Czy szczepienie przeciwko pneumokokom zapewnia ochronę przed zachorowaniem na zapalenie płuc?

Data utworzenia:  28.03.2017
Aktualizacja: 25.10.2018
dr hab. n. med. Leszek Szenborn, prof. nadzw.
Katedra i Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu

Skróty: IChP – inwazyjna choroba pneumokokowa, PCV – skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom, PCV-7 – 7 walentna skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom, PCV-10 – 10 walentna skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom, PCV-13 – 13 walentna skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom, PZP – pozaszpitalne zapalenie płuc, WHO – Światowa Organizacja Zdrowia

Tak, szczepionki PCV-7, PCV-10 i PCV-13 zapobiegają nieinwazyjnym i inwazyjnym zakażeniom. Dzięki programom powszechnych szczepień dzieci korzyści takie obserwuje się zarówno w populacji zaszczepionej, jak i nieszczepionej, a największą redukcję liczby zachorowań notuje się w najmłodszej i najstarszej grupie wiekowej.

W dużym badaniu z randomizacją i placebo u dorosłych (84 500 osób w wieku ≥65 lat) o akronimie CAPITA zaobserwowano, że PCV-13 zmniejsza ryzyko zachorowania na pozaszpitalne zapalenie płuc (PZP) o etiologii pneumokokowej w ciągu 4 lat po szczepieniu o 22,4% (2,3–38,5), a na PZP wywołane przez pneumokoki o typie serologicznym uwzględnionym w szczepionce o 37,7% (14,3–55,1). Szczepienie zmniejszyło także ryzyko IChP o 48,5% (20,9–67,0), a w przypadku IChP spowodowanej przez serotypy objęte szczepionką redukcja wyniosła 75,8% (46,5–90,3). U dzieci nie przeprowadzono badań z randomizacją (w tym klasterową) PCV-13 w profilaktyce zapalenia płuc, a dysponujemy tylko wynikami takich badań dla PCV-7 po szczepieniu w okresie niemowlęcym – skuteczność w pierwszych 3 latach w profilaktyce PZP o prawdopodobnej etiologii bakteryjnej rozpoznanego na podstawie kryteriów radiologicznych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wyniosła 25,5% (95% CI: 6,5–40,7).

W Stanach Zjednoczonych stwierdzono, że u dzieci do 2. roku życia wskaźnik hospitalizacji z powodu zapalenia płuc zmniejszył się po wprowadzeniu powszechnych szczepień PCV-7 o >43% (95% CI: 34,9–51,6), natomiast u dorosłych >85. roku życia prawie o 23% (95% CI: 17,3–28,4). Zbliżone efekty programu szczepień PCV-7, a następnie PCV-13 w redukcji liczby zachorowań na zapalenie płuc (o 19%) i zapalenie zatok przynosowych (o 66%) zaobserwowano w Szwecji. Autorzy tego badania stwierdzili także zmniejszenie o 53% liczby pacjentów z wysiękiem w jamie opłucnej oraz zmniejszenie odsetka chorych na PZP ze zwiększonym stężeniem CRP (>120 mg/dl) i prokalcytoniny (>4 ng/ml) odpowiednio o 42 i 46%. Wprowadzenie PCV-13 w Izraelu (2013–2014), w porównaniu z okresem stosowania PCV-7 (2006–2009), spowodowało redukcję liczby hospitalizacji z powodu PZP o 46%, a u pacjentów przyjmowanych ambulatoryjnie liczba wizyt z powodu PZP zmniejszyła się o 67%. Mniejszą skuteczność PCV-13 w zapobieganiu zachorowaniom na zapalenie płuc z powikłaniami obserwuje się w zakażeniach serotypem 3.

Podobne wyniki uzyskano dla PCV-10. W badaniu z randomizacją o akronimie COMPAS oceniono odpowiednio 10 295 dzieci zaszczepionych PCV-10 i 10 201 niezaszczepionych. Skuteczność szczepionki w zapobieganiu pierwszemu epizodowi PZP o prawdopodobnej etiologii bakteryjnej wyniosła 22% (95% CI: 7,7–34,2), a rozpoznanemu na podstawie kryteriów radiologicznych WHO – 25,7% (95% CI: 8,4–39,6). Dużą skuteczność szczepień PCV-10 w populacji europejskiej potwierdzają także najnowsze (2018 r.) wyniki obserwacji klinicznych z Finlandii (badanie FinIP z randomizacją klasterową). W zależności od wieku (w grupach wiekowych <7 mies., 7–11 mies. oraz 12–18 mies.), redukcja zachorowań na zapalenie płuc z obecnymi w badaniach obrazowych zagęszczeniami pęcherzykowymi lub zapalenie płuc z zajęciem opłucnej (kryteria diagnostyczne WHO) wyniosła odpowiednio 45% (95% CI: 26–60), 56% (95% CI: 14–77) i 48% (95% CI: 2–73) w ciągu średnio 2 lat obserwacji.

Piśmiennictwo:

1. Griffin M.R., Zhu Y., Moore M.R. i wsp.: U.S. hospitalizations for pneumonia after a decade of pneumococcal vaccination. N. Engl. J. Med., 2013; 369: 155–163 (www.mp.pl/szczepienia/przeglad/pneumokoki.html)
2. Lindstrand A, Bennet R., Galanis I. i wsp.: Sinusitis and pneumonia hospitalization after introduction of pneumococcal conjugate vaccine. Pediatrics, 2014; 134: e1528–1536 (www.mp.pl/szczepienia/przeglad/pneumokoki.html)
3. Angoulvant F., Levy C., Grimprel E. i wsp.: Early impact of 13 valent pneumococcal conjugate vaccine on community acquired pneumonia in children. Clin. Infect. Dis., 2014; 58: 918–924 (www.mp.pl/szczepienia/przeglad/pneumokoki.html)
4. Tregnaghi M.W., Sáez Llorens X., López P. i wsp.: Efficacy of pneumococcal nontypable Haemophilus influenzae protein D conjugate vaccine (PHiD CV) in young latin american children: a double blind randomized controlled trial. PLOS Medicine, 2014; 11: e1 001 657 (www.mp.pl/szczepienia/przeglad/pneumokoki.html)
5. Ben-Shimol S., Givon-Lavi N., Greenberg D. i wsp.: Cocontribution of rotavirus and pneumococcal conjugate vaccines to the reduction of pediatric hospital visits in young children. J. Pediatr., 2017; 182: 253–259.e2.
6. Silva-Costa C., Brito M.J., Pinho M.D., i wsp.: Pediatric complicated pneumonia caused by streptococcus pneumoniae serotype 3 in 13-valent pneumococcal conjugate vaccinees, Portugal, 2010–2015. Emerg. Infect. Dis., 2018; 24: 1307–1314
7. Bonten M.J.M., Huijts S.M., Bolkenbaas M. i wsp.: Polysaccharide conjugate vaccine against pneumococcal pneumonia in adults (CAPITA). The New England Journal of Medicine, 2015; 372: 1114–1125 (www.mp.pl/szczepienia/przeglad/pneumokoki.html)
8. Kilpi T.M., Jokinen J., Puumalainen T. i wsp.: Effectiveness of pneumococcal Haemophilus influenzae protein D conjugate vaccine against pneumonia in children: a cluster-randomised trial. Vaccine, 2018; 36: 5891–5901
Wybrane treści dla pacjenta
  • Szczepienie przeciwko pneumokokom

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań