Jakie były efekty programu powszechnych szczepień przeciwko ospie wietrznej dzieci?

21.11.2022
Decline in severe varicella disease during the united states varicella vaccination program: hospitalizations and deaths, 1990–2019
Marin M. i wsp.
J. Infect. Dis. 2022; 226 (Supplement_4): S407–S415

Opracowała mgr Małgorzata Ściubisz

USA były pierwszym krajem na świecie, który w 1995 roku rozpoczął powszechne szczepienia przeciwko ospie wietrznej dzieci. W pierwszych latach szczepienie realizowano w schemacie 1-dawkowym, a od 2007 roku w schemacie 2-dawkowym (pierwszą dawkę podawano w wieku 12–15 mies., a drugą w wieku 4–6 lat). W ciągu pierwszych 5 lat odnotowano znaczne zmniejszenie częstości zachorowań na ospę wietrzną o ciężkim przebiegu, również w populacjach nieobjętych programem (pośredni korzystny efekt powszechnych szczepień).

W czasopiśmie „The Journal of Infectious Diseases” opublikowano wyniki badania obserwacyjnego typu ekologicznego, w którym oceniono wpływ programu powszechnych szczepień przeciwko ospie wietrznej dzieci, w tym realizowanego w schemacie 2-dawkowym, na częstość hospitalizacji i zgonów z powodu ospy wietrznej w ciągu 25 lat jego realizacji.

Naukowcy przeanalizowali dane dotyczące: (1) hospitalizacji gromadzone w bazie National Inpatient Sample za lata 1995–2019; hospitalizację z powodu ospy wietrznej zdefiniowano jako: ospa wietrzna jako podstawowe rozpoznanie (w klasyfikacji ICD-9 lub ICD-10 zgodne z kodami 052.xx, B01.xx) na karcie wypisowej ze szpitala, ospowe zapalenie mózgu (rozpoznanie w klasyfikacji ICD-9 lub ICD-10 zgodne z kodami 052.0, B01.11) lub ospowe zapalenie płuc (rozpoznanie w klasyfikacji ICD-9 lub ICD-10 zgodne z kodami 052.1, B01.2), ospa wietrzna u osoby z ciężkim niedoborem odporności lub uznane powikłanie ospy wietrznej, jako podstawowe rozpoznanie na karcie wypisowej ze szpitala u osoby z rozpoznaną ospą wietrzną, (2) zgonów gromadzone w bazie National Center for Health Statistics za lata 1990–2019; zgon z powodu ospy wietrznej zdefiniowano jako: ospa wietrzna (rozpoznania w klasyfikacji ICD-9 lub ICD-10 zgodne z kodami 052.xx, B01.xx) jako wyjściowa lub dodatkowa przyczyna zgonu.

Wykazano, że po rozpoczęciu programu powszechnych szczepień:

1) Znacznie zmniejszyła się częstość hospitalizacji z powodu ospy wietrznej.

Ogółem częstość hospitalizacji z powodu ospy wietrznej w całej populacji zmniejszyła się aż o 90,4% (z 4,4/100 000 w latach 1993–1995 do 0,4/100 000 w latach 2018–2019). Największy efekt obserwowano w populacji osób, które urodziły się po rozpoczęciu programu, zwłaszcza osób w wieku  20 lat (redukcja o 96,9%; z 11,3/100 000 w latach 1993–1995 do 0,3/100 000 w latach 2018–2019). Bardzo dobre efekty programu obserwowano już w okresie realizacji szczepienia w schemacie 1-dawkowym (co wynika z dużej skuteczności 1 dawki w zapobieganiu ciężkim postaciom ospy wietrznej) – częstość hospitalizacji z powodu ospy wietrznej w całej populacji zmniejszyła się o 80,4% (z 4,4/100 000 w latach 1993–1995 do 0,9/100 000 w latach 2005–2006). Rozpoczęcie szczepień w schemacie 2-dawkowym skutkowało dalszym zmniejszeniem się częstości zachorowań o ciężkim przebiegu – o 51,3% w całej populacji (z 0,9/100 000 w latach 2005–2006 do 0,4/100 000 w latach 2018–2019) oraz o 76,2% w populacji osób, które urodziły się po rozpoczęciu programu, zwłaszcza osób w wieku <20 lat (z 1,5/100 000 w latach 2005–2006 do 0,3/100 000 w latach 2018–2019). Korzystny pośredni efekt programu obserwowano również w starszej populacji, nieobjętej programem – częstość hospitalizacji z powodu ospy wietrznej wśród osób w wieku ≥50 lat zmniejszyła się o 40,7% (z 0,9/100 000 w latach 1993–1995 do 0,5/100 000 w latach 2018–2019).

2) Znacznie zmniejszyła się częstość zgonów z powodu ospy wietrznej.

Ogółem w całej populacji częstość zgonów, których wyjściową przyczyną była ospa wietrzna zmniejszyła się o 88,9% (z 4,1/100 000 w latach 1990–1994 do 0,5/100 000 w latach 2017–2019), natomiast zgonów, których dodatkową przyczyną była ospa wietrzna – o 82,1% (z 1,6/100 000 w latach 1990–1994 do 0,3/100 000 w latach 2017–2019. W populacji osób, które urodziły się po rozpoczęciu programu (w wieku <20 lat) zgony związane z zachorowaniem na ospę wietrzną niemal całkowicie wyeliminowano – ich częstość zmniejszyła się odpowiednio o 99,4% (z 6,5/100 000 w latach 1990–1994 do 0,04/100 000 w latach 2017–2019) i 100% (z 6,5/100 000 w latach 1990–1994 do 0/100 000 w latach 2017–2019). Bardzo dobre efekty programu obserwowano już w okresie realizacji szczepienia w schemacie 1-dawkowym – częstość zgonów, których wyjściową przyczyną była ospa wietrzna zmniejszyła się o 87,8%, a zgonów, których dodatkową przyczyną była ospa wietrzna o 62,5%. Korzystny pośredni efekt programu obserwowano również w starszej populacji, nieobjętej programem – wśród osób w wieku ≥50 lat częstość zgonów, których wyjściową przyczyną była ospa wietrzna zmniejszyła się o 59,8% (z 3,3/100 000 w latach 1993–1995 do 1,3/100 000 w latach 2018–2019), a zgonów, których dodatkową przyczyną była ospa wietrzna o 82,1% (z 1,6/100 000 w latach 1993–1995 do 0,3/100 000 w latach 2018–2019).

Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że w ciągu 25 lat w USA udało się osiągnąć imponujące efekty programu powszechnych szczepień przeciwko ospie wietrznej dzieci i niemal całkowicie wyeliminować hospitalizacje i zgony z powodu tej choroby w populacji osób <20 lat. Podkreślają również, że nie zaobserwowano zjawiska przesunięcia zachorowań na starsze grupy wiekowe, wręcz przeciwnie – obserwowano korzystny pośredni efekt szczepień w postaci redukcji częstości hospitalizacji i zgonów w populacjach nieobjętych programem. Aktualnie w USA co roku dzięki szczepieniom udaje się zapobiec ponad 10 500 hospitalizacjom i 100 zgonom z powodu ospy wietrznej.

Zobacz także

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań