Opracowała Małgorzata Ściubisz
W czasopiśmie „Morbidity and Mortality Weekly Report” opublikowano raport podsumowujący postępy w eliminacji różyczki i zespołu różyczki wrodzonej (CRS) na świecie w latach 2012–2022.
Postępy w eliminacji różyczki w poszczególnych Regionach Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oceniane są na podstawie liczby krajów prowadzących rutynowe programy szczepień przeciwko różyczce oraz liczby krajów uznanych za wolne od rodzimych zachorowań.
W latach 2012–2022 zwiększyła się liczba krajów realizujących rutynowe programy szczepień przeciwko różyczce – ze 132 (68%) do 175 (90%). W 2022 roku programy szczepień realizowały wszystkie kraje w Regionie Ameryk, Regionie Europejskim, Regionie Azji Południowo-Wschodniej oraz Regionie Zachodniego Pacyfiku. W 2 pozostałych regionach szczepienia przeciwko różyczce realizowały 32 (68%) z 47 krajów Regionu Afrykańskiego oraz 17 (81%) z 21 krajów Wschodniego Regionu Morza Śródziemnego. Zwiększył się także odsetek populacji niemowląt zaszczepionych pierwszą dawką szczepionki zawierającej wirusa różyczki (RCV) – z 40% w 2012 roku do 68% w 2022 roku, choć odsetek ten znacznie różnił się w zależności od Regionu WHO i w 2022 roku wyniósł od 36% w Regionie Afrykańskim do 93% w Regionie Europejskim.
Pandemia COVID-19 miała istotny wpływ na jakość nadzoru epidemiologicznego nad różyczką. Liczba krajów zgłaszających do WHO zachorowania na różyczkę (zgłoszeniu podlega również brak zachorowań, więc liczba raportujących krajów świadczy o jakości nadzoru, a nie sytuacji epidemiologicznej różyczki – przyp. red.) zwiększyła się ze 166 (86%) w 2012 roku do 169 (87%) w 2019 roku, ale w 2020 roku zmniejszyła się 144 (74%). W 2022 roku wskaźnik ten nadal był mniejszy niż w 2012 roku (149 krajów; 77%). Z kolei liczna krajów zgłaszających przypadki CRS zwiększyła się ze 123 (63%) w 2012 roku do 133 (69%) w 2022 roku. W latach 2012–2022 istotnie zmniejszyła się liczba zgłaszanych zachorowań na różyczkę – z 93 816 do 17 407, natomiast zwiększyła się liczba zgłaszanych przypadków CRS – z 301 do 1527 głównie z powodu wprowadzenia nadzoru epidemiologicznych w kilku krajach o dużej liczbie ludności (Bangladesz, Indie, Indonezja, Pakistan) i zmianie systemu raportowania w Pakistanie.
Certyfikat regionu wolnego od różyczki i CRS przyznaje Komisja Weryfikacyjna ds. Eradykacji Odry i Różyczki WHO. Warunkiem otrzymania certyfikatu jest przerwanie endemicznej transmisji wirusa różyczki na okres ≥36 miesięcy we wszystkich krajach danego Regionu. Do 2022 roku udało się to osiągnąć tylko w Regionie Ameryki Północnej i Południowej (certyfikat przyznano w 2015 r.; p. Eliminacja różyczki w Ameryce Północnej i Południowej – 15 lat walki zakończone sukcesem!). Jeśli chodzi o postępy w eliminacji różyczki w poszczególnych krajach członkowskich WHO, to do końca 2022 roku w 98 krajach (51%) przerwano transmisję endemicznego wirusa różyczki na okres ≥36 miesięcy – w 35 (100%) krajach Regionu Ameryk, w 4 (19%) z 21 krajów Wschodniego Regionu Morza Śródziemnego, w 50 (94%) z 53 krajów Regionu Europejskiego, 4 (36%) z 11 krajów Regionu Azji Południowo-Wschodniej oraz w 5 (19%) z 27 krajów Regionu Zachodniego Pacyfiku. Natomiast celu tego nie osiągnięto w żadnym kraju Regionu Afrykańskiego.
Warto przypomnieć, że w Narodowym Laboratorium ds. Diagnostyki Odry i Różyczki w Zakładzie Wirusologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego-Państwowego Zakładu Higieny (NIZP-PZH) w Warszawie w ramach „Programu eliminacji odry i różyczki” można bezpłatnie wykonać badanie molekularne w kierunku odry lub różyczki (p. Program WHO eliminacji odry i różyczki www.pzh.gov.pl/serwisy-tematyczne/program-who-eliminacji-odry-rozyczki) – przyp. red.
