniczania szerzenia się zakażeń przenoszonych drogą kropelkową, tzn. z ujemnym ciśnieniem powietrza w pomieszczeniu),
  • skierowanie do opieki nad chorym jedynie pracowników, których uznano za uodpornionych przeciwko odrze (p. Med. Prakt. Szczepienia 2/2012, s. 28–29 – przyp. red.),
  • stosowanie maseczek ochronnych z filtrem (np. N95 lub o podobnej skuteczności) przez wszystkich pracowników kontaktujących się z chorym.

Istnieje jednak ryzyko, że takie działania nie będą w pełni skuteczne, ponieważ do zakażeń może dochodzić przed rozpoznaniem choroby. Zakaźność utrzymuje się przez 4 dni przed pojawieniem się osutki oraz przez 4 dni po jej wystąpieniu. Osoby z kontaktu z chorym, u których pojawią się objawy wskazujące na odrę, należy izolować.

Wszyscy (również kompletnie zaszczepieni) pracownicy zajmujący się chorymi na odrę powinni ściśle przestrzegać zasad profilaktyki zakażeń przenoszonych drogą kropelkową. Należy pamiętać, że około 1% osób prawidłowo zaszczepionych przeciwko odrze nie uzyskuje zadowalającej odpowiedzi na szczepienie.

7. Zalecamy, aby u wszystkich osób z kontaktu z chorym na odrę jak najszybciej ocenić dowody odporności na odrę (p. Med. Prakt. Szczepienia 2/2012, s. 28–29 – przyp. red.).

8. Zalecamy, aby po kontakcie z chorym na odrę nieuodpornione osoby zaszczepić szczepionką MMR (a w razie odmowy lub przeciwwskazań zaproponować im podanie domięśniowe immunoglobuliny w dawce 0,25 ml/kg [40 mg IgG/kg mc. dla osób immunokompetentnych]) i poddać je izolacji przez 21 dni po kontakcie z chorym (tab.).

Szczepienie MMR w ciągu 72 godzin po kontakcie z chorym może zapobiec zachorowaniu lub złagodzić przebieg choroby. Nieszczepionym wcześniej pracownikom należy podać pierwszą dawkę MMR. Pracownikom, którzy posiadają dokument potwierdzający szczepienie 1 dawką szczepionki przeciwko odrze lub MMR, należy podać drugą dawkę, jeżeli zachowany jest co najmniej 4-tygodniowy odstęp między dawkami.

Sugerujemy, aby szczepienie wykonać nawet po upływie 72 godzin od kontaktu. Jeżeli bowiem po kontakcie nie doszło do zakażenia, szczepienie może zapewnić ochronę w razie kolejnej ekspozycji na odrę, świnkę lub różyczkę.

Identyfikacja osób z kontaktu z chorym jest dobrą okazją do zaproponowania szczepień MMR pracownikom z niepotwierdzoną odpornością przeciwko odrze. Zaszczepienie MMR w okresie wylęgania odry nie zaostrzy jej przebiegu. Przyczyną objawów odropodobnych w krótkim okresie po szczepieniu może być wtedy naturalne zakażenie lub wirus szczepionkowy, co można różnicować metodami laboratoryjnymi.

Podanie immunoglobuliny może wydłużyć okres wylęgania o tydzień, co ma wpływ na zalecenia dotyczące ograniczeń w obowiązkach służbowych personelu po kontakcie z chorym na odrę (tab.).

Świnka

9. Zalecamy, aby w przypadku podejrzenia świnki u osoby przebywającej w placówce opieki zdrowotnej ściśle przestrzegać niektórych procedur zapobiegających szerzeniu się zakażeń drogą kropelkową.

Do zalecanych w takich przypadkach metod ograniczania szerzenia się zakażeń drogą kropelkową należą:

  1. izolacja chorego (nie jest jednak wymagane pomieszczenie z ujemnym ciśnieniem powietrza) przez 5 dni po wystąpieniu objawów zapalenia ślinianki przyusznej,
  2. używanie fartuchów i maseczek na twarz podczas kontaktów z chorym,
  3. skierowanie do opieki nad chorym wyłącznie pracowników, których uznano za uodpornionych przeciwko śwince (p. Med. Prakt. Szczepienia 2/2012, s. 29–30 – przyp. red.).

10. Zalecamy, aby u wszystkich osób, które miały bliski kontakt z chorym, ocenić dowody odporności na świnkę (p. Med. Prakt. Szczepienia 2/2012, s. 29–30 – przyp. red.).

11. Zalecamy, aby u nieuodpornionych pracowników, którzy mieli kontakt z chorym, jak najszybciej uzupełnić szczepienie przeciwko śwince i poddać ich izolacji (tab.).

Osobom do tej pory nieszczepionym należy podać 2 dawki szczepionki MMR, zachowując co najmniej 4-tygodniowy odstęp czasu. Osobom, które otrzymały w przeszłości 1 dawkę MMR, należy podać drugą dawkę szczepionki.

Szczepionka MMR nie jest skuteczna w profilaktyce poekspozycyjnej świnki. Wydaje się, że produkcja swoistych przeciwciał przeciwko wirusowi świnki po MMR nie jest na tyle szybka, aby szczepienie po ekspozycji miało zadowalającą skuteczność. Jednak identyfikacja osób z kontaktu jest dobrą okazją do zaproponowania szczepienia personelowi, a także innym osobom przebywającym w placówce. Jeżeli po kontakcie nie doszło do zakażenia, szczepienie może zapewnić ochronę w razie ponownej ekspozycji na świnkę, odrę i różyczkę.

Podanie MMR w okresie wylęgania świnki nie zaostrzy przebiegu choroby. Przyczyną wystąpienia objawów podobnych do świnki w krótkim okresie po szczepieniu może być naturalne zakażenie lub wirus szczepionkowy, co można różnicować metodami laboratoryjnymi.

12. Nie zalecamy rutynowego stosowania immunoglobuliny w profilaktyce poekspozycyjnej świnki.

Nie ma dowodów przemawiających za skutecznością immunoglobuliny w profilaktyce zachorowań na świnkę po kontakcie z chorym.

Różyczka

13. Zalecamy, aby w razie podejrzenia różyczki u osoby przebywającej w placówce opieki zdrowotnej:

  • umieścić chorego w osobnej sali (drzwi mogą być otwarte; nie ma dodatkowych wymagań dotyczących wentylacji pomieszczenia),
  • stosować standardowe metody zapobiegania szerzeniu się zakażeń drogą kropelkową przez 7 dni po wystąpieniu objawów u chorego.

14. Zalecamy, aby u pracowników mających kontakt z chorym ocenić dowody odporności na różyczkę (p. Med. Prakt. Szczepienia 2/2012, s. 30–31 – przyp. red.).

15. Zalecamy, aby u nieuodpornionych pracowników, którzy mieli bliski kontakt z chorym, jak najszybciej uzupełnić szczepienie przeciwko różyczce i poddać ich izolacji (tab.).

Należy podać 1 dawkę MMR (lub 2, jeśli konieczne jest również uodpornienie przeciwko odrze i/lub śwince). Szczepionka przeciwko różyczce lub MMR oraz immunoglobulina nie są skuteczne w profilaktyce poekspozycyjnej różyczki. Jeżeli jednak po kontakcie z chorym nie doszło do zakażenia, szczepienie MMR może zapewnić ochronę w razie ponownej ekspozycji na różyczkę, odrę lub świnkę.

Domięśniowe podanie immunoglobuliny w dawce 20 ml w ciągu 72 godzin po bliskim kontakcie z chorym może zmniejszyć ryzyko zakażenia, jednak go nie eliminuje. Należy pamiętać, że po podaniu immunoglobuliny różyczka może przebiegać nietypowo lub skąpoobjawowo, co utrudnia rozpoznanie i sprzyja dalszemu rozprzestrzenianiu się zakażenia.

Podanie szczepionki MMR we wczesnej fazie różyczki nie zwiększa ryzyka wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych.

Tabela. Zalecenia ACIP dotyczące ograniczeń w obowiązkach służbowych personelu placówek opieki zdrowotnej po kontakcie z chorymi na niektóre choroby zakaźne lub w przypadku zachorowania*

Choroba/stan Ograniczenia w obowiązkach służbowych Czas trwania ograniczeń
odra
zachorowanie odsunięcie od obowiązków służbowych przez 4 dni po pojawieniu się osutki
ekspozycja pracownika nieuodpornionego przeciwko odrze odsunięcie od obowiązków służbowych, nawet jeżeli po ekspozycji podano immunoglobulinę; pracownik z udokumentowanym szczepieniem 1 dawką szczepionki przeciwko odrze może pozostać w pracy od 5. dnia po pierwszym kontakcie do 21. dnia (lub 28. dnia, jeżeli po ekspozycji podano immunoglobulinę) po ostatnim kontakcie i/lub 4 dni po pojawieniu się osutki
świnka
zachorowanie odsunięcie od obowiązków służbowych przez 5 dni po pojawieniu się objawów zapalenia ślinianki przyusznej
ekspozycja pracownika nieuodpornionego przeciwko śwince odsunięcie od obowiązków służbowych; pracownik z udokumentowanym szczepieniem 1 dawką szczepionki przeciwko śwince może pozostać w pracy od 12. dnia po pierwszym kontakcie do 25. dnia po ostatnim kontakcie lub przez 5 dni po pojawieniu się objawów zapalenia ślinianki przyusznej
różyczka
zachorowanie odsunięcie od obowiązków służbowych przez 7 dni po pojawieniu się osutki
po kontakcie z chorym (pracownik uznany za nieuodpornionego przeciwko różyczce) odsunięcie od obowiązków służbowych, nawet jeśli po kontakcie z chorym podano szczepionkę przeciwko różyczce od 7. dnia po pierwszym kontakcie do 23. dnia po ostatniej ekspozycji i/lub przez 7 dni po pojawieniu się osutki
* zmodyfikowano na podstawie oryginału – przyp. red.
Na podstawie: CDC: Recommendations for preventing transmission of human immunodeficiency virus and hepatitis B virus to patients during exposure-prone invasive procedures. MMWR, 1991; 40 (RR-8); CDC: Guideline for isolation precautions in hospitals: recommendations of the Hospital Infection Control Practices Advisory Committee (HICPAC) and the National Center for Infectious Diseases. Infect. Control Hosp. Epidemiol., 1996; 17: 53–80; Williams W.W.: CDC guideline for infection control in hospital personnel. Infect. Control, 1983; 4 (supl.): 326–349; CDC: Immunization of health-care workers: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) and the Hospital Infection Control Practices Advisory Committee (HICPAC). MMWR, 1997; 46 (RR-18).
ACIP – Amerykański Komitet Doradczy ds. Szczepień Ochronnych

Zobacz także:
Postępowanie w przypadku kontaktu z chorym na chorobę zakaźną i profilaktyka epidemii w placówkach opieki zdrowotnej – cz. 1. Zalecenia ACIP
Postępowanie w przypadku kontaktu z chorym na chorobę zakaźną i profilaktyka epidemii w placówkach opieki zdrowotnej – cz. 3. Zalecenia ACIP

Wybrane treści dla pacjenta
  • Alergia pokarmowa u dzieci
  • Trądzik młodzieńczy - przyczyny, powikłania, leczenie
  • Zakażenia grzybicze u dzieci
  • Cytomegalia u dzieci
  • Zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD)
  • Szczepienie przeciwko grypie - cena
  • Wizyta adaptacyjna dziecka w gabinecie stomatologicznym
  • Ostre stłuszczenie wątroby ciężarnych
  • Pokrzywka u dzieci
  • Choroby pasożytnicze układu oddechowego

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań