Co aktualnie wiadomo o tolerancji i bezpieczeństwie szczepionki Nuvaxovid przeciwko COVID-19?

Dobrą tolerancję i korzystny profil bezpieczeństwa szczepionki Nuvaxovid (zawierającej białko S wariantu oryginalnego SARS-CoV-2) potwierdzono w 2 głównych przedrejestracyjnych badaniach z randomizacją (RCT) przeprowadzonych w USA i Meksyku (29 949 uczestników w wieku ≥18 lat i 1799 uczestników w wieku 12–17 lat [p. Skuteczność kliniczna i bezpieczeństwo szczepionki NVX-CoV2373 (Nuvaxovid) przeciwko COVID-19 u osób w wieku ≥18 lat – badanie PREVENT-19, Skuteczność kliniczna i bezpieczeństwo Nuvaxovid u osób w wieku 18–84 lat – analiza po 6 miesiącach]) oraz w Wielkiej Brytanii (15 187 uczestników w wieku ≥18 lat [p. Skuteczność kliniczna i bezpieczeństwo szczepionki NVX-CoV2373 (Nuvaxovid) przeciwko COVID-19 u osób w wieku 18–84 lat w Wielkiej Brytanii]).

Uczestnicy tych badań najczęściej zgłaszali typowe miejscowe i ogólnoustrojowe niepożądane odczyny poszczepienne (NOP), które występowały nieco częściej po drugiej dawce szczepionki niż po pierwszej oraz częściej w młodszych grupach wiekowych niż u starszych dorosłych (≥65 lat). Większość NOP miała łagodne lub umiarkowane nasilenie (nie utrudniała zwykłej, codziennej aktywności) i ustępowała w ciągu maksymalnie 2 dni (tab.). Miejscowe lub ogólnoustrojowe NOP o nasileniu utrudniającym codzienną aktywność lub wymagające podania leków ogólnoustrojowo (np. obrzęk lub zaczerwienienie w miejscu wkłucia o średnicy >10 cm, gorączka ≥39°C, ból głowy utrudniający codzienna aktywność lub wymagający przyjęcia leków przeciwbólowych z grupy opioidów, nudności lub wymioty utrudniające codzienną aktywność lub wymagające dożylnego nawadniania w warunkach ambulatoryjnych) zgłaszano rzadko, częściej po podaniu drugiej dawki niż pierwszej (odpowiednio: ok. 1,5%, ok. 8% oraz ok. 3%, ok. 17%). W RCT nie ujawniono żadnych niepokojących sygnałów dotyczących bezpieczeństwa szczepionki Nuvaxovid – w okresie do 7,5 miesiąca obserwacji (mediana: 4,5 mies.) ciężkie zdarzenia niepożądane spontanicznie zgłaszane przez uczestników badania, m.in. zakrzepowa małopłytkowość immunologiczna indukowana szczepieniem, choroby o prawdopodobnym podłożu immunologicznym występowały rzadko i z podobną częstością w grupie szczepionej i placebo, nie stwierdzono również żadnego przypadku nasilenia COVID-19 związanego ze szczepieniem lub zespołu Guillaina i Barrégo. Organy rejestrujące leki uznały, że korzyści ze szczepienia preparatem Nuvaxovid przewyższają potencjalne ryzyko z nim związane. Zaznaczono, że we wszystkich RCT obejmujących łącznie 41 546 osób w wieku ≥16 lat, które otrzymały szczepionkę Nuvaxovid, rozpoznano 6 przypadków zapalenia mięśnia sercowego (wszyscy chorzy wyzdrowieli bez powikłań), w tym 5 w okresie 14 dni po szczepieniu i tylko w 1 przypadku ustalono inną możliwą przyczynę (COVID-19). Zdarzenie to objęto uważnym monitorowaniem po wprowadzeniu szczepionek do użytku.

