Którym dzieciom (z jakich grup ryzyka), poza wcześniakami i dziećmi z masą urodzeniową <2500 g, przysługuje bezpłatne szczepienie preparatem wysoce skojarzonym „5 w 1” z bezkomórkowym składnikiem krztuścowym (DTaP-IPV-Hib)? Czy zamartwica urodzeniowa jest wskazaniem do bezpłatnego podania tej szczepionki w ramach Programu Szczepień Ochronnych (PSO)?
Zapisy w PSO nie precyzują szczegółowo, dla których dzieci szczepionka z bezkomórkowym składnikiem krztuścowym (DTaP) jest bezpłatna. Jednoznaczny jest tylko zapis dotyczący dzieci urodzonych przedwcześnie i z małą urodzeniową masą ciała. Natomiast nie precyzuje, które dzieci należy zaliczyć do grupy z przeciwwskazaniami do podania szczepionki z pełnokomórkowym składnikiem krztuścowym (DTwP).
W związku z tym, że po podaniu DTaP rzadziej niż po szczepionce DTwP występują niepożądane odczyny poszczepienne (NOP), preparat ten powinien być bezpłatny dla dzieci z chorobami układu nerwowego, zwłaszcza predysponującymi do drgawek. Wydaje się, że uzasadnione jest kwalifikowanie do tej grupy na przykład dzieci chorych na padaczkę, z wadami układu nerwowego lub z istotnym niedotlenieniem okołoporodowym, ponieważ w pierwszych tygodniach życia często nie można jeszcze przewidzieć skutków niedotlenienia. Ze względu na większe ryzyko gorączki po DTwP zmianę preparatu na bezkomórkowy należy zalecić też dzieciom z drgawkami gorączkowymi w wywiadzie. Preparat DTaP w ramach szczepień bezpłatnych powinien być też dostępny dla dzieci z NOP po DTwP (takim jak nieukojony płacz, epizod hipotoniczno-hiporeaktywny, wysoka gorączka) oraz jeśli na przykład wysoka gorączka może zwiększyć ryzyko zaostrzenia choroby podstawowej (np. niektórych wrodzonych wad metabolizmu). W przypadku stwierdzenia przeciwwskazań do szczepienia DTwP, lekarz rodzinny lub pediatra kwalifikujący do szczepienia może sam podjąć decyzję o zamianie preparatu na DTaP w ramach szczepień bezpłatnych. Nie musi posiadać wyników konsultacji/zaświadczenia innego specjalisty, np. neurologa. Powód zmiany preparatu należy odnotować w dokumentacji medycznej pacjenta.
Natomiast o tym, które konkretnie preparaty DTaP są przeznaczone dla poszczególnych grup dzieci, decyduje Ministerstwo Zdrowia (MZ) i kupuje zgodnie z przepisami o zamówieniach publicznych szczepionki do realizacji obowiązkowego PSO. Z informacji, jakie redakcja „Medycyny Praktycznej – Szczepienia” otrzymała od MZ wynika, że w 2023 roku do realizacji szczepień kupiono: (1) preparat wysoce skojarzony „5 w 1” (Pentaxim) dla dzieci urodzonych przedwcześnie i z urodzeniową masą ciała <2500 g oraz z przeciwwskazaniami do podania DTwP, (2) preparat błoniczo-tężcowy (DT – szczepionka błoniczo-tężcowa adsorbowana) dla dzieci z trwałymi przeciwwskazaniami do szczepienia przeciwko krztuścowi. Do szczepienia w 6. roku życia MZ kupiło szczepionki „4 w 1”, tzn. DTPa-IPV (Tetraxim i Infanrix-IPV). Należy jednak pamiętać, że zakup szczepionek odbywa się cyklicznie, w miarę wykorzystania preparatów zakupionych wcześniej i bieżącego zapotrzebowania, a w ramach kolejnych przetargów mogą zostać wybrane inne preparaty bezkomórkowe.
Piśmiennictwo:
1. Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 27 października 2023 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2024. Dz. U. MZ 2023, poz. 1002. Patterson J., Kagina B.M., Gold M., Hussey G.D., Muloiwa R.: Comparison of adverse events following immunisation with acellular and whole-cell pertussis vaccines: a systematic review. Vaccine, 2018; 36 (40): 6007–6016
3. Deng L., Wood N., Danchin M.: Seizures following vaccination in children: Risks, outcomes and management of subsequent revaccination. Aust. J. Gen. Pract., 2020; 49 (10): 644–649
4. Le Saux N., Barrowman N.J., Moore D.L. i wsp.: Decrease in hospital admissions for febrile seizures and reports of hypotonic-hyporesponsive episodes presenting to hospital emergency departments since switching to acellular pertussis vaccine in Canada: a report from IMPACT. Pediatrics, 2003; 112 (5): e348
