Co wiadomo na temat odporności po szczepieniu szczepionkami wysoce skojarzonymi?

Co wiadomo na temat odporności po szczepieniu szczepionkami wysoce skojarzonymi (typu „5 w 1” i „6 w 1”)? Czy są one równie skuteczne jak każda ze składowych podana oddzielnie?

Skuteczność szczepionek wysoce skojarzonych zawierających bezkomórkowy komponent krztuśca mierzona za pomocą odsetka dzieci uzyskujących po pełnym szczepieniu podstawowym stężenie ochronne swoistych przeciwciał (seroprotekcja) została potwierdzona w wielu badaniach klinicznych. Niestety nie ma danych dotyczących zapobiegania zachorowaniom, zwłaszcza inwazyjnym zakażeniom Hib, pochodzących z badań z randomizacją, a większość wniosków dotyczących skuteczności klinicznej opiera się na analizie wyników badań obserwacyjnych (mniej wiarygodnych od badań z randomizacją).

Szczepionka „5 w 1” (DTPa-IPV-Hib) zapewnia seroprotekcję wobec błonicy, tężca, krztuśca i poliomyelitis podobną do uzyskiwanej po szczepionkach podawanych osobno oraz nieco słabszą odpowiedź na składnik Hib. Średnie stężenie przeciwciał przeciwko antygenowi polisacharydowemu Hib (fosforan polirybozylorybitolu – PRP) uzyskiwane po podaniu podstawowej serii szczepień szczepionką skojarzoną z bezkomórkowym komponentem krztuśca (3 dawki szczepienia pierwotnego i 1 dawka uzupełniająca w 2. rż.), w porównaniu ze szczepionkami podawanymi osobno, jest wprawdzie mniejsze, jednak wynosi >1,0 µg/ml, co jest wartością uznawaną za zabezpieczającą. Niemal 100% dzieci po podaniu dawki uzupełniającej w ramach szczepienia podstawowego uzyskuje stężenia anty-PRP ≥0,15 µg/ml, czyli powyżej dolnej granicy stężenia korelującego z ochroną przed zachorowaniem na inwazyjną chorobę wywołaną przez Hib.

Podobnie dostępne w Polsce szczepionki „6 w 1” (DTPa-IPV-Hib-HBV) stymulują dobrą odpowiedź immunologiczną na każdy składnik, również z wyjątkiem słabszej, choć wystarczającej odpowiedzi wobec PRP. Mimo tych zastrzeżeń w wielu krajach, w których stosowane są te szczepionki wysoce skojarzone, nie wykazano zwiększenia zachorowalności na choroby wywoływane przez Hib. Sygnały o mniejszej skuteczności pojawiały się w Wielkiej Brytanii, gdzie szczepionki te podawano początkowo tylko w 3 dawkach w 1. roku życia. Z tego powodu także i tam wprowadzono dawkę uzupełniającą w 2. roku życia, która okazuje się mieć istotne znaczenie dla trwałości skutecznej ochrony przed zachorowaniem.

Skuteczność ochronną składnika Hib zawartego w preparatach Infanrix hexa oraz Infanrix IPV+Hib oceniono w badaniu IV fazy (po wprowadzeniu do obrotu) przeprowadzonym w Niemczech. W trakcie 7-letniego okresu obserwacji skuteczność rzeczywista szczepionek w zapobieganiu chorobom wywołanym przez Hib utrzymywała się na poziomie 89,6% w przypadku pełnego cyklu szczepienia pierwotnego u niemowląt oraz 100% po podaniu całego cyklu szczepienia pierwotnego oraz dawki uzupełniającej w 11.–15. miesiąca życia (szczepienie podstawowe).