Dane z populacyjnego nadzoru nad bezpieczeństwem szczepień dotyczące preparatu Nuvaxovid są ograniczone, ponieważ do tej pory podano względnie niedużą liczbę jego dawek (w porównaniu z preparatami mRNA, które zarejestrowano znacznie wcześniej i stosuje się powszechnie w wielu krajach o wysokich dochodach). W USA w okresie od lipca 2022 roku do marca 2023 roku po podaniu 69 227 dawek szczepionki Nuvaxovid do systemu VAERS wpłynęły 203 raporty o podejrzeniu NOP, większość z nich zaklasyfikowano jakie nieciężkie (92%) i nie ujawniono żadnych niepokojących sygnałów dotyczących jej bezpieczeństwa (wśród zdarzeń zakwalifikowanych jako ciężkie zgłoszono m.in. 2 przypadki zapalenia osierdzia, ale w pierwszym bardziej prawdopodobną przyczyną było zakażenie SARS-CoV-2, natomiast drugi nie spełnił kryteriów diagnostycznych przypadku według CDC). Sygnał o potencjalnym ryzyku zapalenia mięśnia sercowego lub osierdzia związanych ze szczepieniem preparatem Nuvaxovid wychwycono jednak w ramach nadzoru populacyjnego nad bezpieczeństwem szczepień w Europie i kilku innych krajach na świecie, m.in. w Australii oraz Korei Południowej. Komitet ds. Bezpieczeństwa Farmakoterapii i Oceny Ryzyka (Pharmacovigilance Risk Assessment Committee – PRAC) działający przy Europejskiej Agencji Leków (EMA) po raz pierwszy zwrócił uwagę na potencjalne ryzyko zapalenia mięśnia sercowego lub osierdzia po podaniu szczepionki Nuvaxovid w sierpniu 2022 roku. Wówczas w krajach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE/EOG) do 31 maja 2022 roku po podaniu 210 000 dawek szczepionki Nuvaxovid zgłoszono 5 przypadków zapalenia mięśnia sercowego lub osierdzia. Podobny sygnał wychwycił Therapeutic Goods Administration (TGA) w Australii, gdzie do 26 lipca 2022 roku po podaniu około 160 000 dawek szczepionki Nuvaxovid zgłoszono 3 przypadki zapalenia mięśnia sercowego i 12 przypadków zapalenia osierdzia. Przypadki te są również ściśle monitorowane przez producenta szczepionki. Z analizy danych zebranych do 31 grudnia 2022 roku wynika, że po podaniu 1 569 856 dawek szczepionki Nuvaxovid zgłoszono 8 potwierdzonych (1. i 2. poziom pewności rozpoznania wg definicji Brighton Collaboration) przypadków zapalenia mięśnia sercowego lub osierdzia w okresie do 28 dni po szczepieniu, a ryzyko oszacowano na 5 przypadków/1 milion podanych dawek. Zachorowania występowały u obu płci i we wszystkich grupach wiekowych, bez wyraźnej przewagi w którejkolwiek z nich (inaczej niż po szczepieniu preparatami mRNA, w przypadku których zachorowania dotyczyły głównie młodych mężczyzn w wieku 12–39 lat). Nie we wszystkich krajach, w których stosuje się szczepionkę Nuvaxovid zgłaszano przypadki zapalenia mięśnia sercowego lub osierdzia w okresie po jej podaniu (sygnału takiego nie wychwycono w USA, Japonii, Kanadzie, choć należy pamiętać, że liczba dotychczas podanych dawek preparatu Nuvaxovid jest względne nieduża). Organy rejestrujące leki uznały, że ryzyko jest możliwe, dlatego w Charakterystyce Produktu Leczniczego Nuvaxovid dodano stosowane ostrzeżenie, jednocześnie podtrzymując wniosek, że korzyści ze szczepienia tym preparatem przewyższają potencjalne ryzyko z nim związane. Analiza raportów z VigiBase (bazy danych zdarzeń niepożądanych leków Światowej Organizacji Zdrowia) wynika, że wskaźnik zgłaszalności przypadków zapalenia mięśnia sercowego lub osierdzia związanych ze szczepieniem Nuvaxovid jest podobny do wskaźnika związanego ze szczepieniem preparatami mRNA Comirnaty lub Spikevax, co potwierdzają również dane z nadzoru populacyjnego nad bezpieczeństwem szczepień w Korei Południowej (ryzyko oszacowano na: ok. 4 przypadki/1 mln podanych dawek dla szczepionki Nuvaxovid, ok. 4 przypadki/1 mln podanych dawek dla szczepionki Comirnaty i ok. 6 przypadków/1 mln podanych dawek dla szczepionki Spikevax).

Tolerancję i bezpieczeństwo dawki przypominającej (pierwszej lub kolejnych) szczepionki Nuvaxovid potwierdzono w RCT zarówno dla schematu homologicznego, jak i heterologicznego (u uczestników, którzy utrzymali uprzednio podstawowy schemat szczepienia z użyciem preparatu wektorowego lub mRNA). W RCT o akronimie COV-BOOST, w którym analizowano różne heterologiczne schematy szczepienia przypominającego (trzecia dawka, pierwsza przypominająca), m.in. z użyciem szczepionki Nuvaxovid, w ciągu 7 dni po szczepieniu uczestnicy najczęściej zgłaszali ból w miejscu wstrzyknięcia i zmęczenie. Większą reaktogenność (ryzyko typowych miejscowych i ogólnoustrojowych NOP) stwierdzono u osób, którym po szczepieniu podstawowym preparatem mRNA Comirnaty podano inną szczepionkę mRNA lub preparat wektorowy.

Z kolei tolerancję i bezpieczeństwo szczepionki Nuvaxovid XBB.1.5, przygotowanej na sezon 2023/2024, ekstrapolowano z wyników dla szczepionki zawierające białko S wariantu oryginalnego (p. wyżej) oraz na podstawie wykazania podobnej tolerancji i bezpieczeństwa szczepienia szczepionką o oryginalnym składzie i szczepionką monowalentną skierowaną przeciwko wariantowi BA.5 u dorosłych, którzy otrzymali uprzednio ≥3 dawki szczepionki mRNA. Uczestnicy tego RCT najczęściej zgłaszali typowe miejscowe i ogólnoustrojowe NOP, z podobną częstością w grupie szczepionej szczepionką Nuvaxovid o oryginalnym składzie i szczepionką monowalentną skierowaną przeciwko wariantowi BA.5 (miejscowe NOP: ok. 61% vs ok. 67%, ogólnoustrojowe NOP: ok. 55% vs ok. 56%). W ciągu 7 dni po szczepieniu uczestnicy zgłaszali najczęściej tkliwość (ok. 60% vs ok. 55%) i ból w miejscu wstrzyknięcia (ok. 40% vs ok. 32%) oraz zmęczenie (ok. 36% vs ok. 37%), ból głowy (ok. 29% vs ok. 29%), ból mięśni (ok. 28% vs 22%). Większość z nich miała łagodne lub umiarkowane nasilenie (nie utrudniała zwykłej, codziennej aktywności). Ciężkie zdarzenie niepożądane, zdarzenia wymagające konsultacji lekarskiej lub na SOR oraz potencjalne choroby o podłożu immunologicznym w okresie 28 dni po szczepieniu zgłaszano rzadko i również z podobną częstością w obu grupach.

Aktualnie nie ma danych dotyczących ryzyka zapalenia mięśnia sercowego lub osierdzia po podaniu szczepionki Nuvaxovid jako pierwszej lub kolejnej dawki przypominającej lub w ramach schematu heterologicznego (z danych dotyczących szczepionek mRNA wynika jednak, że ryzyko to może być mniejsze niż po schemacie podstawowym).