Opracowali: mgr Małgorzata Ściubisz, dr n. med. Jacek Mrukowicz
Komentarz p. Nuvaxovid – nowa szczepionka przeciwko COVID-19
Skróty: analiza per protocol – analiza w grupach wyodrębnionych zgodnie z protokołem badania, CI – przedział ufności, COVID-19 (coronavirus disease) – choroba spowodowana przez SARS-CoV-2, NOP – niepożądane odczyny poszczepienne, OIT – oddział intensywnej terapii, RCT – badanie z randomizacją, RT-PCR – reakcja łańcucha polimerazy z odwrotną transkrypcją, SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome coronavirus 2) – koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2
Metodyka: RCT przeprowadzone w 33 ośrodkach w Wielkiej Brytanii, podwójnie ślepa próba, analiza per protocol oraz zmodyfikowana analiza ITT, mediana okresu obserwacji – 3 mies. po podaniu 2. dawki
Populacja: 15 187 osób (52% mężczyźni) w wieku 18–84 lat (mediana: 56 lat, 28% w wieku 65–84 lat) ogólnie zdrowych lub z chorobami współistniejącymi w stabilnym stanie (45%), w tym m.in. zakażone HIV; kryteria wykluczające m.in.: zakażenie SARS-CoV-2 w przeszłości (dodatni wynik testu antygenowego lub RT-PCR), istotne zaburzenia krzepnięcia stanowiące przeciwwskazanie do wstrzyknięcia domięśniowego, immunosupresja lub niedobór odporności, przyjmowanie leków immunosupresyjnych lub immunomodulujących przez >14 dni w ciągu ostatnich 3 mies. przed kwalifikacją do badania (prednizon w dawce ≥10 mg/d lub inny GKS w równoważnej dawce), immunoglobuliny lub preparaty krwi w ciągu 3 mies. przed kwalifikacją do badaniaInterwencja: 2 dawki (każda po 5 µg) szczepionki NVX-CoV2373 (Nuvaxovid firmy Novavax) podawane i.m. w odstępie 21 dni – 7593 osoby (grupa eksperymentalna)
Kontrola: placebo – 7594 osoby (grupa kontrolna)
Wyniki: W okresie od 28 września do 28 listopada 2020 roku do badania zakwalifikowano 15 187 osób w wieku 18–84 lat, które przydzielono losowo do jednej z 2 grup (szczegóły – p. wyżej). Co najmniej 1 dawkę szczepionki NVX-CoV2373 (7569 osób) lub placebo (7570 osób) otrzymało 15 139 osób.
Skuteczność kliniczną szczepionki NVX-CoV2373 w zapobieganiu zachorowaniom (analizowanym łącznie) na COVID-19 potwierdzoną laboratoryjnie o przebiegu łagodnym, umiarkowanym lub ciężkim oceniono w 2 głównych populacjach:
- 15 139 osób bez zakażenia SARS-CoV-2 wyjściowo lub w przeszłości, które otrzymały ≥1 dawkę szczepionki NVX-CoV2373 lub placebo (zmodyfikowana analiza ITT),
- 14 039 osób w wieku 18–84 lat bez zakażenia SARS-CoV-2 wyjściowo lub w przeszłości, które otrzymały 2 dawki szczepionki NVX-CoV2373 lub placebo (analiza per protocol).
Wykazano, że szczepionka NVX-CoV2373, w porównaniu z placebo, znacznie zmniejszyła ryzyko zachorowania na objawową COVID-19 potwierdzoną laboratoryjnie o łagodnym, umiarkowanym lub ciężkim przebiegu (analizowane łącznie; tab. 1). Skuteczność szczepionki była podobna niezależnie od wieku, rasy, obecności przewlekłych chorób współistniejących. W populacji uwzględnionej w analizie per protocol na COVID-19 o ciężkim przebiegu zachorowało 5 osób, wszystkie w grupie placebo. Wśród osób zaszczepionych 2 dawkami NVX-CoV2373 nie wystąpił żaden przypadek COVID-19 wymagający hospitalizacji lub zakończony zgonem.
