Jak zmniejszyć ryzyko hospitalizacji z powodu krztuśca u niemowląt?

09.11.2022
Effectiveness of pertussis vaccination in pregnancy to prevent hospitalisation in infants aged <2 months and effectiveness of both primary vaccination and mother's vaccination in pregnancy in infants aged 2-11 months
Merdrignac L. i wsp.
Vaccine, 2022; 40 (44): 6374–6382

Opracowała mgr Małgorzata Ściubisz

W wieloośrodkowym badaniu kliniczno-kontrolnym typu test-negative design oceniono skuteczność rzeczywistą szczepienia przeciwko krztuścowi kobiet w ciąży w zapobieganiu hospitalizacji z powodu krztuśca u ich potomstwa w pierwszych 2 miesiącach życia, a także skuteczność szczepienia podstawowego u niemowląt w wieku 2–11 miesięcy.

Badanie przeprowadzono w ramach systemu aktywnego nadzoru epidemiologicznego nad krztuścem wśród niemowląt Pertussis in Infants European Network (PERTINENT) nadzorowanego przez European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC). Analizą objęto okres od grudnia 2015 roku do grudnia 2019 roku i uwzględniono dane raportowane przez 4 europejskie kraje (Czechy, Irlandia, Włochy, Hiszpania [2 regiony]). We wszystkich krajach uczestniczących w projekcie do szczepienia ciężarnych i niemowląt stosowano szczepionki z bezkomórkową komponentą krztuścową. Schematy podstawowego szczepienia przeciwko krztuścowi niemowląt różniły się nieznacznie między krajami, ale we wszystkich pierwszą dawkę szczepionki podawano po ukończeniu 2. miesiąca życia.

Wyjściową populację badania stanowiły niemowlęta w wieku <12 miesięcy hospitalizowane z powodu podejrzenia krztuśca w jednym z 14 szpitali uczestniczących w projekcie PERTINENT. Badanie PCR w kierunku krztuśca wykonano u niemowląt: 1) z objawami klinicznymi krztuśca: bezdech lub kaszel z ≥1 epizodem „piania” (whoop) na wdechu lub wymiotów po napadzie kaszlu, 2) z objawami zakażenia dróg oddechowych, które miały kontakt z osobą chorą na krztusiec potwierdzony laboratoryjnie lub 3) które nie spełniały powyższych kryteriów klinicznych, ale u których lekarz rodzinny rozpoznał krztusiec. Kobiety uznawano za zaszczepione przeciwko krztuścowi w okresie ciąży, jeżeli dawkę szczepionki otrzymały >14 dni przed porodem. Niemowlęta uznawano za zaszczepione, jeżeli ≥1 dawkę szczepionki otrzymały >14 dni przed wystąpieniem objawów krztuśca, natomiast za nieszczepione te, które nie otrzymały żadnej dawki lub pierwszą dawkę otrzymały do 14 dni przed wystąpieniem objawów krztuśca.

Ogółem z powodu podejrzenia krztuśca hospitalizowano łącznie 829 niemowląt w wieku <12 miesięcy, w tym 336 niemowląt w wieku <2 miesięcy, które ze względu na wiek nie kwalifikowały się jeszcze do szczepienia przeciwko krztuścowi oraz 493 niemowlęta w wieku 2–11 miesięcy, które kwalifikowały się do rozpoczęcia szczepienia podstawowego.

Skuteczność szczepienia kobiet w ciąży w zapobieganiu hospitalizacji z powodu krztuśca u ich potomstwa oceniono w populacji 276 niemowląt w wieku <2 miesięcy. Grupę przypadków utworzyło 75 niemowląt, u których potwierdzono krztusiec (dodatni wynik badania PCR w kierunku zakażenia B. pertussis lub potwierdzenie obecności B. pertussis metodą hodowli w wymazie lub aspiracie z tylnej ściany nosogardła) niezależnie od obecności objawów klinicznych krztuśca), a grupę kontrolną 201 niemowląt, u których krztusiec wykluczono. Szczepienie przeciwko krztuścowi zwykle wykonywano około 30 tygodnia ciąży i otrzymało je 12% matek niemowląt z grupy przypadków i 46% matek niemowląt z grupy kontrolnej. Wykazano, że szczepienie przeciwko krztuścowi matki w okresie ciąży zmniejszało ryzyko hospitalizacji z powodu krztuśca u ich potomstwa w pierwszych 2 miesiącach życia o 75% (95% CI: 35–91). W analizie uwzględniającej przypadki krztuśca potwierdzone metodą hodowli z aspiratu z tylnej ściany nosogardła (metoda o największej swoistości) skuteczność szczepienia wyniosła 87% (95% CI: 55–96).

Skuteczność podstawowego szczepienia w zapobieganiu hospitalizacji z powodu krztuśca oceniono w populacji 376 niemowląt w wieku 2–11 miesięcy. Grupę przypadków utworzyło 123 niemowląt, u których potwierdzono krztusiec (p. wyżej), a grupę kontrolną 253 niemowląt, u których krztusiec wykluczono. Szczepienie u matki zwykle wykonywano około 30 tygodnia ciąży. Szczepienie przeciwko krztuścowi w okresie ciąży otrzymało 33% matek niemowląt z grupy przypadków i 54% matek niemowląt z grupy kontrolnej, a ≥1 dawkę podstawowego szczepienia przeciwko krztuścowi otrzymało odpowiednio 47% i 60% niemowląt. Wykazano, że ≥1 dawka podstawowego szczepienia przeciwko krztuścowi u niemowląt w wieku 2–11 miesięcy urodzonych przez matki zaszczepione przeciwko krztuścowi w okresie ciąży zmniejszała ryzyko hospitalizacji z powodu krztuśca o 74% (95% CI: 33–90), natomiast u niemowląt urodzonych przez matki nieszczepione w okresie ciąży o 68% (95% CI: 27–86). W analizie uwzględniającej przypadki krztuśca potwierdzone metodą hodowli z aspiratu z tylnej ściany nosogardła ryzyko to było mniejsze odpowiednio o 88% (95% CI: 62–96) i 81% (95% CI: 46–93). Natomiast samo szczepienie matek w okresie ciąży nie chroniło już niemowląt w wieku 2–11 miesięcy przed krztuścem o ciężkim przebiegu – skuteczność szczepienia wyniosła odpowiednio 36% (95% CI: od -85 do 78) i 44% (95% CI: od -109 do 85).

Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że szczepienie ciężarnych przeciwko krztuścowi znacznie zmniejsza ryzyko hospitalizacji z powodu krztuśca u ich potomstwa w pierwszych 2 miesiącach życia, kiedy ze względu na wiek nie kwalifikują się one jeszcze do szczepienia podstawowego. Ponadto wykazano, że podstawowe szczepienie przeciwko krztuścowi niemowląt zapewnia skuteczną ochronę przed krztuścem o ciężkim przebiegu w wieku 2–11 miesięcy, również tych urodzonych przez matki zaszczepione przeciwko krztuścowi w okresie ciąży (choć wyniki niektórych badań sugerują słabszą odpowiedź immunologiczną na pierwsze dawki szczepienia podstawowego u niemowląt urodzonych przez matki szczepione przeciwko krztuścowi w okresie ciąży). Natomiast samo szczepienie matek w okresie ciąży nie chroniło już niemowląt w wieku 2–11 miesięcy przed krztuścem o ciężkim przebiegu, co wskazuje jak ważne jest terminowe podanie pierwszych dawek szczepienia podstawowego.

Zobacz także

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań