Szczepienia dziecka z drgawkami gorączkowymi w wywiadzie

Dziecko przebyło drgawki gorączkowe proste w wieku 14 miesięcy. Obecnie ma 18 miesięcy. Czy można je zaszczepić całokomórkową szczepionką przeciwko krztuścowi? Czy drgawki gorączkowe są przeciwwskazaniem do szczepienia preparatem Bexsero?

Drgawki gorączkowe to dosyć częsty problem w tym wieku (co najmniej 1 epizod drgawek gorączkowych występuje u 2–4% dzieci do 5. rż.). Kolejnego epizodu drgawek gorączkowych można się spodziewać u co trzeciego dziecka, które doświadczyło takiego zaburzenia, natomiast co najmniej 3 napady obserwuje się jedynie u co dziesiątego dziecka z takim zaburzeniem w wywiadzie. Do grupy ryzyka ponownego epizodu należą dzieci, u których pierwszy napad wystąpił przed ukończeniem 12 miesięcy. W związku z tym prawdopodobieństwo wystąpienia kolejnego epizodu drgawek gorączkowych prostych w przypadku opisanym w pytaniu jest stosunkowo małe. W ocenie ryzyka nawrotu pomocne mogą być dodatkowe informacje, takie jak występowanie drgawek gorączkowych u krewnych pierwszego stopnia, stosunkowo niewysoka gorączka, przy której wystąpił pierwszy epizod (<39°C), oraz krótki odstęp czasu między początkiem narastania temperatury ciała a drgawkami przy pierwszym epizodzie. Jeśli żaden z tych czynników nie jest spełniony, ryzyko nawrotu drgawek wynosi <20%.

Przy kwalifikacji do szczepień ochronnych dziecka z drgawkami w wywiadzie należy dokładnie ocenić naturę przebytego epizodu oraz dotychczasowy rozwój fizyczny i psychoruchowy dziecka, a także zwrócić uwagę na wszelkie niepokojące objawy, takie jak problemy z karmieniem, krztuszenie się, drżenia mięśni i wyraźna asymetria napięcia mięśniowego. Ważny jest także dokładny wywiad rodzinny dotyczący predyspozycji do drgawek oraz chorób neurologicznych i metabolicznych. Jeżeli istnieją jakiekolwiek wątpliwości dotyczące stanu neurologicznego dziecka lub natury przebytego epizodu, warto skorzystać z konsultacji neurologa dziecięcego. Dalsza realizacja Programu Szczepień Ochronnych (PSO) w trakcie oczekiwania na wyniki badań diagnostycznych i konsultacji specjalistycznej zależy od sytuacji epidemiologicznej oraz indywidualnego bilansu ryzyka i korzyści ze szczepień.

W przypadku potwierdzenia rozpoznania drgawek gorączkowych prostych nie ma potrzeby opóźniania realizacji szczepień ochronnych, ale warto ustalić, w jakich okolicznościach one wystąpiły – czy doszło do nich w przebiegu infekcji, czy stanowią niepożądany odczyn po wcześniejszym szczepieniu? Jeśli drgawki wystąpiły w krótkim czasie po wcześniejszym szczepieniu, można podejrzewać związek przyczynowy pomiędzy szczepieniem a gorączką i drgawkami.

Zwiększone ryzyko drgawek gorączkowych występuje:

• do 3 dni po szczepieniu przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP)
• w ciągu 5–14 dni po szczepieniu przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR)
• po podaniu skojarzonej szczepionki przeciwko odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej (MMRV [obecnie preparat nie jest dostępny]); zaleca się, aby dzieciom z dodatnim wywiadem w kierunku drgawek gorączkowych podawać osobne preparaty szczepionek przeciwko MMR oraz ospie wietrznej.

Istnieją również doniesienia o częstszym występowaniu drgawek gorączkowych w przypadku jednoczasowego podaniu inaktywowanej szczepionki przeciwko grypie sezonowej (IIV) oraz przeciwko pneumokokom, a także przy jednoczasowym podaniu IIV oraz bezkomókowej szczepionki przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTPa).

Jeśli do drgawek doszło po szczepieniu, poza zgłoszeniem NOP należy wykluczyć inne przyczyny podwyższonej temperatury i drgawek gorączkowych, w tym m.in. zakażenie układu moczowego.

Zalecenia dotyczące szczepienia przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi

Szczepionkę pełnokomórkową (DTPw) należy zastąpić DTPa, która w tym przypadku jest nieodpłatna i charakteryzuje się większym profilem bezpieczeństwa, w tym mniejszym ryzykiem drgawek gorączkowych (1 dodatkowy napad na 11 110–16 660 dzieci szczepionych DTPw vs 1 dodatkowy napad na 19 496 dzieci do 2. rż. zaszczepionych DTPa). Podanie szczepionki pełnokomórkowej dziecku z drgawkami gorączkowymi prostymi w wywiadzie nie jest bezwzględnie przeciwwskazane, o ile wcześniejszy epizod wystąpił >3 dni po podaniu poprzedniej dawki tej szczepionki, ale takie postępowanie niepotrzebnie zwiększa ryzyko kolejnego epizodu.

Zalecenia dotyczące szczepienia przeciwko meningokokom grupy B

Nie ma przeciwwskazań do szczepienia przeciwko meningokokom grupy B (MenB). Gorączka jest częstym odczynem po tym szczepieniu, szczególnie jeśli podaje się ją jednocześnie z innymi szczepionkami. O dużym profilu bezpieczeństwa szczepionek przeciwko MenB świadczy fakt, że w obserwacji obejmującej >3 miliony podanych dawek do grudnia 2019 roku nie ujawniono żadnych niepokojących zjawisk związanych ze szczepieniami przeciwko MenB. W badaniu przeprowadzonym w Nowej Zelandii nie wykazano zwiększenia ryzyka drgawek gorączkowych po szczepieniu przeciwko MenB. Natomiast w metaanalizie dotyczącej oceny skuteczności i bezpieczeństwa szczepionek przeciwko MenB wykazano, że drgawki gorączkowe były najczęstszym ciężkim NOP, a ich ryzyko było nieco większe niż po innych szczepionkach stosowanych u dzieci (ogólne ryzyko ciężkich NOP, z których połowę stanowiły drgawki gorączkowe, oszacowano na 5,4 epizodu/1000 dzieci zaszczepionych przeciwko MenB), ale korzyści ze szczepienia znacznie przewyższają ryzyko. Dane uwzględnione w metaanalizie pochodziły z badań, w których szczepionkę przeciwko MenB podawano jednocześnie z innymi szczepionkami. Aby zatem dodatkowo zwiększyć profil bezpieczeństwa, szczepienie to warto realizować na odrębnej wizycie. Zgodnie z zleceniami brytyjskimi w celu zmniejszenia ryzyka gorączki po szczepieniu przeciwko MenB można podawać profilaktycznie paracetamol.