Skuteczność kliniczna i bezpieczeństwo szczepionki NVX-CoV2373 (Nuvaxovid) przeciwko COVID-19 u osób w wieku ≥18 lat – badanie PREVENT-19

Opracowali: mgr Małgorzata Ściubisz, dr n. med. Jacek Mrukowicz

Komentarz p. Nuvaxovid – nowa szczepionka przeciwko COVID-19

Skróty: analiza per protocol – analiza w grupach wyodrębnionych zgodnie z protokołem badania, analiza ITT – analiza w grupach wyodrębnionych zgodnie z zaplanowanym leczeniem, CI – przedział ufności, COVID-19 (coronavirus disease) – choroba spowodowana przez SARS-CoV-2, NOP – niepożądane odczyny poszczepienne, OIT – oddział intensywnej terapii, PREVENT-19 – Prefusion Protein Subunit Vaccine Efficacy Novavax Trial – COVID-19, RCT – badanie z randomizacją, RT-PCR – reakcja łańcucha polimerazy z odwrotną transkrypcją, SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome coronavirus 2) – koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2, SpO₂ – wysycenie hemoglobiny krwi tętniczej tlenem, VOC – wariant budzący obawę, VOI – wariant budzący zainteresowanie

Metodyka: RCT przeprowadzone w 113 ośrodkach w USA i 6 ośrodkach w Meksyku, podwójnie ślepa próba, analiza per protocol oraz zmodyfikowana analiza ITT, mediana okresu obserwacji – ok. 3 mies. po podaniu 2. dawki

Populacja: 29 949 osób (52% mężczyźni) w wieku ≥18 lat (mediana: 47 lat, zakres: 18–95 lat, 12% w wieku ≥65 lat) ogólnie zdrowych lub z przewlekłymi chorobami współistniejącymi w stabilnym stanie (47%), w tym m.in. otyłością (37%), chorobą płuc (14%), cukrzycą typu 2 (8%), chorobą układu sercowo-naczyniowego (1%), chorobą nerek (0,6%), zakażeniem HIV (0,7%); kryteria wykluczające m.in.: potwierdzone laboratoryjnie zakażenie SARS-CoV-2 w przeszłości, istotne zaburzenia krzepnięcia stanowiące przeciwwskazanie do wstrzyknięcia domięśniowego, immunosupresja lub niedobór odporności, przyjmowanie leków immunosupresyjnych lub immunomodulujących przez >14 dni w ciągu ostatnich 90 dni przed kwalifikacją do badania (prednizon w dawce ≥20 mg/d lub inny GKS w równoważnej dawce), immunoglobuliny lub preparatów krwi w ciągu 90 dni przed kwalifikacją do badania

Interwencja: 2 dawki (każda po 5 µg) szczepionki NVX-CoV2373 (Nuvaxovid firmy Novavax) podawane i.m. w odstępie 21 dni – 19 965 osób (grupa eksperymentalna)

Kontrola: placebo – 9984 osoby (grupa kontrolna) Wyniki: W okresie od 17 grudnia do 18 lutego 2020 roku do badania zakwalifikowano 29 949 osób w wieku ≥18 lat, które przydzielono losowo do jednej z 2 grup (szczegóły – p. wyżej). Co najmniej 1 dawkę szczepionki NVX-CoV2373 (19 714 osób) lub placebo (9868 osób) otrzymało 29 582 osoby.

Skuteczność kliniczną szczepionki NVX-CoV2373 w zapobieganiu zachorowaniom na objawową COVID-19 potwierdzoną laboratoryjnie o przebiegu łagodnym (≥1 z następujących objawów: gorączka, kaszel o nagłym początku lub ≥2 dodatkowe objawy: duszność lub trudności w oddychaniu o nagłym początku lub nasilenie już istniejących, ból mięśni lub całego ciała o nagłym początku, ból głowy utrzymujący się ≥48 godz., utrata węchu lub smaku o nagłym początku, ból gardła, obrzęk błony śluzowej nosa [uczucie zatkania nosa] lub wyciek wydzieliny z nosa, nudności o nagłym początku, wymioty lub biegunka otrzymujące się ≥48 h + dodatni wynik badania metodą RT-PCR w kierunku SARS-CoV-2), umiarkowanym (≥1 z następujących objawów lub stanów: wysoka gorączka utrzymująca się ≥3 dni [niekoniecznie kolejne] i jakikolwiek objaw istotnego zakażenia dolnych dróg oddechowych: duszność [uczucie braku tchu lub trudności w oddychaniu] w trakcie wysiłku lub w spoczynku, częstotliwość oddechów 20–29/min], SpO₂ 94–95% podczas oddychania powietrzem atmosferycznym, kliniczne lub radiologiczne cechy zapalenia płuc lub zakażenia dolnych dróg oddechowych, nieprawidłowe szmery oddechowe w trakcie osłuchiwania płuc [np. trzeszczenia/rzężenia, świsty, furczenia, tarcie opłucnowe, świst wdechowy) lub ciężkim (≥1 z następujących objawów lub stanów: częstotliwość oddechów >30/min, częstotliwość rytmu serca >125/min, SpO₂ ≤93% podczas oddychania powietrzem atmosferycznym lub PaO₂/FiO₂ <300 mm Hg, konieczność zastosowania tlenoterapii wysokoprzepływowej lub nieinwazyjnego wspomagania oddychania / nieinwazyjnej wentylacji dodatnim ciśnieniem, konieczność zastosowania mechanicznej wentylacji lub ECMO, dysfunkcja lub niewydolność ≥1 głównego układu, w tym jakikolwiek z następujących stanów: ARDS, ostra niewydolność nerek, wątroby, prawej lub lewej komory serca, wstrząs septyczny lub kardiogenny [ciśnienie tętnicze skurczowe <90 mm Hg, ciśnienie tętnicze rozkurczowe <60 mm Hg], ostry udar krwotoczny lub niedokrwienny, ostre zdarzenie zakrzepowe [zawał mięśnia sercowego, zakrzepica żył głębokich, zatorowość płucna], konieczność podania leków o działaniu wazopresyjnym, GKS ogólnoustrojowo, zastosowania hemodializy, konieczność hospitalizacji na OIT, zgon) oceniono w 2 głównych populacjach:

