Opracowała lek. Iwona Rywczak
W kanadyjskim badaniu kliniczno-kontrolnym przeprowadzonym metodą kohorty pośredniej oceniono skuteczność rzeczywistą 13-walentnej skoniugowanej szczepionki przeciwko pneumokokom (PCV-13) w zapobieganiu inwazyjnej chorobie pneumokokowej (IChP) wywołanej przez typ 3 S. pneumoniae u dzieci w wieku <5 lat.
Wyjściową populację badania stanowiły dzieci zamieszkujące prowincję Quebec, a okres obserwacji obejmował lata 2010–2018, w których powszechne szczepienia dzieci przeciwko pneumokokom realizowano preparatem 13-walentnym (schemat 2+1 w populacji ogólnej i 3+1 w grupach ryzyka). Grupę przypadków utworzyły dzieci, które zachorowały na IChP spowodowaną przez typ 3 S. pneumoniae, a grupę kontrolną dzieci z IChP, u których zidentyfikowano typ pozaszczepionkowy, tj. typ nieuwzględniony w składzie szczepionki lub typ niespokrewniony z typem szczepionkowym (jako typy spokrewnione określa się typy serologiczne pneumokoka należące do tej samej grupy serologicznej). Za zaszczepione uznawano dzieci, które ≥1 dawkę PCV-13 otrzymały ≥14 dni przed pobraniem materiału do badań mikrobiologicznych. Jako szczepienie zrealizowane zgodnie z zaleceniami dla wieku zdefiniowano podanie 1 dawki PCV-13 w wieku <4 miesięcy, 2 dawek w wieku 4–11 miesięcy i 3 dawek w wieku ≥12 miesięcy. Skuteczność PCV-13 oszacowano, porównując odsetek zaszczepionych ≥1 dawką szczepionki w grupie dzieci chorych na IChP wywołaną przez serotyp 3 oraz w grupie dzieci z grupy kontrolnej.
W analizowanym okresie w grupie wiekowej 2–59 miesięcy zgłoszono 690 przypadków IChP, w tym 557 zachorowań z określonym typem serologicznym pneumokoka. W 29 przypadkach wykryto typ 3, w 169 przypadkach inny typ uwzględniony w składzie PCV-13, a w 45 – typ spokrewniony z typem szczepionkowym. U 314 dzieci zidentyfikowano typ pozaszczepionkowy (grupa kontrolna). Dane na temat przebytych szczepień dostępne były dla 29 dzieci, które przebyły zakażenie inwazyjne typem 3 oraz dla 299 dzieci z grupy kontrolnej. Z tej drugiej grupy z dalszej analizy wyłączono 9 dzieci, którym PCV-13 podano <14 dni przed pobraniem materiału do badań mikrobiologicznych. W grupie przypadków ≥1 dawkę PCV-13 otrzymało 48,3% dzieci (3,4% otrzymało schemat mieszany, z wykorzystaniem innej skoniugowanej szczepionki). W grupie kontrolnej odsetek ten wyniósł 79,7% (schemat mieszany – 6,9%).
Oszacowano, że skuteczność ≥1 dawki PCV-13 w zapobieganiu IChP wywołanej przez typ 3 pneumokoka wyniosła 59% (95% CI: –39–88). Nie zaobserwowano trendu zwiększania się skuteczności wraz z większą liczbą podanych dawek szczepionki. Skuteczność szczepienia zrealizowanego zgodnie z zaleceniami dla wieku wyniosła 66% (95% CI: –43–92). Ogółem skuteczność rzeczywista była duża w pierwszym roku po podaniu ostatniej dawki szczepionki (88% [95% CI: 47–97), jednak po upływie tego czasu nie stwierdzono efektu ochronnego przed inwazyjnym zakażeniem typem 3 pneumokoka (skuteczność – 47% [95% CI: –513–64).
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że PCV-13 może zapewnić dobrą ochronę dzieciom do 5. roku życia przed IChP wywołaną przez typ 3 S. pneumoniae, jednak efekt ten jest krótkotrwały, widoczny tylko w pierwszym roku po ostatnim szczepieniu. Większa liczba dawek PCV-13 nie zwiększyła skuteczności szczepienia. Dane przedstawione w badaniu należy interpretować ostrożnie z uwagi na małą moc statystyczną.
