Opracowały: Małgorzata Ściubisz, Iwona Rywczak
W badaniu kliniczno-kontrolnym (metoda kohorty pośredniej) oceniono indywidualną skuteczność rzeczywistą PCV-7 i PCV-13 stosowanych w ramach programu powszechnych szczepień w Anglii i Walii w zapobieganiu zachorowaniom na IChP u niemowląt i dzieci wywołaną przez serotypy uwzględnione w szczepionkach. W badaniu porównano status szczepienia przeciwko pneumokokom w grupie przypadków (IChP wywołana przez serotypy szczepionkowe pneumokoka) i grupie kontrolnej (IChP wywołana przez serotypy nieuwzględnione w szczepionkach). Taka metoda analizy uniemożliwia oszacowanie skuteczności PCV wobec wszystkich zachorowań na IChP u dzieci (z uwzględnieniem także serotypów pozaszczepionkowych), co może nieco zawyżać uzyskane wartości. Dane dotyczące zachorowań uzyskano z krajowego systemu aktywnego nadzoru epidemiologicznego.
W latach 2006–2018, wśród dzieci uprawnionych do szczepienia przeciwko pneumokokom, zarejestrowano łącznie 3447 przypadków IChP potwierdzonej laboratoryjnie (wyizolowanie S. pneumoniae z płynu ustrojowego jałowego w warunkach fizjologicznych lub DNA bakterii z płynu opłucnowego lub mózgowo-rdzeniowego). Ostatecznie do analizy włączono 3421 zachorowania, dla których znane były wyniki serotypowania i które dotyczyły dzieci w wieku od 2,5 miesiąca do 12 lat o znanym statusie szczepienia przeciwko pneumokokom. Serotypy uwzględnione w PCV-13, ale nie w PCV-7 (1, 3, 5, 6A, 7F, 9V, 19A lub spokrewniony typ 6C), odpowiadały za 1299 zachorowań, serotypy uwzględnione w PCV-7 (4, 6B, 9V, 14, 18C, 19F, 23F) za 247, a serotypy nieobjęte PCV-13 za 1848 zachorowań.
Skuteczność rzeczywista PCV-7 podanej w schemacie 2+1 w zapobieganiu zachorowaniom na IChP wywołaną przez serotypy szczepionkowe była duża i wyniosła 90% (95% CI: 75,3–96,0).
Skuteczność rzeczywista PCV-13 podanej w schemacie 2+1 w zapobieganiu zachorowaniom na IChP wywołaną przez serotypy uwzględnione tylko w PCV-13 lub spokrewniony typ 6C wyniosła 73,7% (95% CI: 31,1–89,9). Nieco mniejszą skuteczność PCV-13 obserwowano u dzieci, które otrzymały 1 dawkę w wieku <12 miesięcy, 2 dawki w wieku <12 miesięcy lub 1 dawkę w wieku ≥12 miesięcy, wyniosła ona odpowiednio: 47% (95% CI: od -19,8 do 76,6), 65,6% (95% CI: 7,2–87,4) oraz 67,2% (95% CI: 46,2–81,2), choć różnice nie były statystycznie istotne (nakładające się przedziały ufności).
W analizie uwzględniającej typ serologiczny pneumokoka wykazano, że skuteczność PCV-13 w zapobieganiu zachorowaniom na IChP wywołaną przez serotyp 19A u dzieci zaszczepionych w pełnym schemacie (2+1) wyniosła 84,2% (95% CI: 51,6–94,9). Nieco mniejsze wartości oszacowano u dzieci, które otrzymały ≥1 dawkę szczepionki (66,5% [95% CI: 44,6–79,8]), 1 dawkę w wieku >12 miesięcy (61,2% [95% CI: 33,2–77,4]) lub 2 dawki w wieku <12 miesięcy (52,2% [95% CI: od -138 do 90,4]), choć różnice nie były statystycznie istotne. Zaobserwowano natomiast, że PCV-13 podana w schemacie 2+1 wcale nie zapobiegała zachorowaniom na IChP wywołanym przez serotyp 3 (wszystkie dzieci z IChP wywołaną tym serotypem były w pełni zaszczepione). PCV-13 nie zapewniała ochrony przed IChP wywołaną przez serotyp 3 również u dzieci, które otrzymały ≥1 dawkę szczepionki (4,4 [95% CI: od -83,8 do 50,1]), ≥2 dawki przed ukończeniem 12 miesięcy lub 1 dawkę w wieku >12 miesięcy (0% [95% CI: od -103 do 50,2]) oraz 2 dawki w wieku <12 miesięcy (17,8% [95% CI: od <-200 do 72,8]). U dzieci kompletnie zaszczepionych (2+1) zaobserwowano od 4. roku życia stopniowe zmniejszanie się skuteczności wobec IChP wywołanej przez serotypy uwzględnione w PCV-13, w największym stopniu dotyczyło to typu 19A. Obok serotypu 3 był on drugą najczęstszą przyczyną IChP u dzieci zaszczepionych PCV-13.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że zarówno PCV-7, jak i PCV-13 podawane w schemacie 2+1 charakteryzują się dużą skutecznością w zapobieganiu zachorowaniom na IChP wywołaną przez serotypy szczepionkowe u niemowląt i dzieci, ale nie przez serotyp 3. Nieco mniejszą skuteczność PCV-13 obserwowano także w zapobieganiu zachorowaniom wywołanym przez serotyp 19A u dzieci (p. także Efekty szczepienia przeciwko pneumokokom szczepionkami skoniugowanymi w Wielkiej Brytanii. Sukces strategii szczepień i możliwości poprawienia profilaktyki oraz Wprowadzenie PCV-13 do programu szczepień było korzystne, ale... – przyp. red.).