1. 29 582 osoby w wieku ≥18 lat bez zakażenia SARS-CoV-2 wyjściowo lub w przeszłości, które otrzymały ≥1 dawkę szczepionki NVX-CoV2373 lub placebo (zmodyfikowana analiza ITT),
2. 25 452 osoby w wieku ≥18 lat bez zakażenia SARS-CoV-2 wyjściowo lub w przeszłości, które otrzymały 2 dawki szczepionki NVX-CoV2373 lub placebo (analiza per protocol).

Wykazano, że u osób w wieku ≥18 lat szczepionka NVX-CoV2373, w porównaniu z placebo, znacznie zmniejszyła ryzyko zachorowania na objawową COVID-19 potwierdzoną laboratoryjnie, w tym o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu (analizowane łącznie; tab. 1). Skuteczność szczepionki była podobna niezależnie od wieku, rasy, współistnienia chorób przewlekłych (w tym zwiększających ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19). W populacji uwzględnionej w analizie per protocol na COVID-19 o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu zachorowało 14 osób, wszystkie w grupie placebo.

Tolerancję szczepionki oceniono u 29 582 osób w wieku ≥18 lat, które otrzymały ≥1 dawkę szczepionki NVX-CoV2373 lub placebo. Zdefiniowane wcześniej miejscowe i ogólnoustrojowe NOP obserwowano częściej w grupie szczepionej NVX-CoV2373 niż w grupie placebo, zarówno po podaniu pierwszej (58 vs 21,1% oraz 47,7 vs 40%), jak i drugiej dawki (78,9 vs 21,7% oraz 69,5 vs 35,9%). W ciągu 7 dni po podaniu 1. lub 2. dawki szczepionki najczęściej obserwowano tkliwość i ból w miejscu wstrzyknięcia, zmęczenie, ból głowy, mięśni i gorsze samopoczucie. Miejscowe i ogólnoustrojowe NOP częściej obserwowano po podaniu 2. dawki szczepionki niż po pierwszej (tab. 2). Większość miała łagodne lub umiarkowane nasilenie i ustępowała w ciągu maksymalnie 2 dni. Ciężkie miejscowe lub ogólnoustrojowe NOP (utrudniające codzienną aktywność lub wymagające podania leków ogólnoustrojowo) zgłaszano rzadko, nieco częściej w grupie szczepionej niż placebo oraz częściej po podaniu 2. dawki niż pierwszej – NOP miejscowe: a) po 1. dawce: 1,1 vs <1%, b) po 2. dawce: 6,7 vs <1%; NOP ogólnoustrojowe: a) 2,4 vs 2,1%, b) 12,1 vs 2,1%.

Bezpieczeństwo szczepionki oceniono u 29 582 osób w wieku ≥18 lat, które otrzymały ≥1 dawkę szczepionki NVX-CoV2373 lub placebo. Zdarzenia niepożądane spontanicznie zgłaszane przez uczestników badania oceniano od podania pierwszej dawki szczepionki lub placebo do 28 dni po podaniu drugiej dawki lub placebo. Ciężkie zdarzenia niepożądane, zdarzenia niepożądane objęte szczególnym monitorowaniem lub wymagające porady lekarskiej oceniano w okresie od podania pierwszej dawki szczepionki lub placebo do daty zakończenia zbierania danych (mediana obserwacji: 2 mies.). Zdarzenia niepożądane spontanicznie zgłaszane przez uczestników badania występowały nieco częściej w grupie szczepionej niż placebo (16,3 vs 14,8%). Natomiast zdarzenia wymagające porady lekarskiej, ciężkie zdarzenia niepożądane, objęte szczególnym monitorowaniem (m.in. zapalenie mięśnia sercowego, zakrzepowa małopłytkowość immunologiczna indukowana szczepieniem) oraz zdarzenia o prawdopodobnym podłożu immunologicznym zgłaszano rzadko, z podobną częstością w obu grupach. Nie zaobserwowano żadnego przypadku anafilaksji, nasilenia COVID-19 związanego ze szczepieniem lub zespołu Guillaina i Barrégo. Umieralność ogólna (zgon niezależnie od przyczyny) również była podobna w grupie szczepionej i kontrolnej.