| Tabela 1. Skuteczność kliniczna szczepionki NVX-CoV2373 (Nuvaxovid), w porównaniu z placebo, w zapobieganiu zachorowaniom na objawową COVID-19 potwierdzoną laboratoryjnie u osób w wieku 18–84 lat w Wielkiej Brytanii | |||
|---|---|---|---|
| Punkt końcowy | Grupa szczepionaa | Grupa kontrolnaa | Skuteczność kliniczna (RRR, 95% CI) |
| zmodyfikowana analiza ITTb | |||
| objawowa COVID-19 potwierdzona laboratoryjnie | 42 | 141 | 70,4% (58,3–79,1) |
| analiza per protocolc | |||
| objawowa COVID-19 potwierdzona laboratoryjnie | 10 | 96 | 89,7% (80,2–94,6) |
| wywołana zakażeniem wariantem Alfa SARS-CoV-2 (B.1.1.7) | 8 | 58 | 86,3% (71,3–93,5) |
| wywołana zakażaniem innymi wariantami SARS-CoV-2 | 1 | 28 | 96,4% (73,8–99,5) |
| a Liczba osób, u których rozpoznano określony punkt końcowy (definicje – p. tekst). b Uwzględniono wszystkie zachorowania, które wystąpiły w dowolnym czasie po 1. dawce lub placebo (grupa szczepiona – 7569 osób, grupa kontrolna – 7570 osób). c Uwzględniono zachorowania, które wystąpiły ≥7 dni po 2. dawce szczepionki lub placebo (grupa szczepiona – 7020 osób, grupa kontrolna – 7019 osób). analiza ITT – analiza w grupach wyodrębnionych zgodnie z zaplanowanym leczeniem, analiza per protocol – analiza w grupach wyodrębnionych zgodnie z protokołem badania, CI – przedział ufności, COVID-19 (coronavirus disease) – choroba spowodowana przez SARS-CoV-2, RRR – względne zmniejszenie ryzyka | |||
Tolerancję szczepionki oceniono u 2310 osób w wieku ≥18 lat, które otrzymały ≥1 dawkę szczepionki NVX-CoV2373 lub placebo. Zdefiniowane wcześniej miejscowe i ogólnoustrojowe NOP obserwowano częściej w grupie szczepionej NVX-CoV2373 niż w grupie placebo, zarówno po podaniu pierwszej (odpowiednio: 57,6 vs 17,9% oraz 45,7 vs 36,3%), jak i drugiej dawki (odpowiednio: 79,6 vs 16,4% oraz 64 vs 30%). W ciągu 7 dni po podaniu pierwszej lub drugiej dawki szczepionki najczęściej obserwowano ból i tkliwość w miejscu wstrzyknięcia, ból głowy, mięśni, zmęczenie i gorsze samopoczucie. Miejscowe i ogólnoustrojowe NOP częściej obserwowano po podaniu drugiej dawki szczepionki niż po pierwszej (tab. 2) oraz u młodszych osób niż u starszych (18–64 vs ≥65 lat). Większość miała łagodne lub umiarkowane nasilenie i ustępowała w ciągu maksymalnie 2 dni. W grupie szczepionej zgłoszono 3 odczyny niepożądane wymagające konsultacji lekarskiej na SOR lub hospitalizacji (gorączka >40°C), w tym u 1 osoby, u której w okresie 5 dni po podaniu pierwszej dawki potwierdzono zakażenie SARS-CoV-2.
| Tabela 2. Częstośća miejscowych i ogólnoustrojowych NOP w ciągu 7 dni po podaniu pierwszej lub drugiej dawki szczepionki NVX-CoV2373 (Nuvaxovid) u osób w wieku 18–84 lat | ||
|---|---|---|
| NOP | Liczba przypadków (%) | |
| po pierwszej dawce | po drugiej dawce | |
| miejscowy | ||
| ból | 24 | 50 |
| tkliwość | 55 | 78 |
| zaczerwienienie | 4 | 9 |
| obrzęk | 2 | 8 |
| ogólnoustrojowy | ||
| ból głowy | 25 | 40 |
| ból mięśni | 22 | 41 |
| zmęczenie | 20 | 41 |
| gorsze samopoczucie | 10 | 25 |
| ból stawów | 6 | 18 |
| nudności lub wymioty | 5 | 12 |
| gorączka | 3 | 6 |
| a Odczytano z ryc. 2 w: Heath P.T. i wsp.: Safety and efficacy of
NVX-CoV2373 COVID-19 vaccine. N. Engl. J. Med. 2021; 385:
1172–1183. NOP – niepożądany odczyn poszczepienny | ||
Bezpieczeństwo szczepionki oceniono u 15 139 osób w wieku ≥18 lat, które otrzymały ≥1 dawkę preparatu NVX-CoV2373 lub placebo. Zdarzenia niepożądane spontanicznie zgłaszane przez uczestników badania oceniano od podania pierwszej dawki szczepionki lub placebo do 28 dni po podaniu drugiej dawki lub placebo. Ciężkie zdarzenia niepożądane oceniano w okresie od podania pierwszej dawki szczepionki lub placebo do roku po podaniu drugiej dawki szczepionki lub placebo. Zdarzenia niepożądane spontanicznie zgłaszane przez uczestników badania występowały nieco częściej w grupie szczepionej niż placebo (25,3 vs 20,5%), natomiast zdarzenia wymagające porady lekarskiej (3,8 vs 3,9%) oraz ciężkie zdarzenia niepożądane (0,5 vs 0,5%) występowały z podobną częstością. W grupie szczepionej zgłoszono jeden przypadek zapalenia mięśnia sercowego, ale niezależny zespół ekspertów uznał, że najprawdopodobniej był on związany z zakażeniem wirusowym (pacjent całkowicie wyzdrowiał po 2 dniach hospitalizacji). Nie zgłoszono żadnego przypadku anafilaksji ani przypadku nasilenia COVID-19 związanego ze szczepieniem.
