Skróty: DTPw – skojarzona szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi (całokomórkowa), IOM – Institute of Medicine, MMR – szczepionka przeciwko odrze, śwince i różyczce
Podejrzenie pierwotnie dotyczyło szczepionki DTPw. Wstępne badanie przeprowadzone pod koniec lat 70. XX wieku w Wielkiej Brytanii wykazało związek czasowy pomiędzy DTPw a encefalopiatą (w ciągu 7 dni), ale późniejsze analizy i kolejne badania zweryfikowały początkowe oszacowania i nie przemawiały za związkiem przyczynowym (m.in. z powodu nieuwzględnienia innych wykrytych przyczyn, takich jak neuroinfekcja enterowirusowa, zespół Reya, zespół Westa). Kolejne badania obserwacyjne z grupą kontrolną nie wykazywały już związku DTPw z encefalopatią. Kilka lat temu australijscy neurolodzy odkryli aż u 11 z 14 pacjentów z rzekomą „encefalopiatią poszczepienną” po DTPw mutację kanału sodowego SCN1A – molekularną przyczynę ciężkiej padaczki mioklonicznej niemowląt (zespół Dravet). W przebiegu tego zespołu napady drgawek są prowokowane m.in. przez gorączkę (np. po szczepieniu). Na podstawie obserwacji dość nielicznej grupy chorych dzieci wydaje się jednak, że szczepienia nie wpływają negatywnie na przebieg naturalny tego zespołu uwarunkowanego genetycznie o nieuchronnie postępującym charakterze.
Badania z grupą kontrolną nie wykazały także, aby szczepienie MMR było związane ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia encefalopatii. Amerykański IOM uznał, że dostępne dane naukowe przemawiają za przyczynowym związkiem jedynie w przypadku zapalenia mózgu u osób z ciężkim niedoborem odporności komórkowej (efekt składnika „odrowego” MMR).
Piśmiennictwo:
1. Miller D.L., Ross E.M., Alderslade R. i wsp.: Pertussis immunization and serious acute neurological illness in children. BMJ, 1981; 282: 1595–15992. Ray P., Hayward J., Michelson D. i wsp.: Encephalopathy after wholecell pertussis or measles vaccination: lack of evidence for a causal association in a retrospective casecontrol study. Pediatr. Infect. Dis. J., 2006; 25: 768–73
3. Gale J.L., Thapa P.B., Wassilak S.G. i wsp.: Risk of serious acute neurological illness after immunization with diphtheriatetanuspertussis vaccine. A populationbased casecontrol study. JAMA, 1994; 271: 37–41
4. Berkovic S.F., Harkin L., McMahon J.M. i wsp.: Denovo mutations of the sodium channel gene SCN1A in alleged vaccine encephalopathy: a retrospective study. Lancet Neurol., 2006; 5: 488–492
5. Institute of Medicine of the National Academy of Sciences: Adverse effects of vaccines. Evidence and causality. 2011 (http://www.iom.edu/vaccineadverseeffects)
