Opracowały: Iwona Rywczak, Małgorzata Ściubisz
Celem wieloośrodkowego badania z randomizacją Danish Calmette Study była ocena nieswoistych efektów szczepienia przeciwko gruźlicy (BCG) w okresie noworodkowym u dzieci mieszkających w kraju rozwiniętym. W opublikowanych dotąd analizach przeprowadzonych w ramach tego badania nie potwierdzono wpływu BCG m.in. na wskaźnik hospitalizacji ogólnej, ryzyko wystąpienia chorób infekcyjnych, nawracających świstów wydechowych, atopii lub objawów sugerujących alergię na pokarmy (p. www.mp.pl/szczepienia/przeglad oraz Med. Prakt. Szczepienia 4/2016, s. 63 i 4/2016, 18–21, 2/2017, s. 71 oraz 3/2017, s. 54).
Do badania Danish Calmette Study zakwalifikowano 4262 dzieci urodzonych w ≥32. tygodniu ciąży z masą ciała ≥1000 g, bez potwierdzonego niedoboru odporności. Zgodnie z protokołem badania w pierwszych 7 dniach życia szczepionkę BCG otrzymało 2118 dzieci. Grupę kontrolną stanowiło 2129 dzieci nieszczepionych BCG. Celem omawianej analizy była tym razem ocena wpływu szczepienia BCG na ryzyko wystąpienia atopowego zapalenia skóry (AZS). W 3. i 13. miesiącu życia w wywiadzie telefonicznym pytano rodziców, czy u dziecka wystąpiły objawy AZS, jak długo utrzymywał się wyprysk i jaka była jego lokalizacja, czy świąd zaburzał sen dziecka, czy stosowano glikokortykosteroidy miejscowe oraz czy rozpoznanie AZS potwierdził lekarz. W 13. miesiącu życia przeprowadzono dodatkowo badanie przedmiotowe. Nasilenie AZS ustalano na podstawie skali SCORAD.
W wieku 13 miesięcy AZS rozpoznano na podstawie obserwowanych objawów klinicznych u 466 dzieci z grupy BCG i 495 dzieci z grupy kontrolnej (ryzyko względne [RR]: 0,90 [95% CI: 0,80–1,00]). Częstość występowania objawów AZS była również podobna w przypadku zastosowania szerszej definicji przypadku, z uwzględnieniem AZS podejrzewanego przez rodziców (RR: 0,93 [95% CI: 0,84–1,03]). U dzieci zaszczepionych BCG nie stwierdzono mniejszego ryzyka AZS o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu – RR odpowiednio: 0,77 (95% CI: 0,61–0,97) i 0,70 (95% CI: 0,38–1,31). Niewielki efekt zaobserwowano u dzieci z obciążającym wywiadem rodzinnym (choroby alergiczne u rodziców lub rodzeństwa) – ryzyko AZS w grupie zaszczepionej BCG było nieznacznie zmniejszone (RR: 0,84 [95% CI: 0,74–0,95]). Obliczono, że aby w 1. roku życia zapobiec 1 przypadkowi AZS u takich dzieci, należałoby zaszczepić przeciwko gruźlicy 21 osób (NNT: 21 [95% CI: 12–76]).
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że szczepienie BCG w okresie noworodkowym ogólnie nie miało wpływu na ryzyko wystąpienia AZS do 13. miesiąca życia. Zaobserwowano jedynie niewielki efekt ochronny u dzieci z chorobami alergicznymi w wywiadzie rodzinnym.
