Czy pacjent musi podpisywać odrębne oświadczenie świadomej zgody na szczepienie przeciwko COVID-19?
Obowiązujące przepisy uzależniają wykonanie szczepienia nieobowiązkowego u zdrowego pacjenta przeciwko COVID-19 od jego świadomej zgody.1 Jednakże zgoda na profilaktykę zdrowotną przeciwko COVID-19 w postaci szczepienia ochronnego nieobjętego obowiązkiem ustawowym nie musi mieć formy oświadczenia podpisanego przez pacjenta – może być wyrażona w dowolnej formie. W tym przypadku okoliczności przeprowadzania szczepienia przeciwko COVID-19 (m.in. od pacjenta wymaga się podjęcia aktywnych działań w tym celu – zapisania się do kolejki na szczepienie i uzyskania skierowania na nie,2 a także wypełnienia formularza wywiadu przesiewowego pod kątem przeciwwskazań do szczepienia), jak również powszechna kampania informacyjna towarzysząca programowi tych szczepień powodują, że zgoda może być przez pacjenta wyrażona także ustnie lub w sposób dorozumiany (przez samo zachowanie się pacjenta – stawienie się w punkcie szczepień i poddanie się szczepieniu).
Jeśli szczepienie przeciwko COVID-19 zwiększa u pacjenta ryzyko ciężkich zdarzeń niepożądanych (jak np. u niektórych pacjentów z reakcją anafilaktyczną w wywiadzie [np. na leki, jad owadów, pokarmy lub lateks], którzy zostali zakwalifikowani do szczepienia przez lekarza w warunkach nadzorowanych) lub brakuje danych empirycznych na temat bezpieczeństwa szczepienia w przypadku pacjentów z grup ryzyka (np. kobiety w ciąży), zgoda na szczepienie zalecane powinna zostać formalnie wyrażona w formie pisemnej (np. na formularzu wywiadu przesiewowego; p. Jak powinna przebiegać kwalifikacja do szczepienia przeciwko COVID-19?) lub – jeśli to możliwe – za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta, lub przy użyciu podpisu osobistego w formie dokumentowej (autoryzacja oświadczenia woli przez ePUAP).3 Zgodnie jednak z orzecznictwem sądowym,4 nawet brak podpisanego przez pacjenta dodatkowego oświadczenia zgody na zabieg o zwiększonym ryzyku nie spowoduje nieważności zgody, skoro zgoda niewątpliwie była (potwierdzają ten fakt inne zgromadzone dokumenty, m.in. skierowanie na szczepienie przeciwko COVID-19, podpisany przez pacjenta formularz wywiadu przesiewowego itp.).
Piśmiennictwo:
1. Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r., poz. 514 z późn. zm.)2. Uregulowane w § 68a rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 kwietnia 2020 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz. U. poz. 666 z późn. zm.)
3. Art. 18 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r., poz. 849 z późn. zm.), art. 34 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r., poz. 514 z późn. zm.)
4. Wyrok Sądu Najwyższego z 11.04.2006 r., I CSK 191/05, OSNC 2007, Nr 1, poz. 18, Zob. także: Zbiory orzecznictwa Becka. Prawo cywilne. Orzecznictwo. Tom I, 2. Wyd., C.H. Beck, s. 226–227
