Szczepionki przeciwko SARS-CoV-2 a syncytyna i płodność kobiet

Data utworzenia:  16.04.2021
Aktualizacja: 14.01.2021
mgr inż. Emilia C. Skirmuntt

Jak cytować: Skirmuntt E.C.: Szczepionki przeciwko SARS-CoV-2 a syncytyna i płodność kobiet. Med. Prakt., 2021; 1: 113–115

Od Redakcji: Autorka jest wirusolożką, doktorantką w Zakładzie Paleowirusologii Uniwersytetu Oksfordzkiego. Jej praca doktorska dotyczy genów wirusopodobnych w genomie ssaków (tzw. endogennych elementów wirusowych, takich jak te kodujące syncytyny), ich wpływu na kolejne zakażenia wirusowe oraz roli w odpowiedzi immunologicznej gospodarza.

Pytanie 1. Co to są syncytyna i endogenne ludzkie retrowirusy (HERV)? Jaką rolę pełnią u ludzi?

Wiele wirusów, które występują naturalnie w środowisku (tzw. wirusy egzogenne), wbudowuje swoje geny podczas zakażenia w genom gospodarza (nosiciela). Zdarza się – choć rzadko – że do tej integracji dochodzi w linii komórek rozrodczych i informacja genetyczna wirusa jest następnie przekazywana z pokolenia na pokolenie w populacji nosiciela. Dla niektórych wirusów integracja z genomem nosiciela jest niezbędnym krokiem podczas cyklu replikacyjnego i tworzenia potomnych wirionów (np. retrowirusy), inne zaś robią to przypadkowo lub podczas fazy utajenia zakażenia (np. filowirusy), z tego też powodu o wiele częściej w genomach nosicieli obserwuje się sekwencje retrowirusowe niż pochodzące z innych rodzin wirusowych. Sekwencje wirusowe wpisane w genom nosiciela nazywa się endogennymi elementami wirusowymi (endogenous viral elements – EVEs) lub – jeśli sekwencja pochodzi od retrowirusa – endogennymi retrowirusami (endogenous retroviruses – ERV). ERV są integralną częścią genomu ssaków, tworząc do 8% genomu człowieka (tzw. ludzkie endogenne retrowirusy [human endogenous retroviruses] – HEVR). Niektóre endogenne sekwencje są po prostu ewolucyjnymi „resztkami”, podzielonymi i zmutowanymi pozostałościami dawnych zakażeń, które przechodzili nasi przodkowie, inne zostały zmienione i są używane jako geny w „wyścigu zbrojeń” między nosicielem a wirusem albo w procesach biologicznych jako samodzielne geny.
Egzogenne wirusy wykorzystują glikoproteiny otoczki (envelope – Env), by oszukać układ immunologiczny nosiciela i wniknąć do komórki, powodują też „zlewanie się” pojedynczych komórek nosiciela w jedną komórkową masę (syncytium), co jest procesem patologicznym. Organizm ludzi lub zwierząt znalazł dla nich rolę także w swoich normalnych procesach biologicznych. Syncytyny są przyswojonymi przez ssaki odwirusowymi genami env, które odgrywają rolę w głównym procesie powstawania łożyska podczas ciąży ssaków – tworzeniu się syncytiotrofoblastu z jednokomórkowego cytotrofoblastu.
Niedawno udowodniono eksperymentalnie u zwierząt, że syncytyny mogą odgrywać o wiele większą rolę w biologicznych funkcjach i rozwoju organizmu, niż wcześniej podejrzewano. Syncytyny biorą udział w fuzji mioblastycznej oraz tworzeniu mięśni u myszy. Myszy pozbawione syncytyn wykazywały opóźnienie w wykształcaniu mięśni i zmniejszoną objętość włókien mięśniowych, przez co samce prezentowały fenotypowe podobieństwo do samic, przy czym samice nie różniły się rozmiarami od próby kontrolnej, która gen nadal posiadała. Dodatkowo możliwe jest, że niektóre syncytyny mogą wykazywać działanie immunosupresyjne i zapobiegać konfliktowi matka-płód, ale brakuje na razie danych naukowych potwierdzających tę hipotezę.

Pytanie 2. Czy jest podobieństwo fragmentów sekwencji w genach syncytyny i glikoproteiny S SARS-CoV-2 („kolca”) i czy to oznacza podobieństwo właściwości antygenowych?

Glikoproteina S („kolec”) znajduje się na powierzchni SARS-CoV-2. Pomaga wirusowi wniknąć do komórki, a także jest jednym z białek rozpoznawanych przez nasz układ odpornościowy, odgrywających kluczową rolę w indukcji swoistych przeciwciał neutralizujących.
Zarejestrowane aktualnie do stosowania szczepionki przeciwko COVID-19 oparte na matrycowym RNA – w Stanach Zjednoczonych jedna firmy Moderna/NIAID, a druga podobna firm Pfizer/BioNtech, którą dopuszczono do stosowania także w Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii – wykorzystują informację genetyczną glikoproteiny S w swoim składzie i mechanizmie działania.
By zacząć cykl replikacyjny, wirusy najpierw muszą wniknąć do komórki, wykorzystując znajdujące się na niej receptory. Ponieważ glikoproteina „kolca” SARS-CoV-2 i glikoproteina otoczki retrowirusowej, z której powstała syncytyna, są glikoproteinami oddziałującymi z receptorami komórkowymi, mają one podobne funkcje. Jednak sekwencja, która jest podobna pomiędzy syncytynami i glikoproteiną S SARS-CoV-2 jest tylko bardzo niewielkim fragmentem całego białka, dlatego szansa, że sama mogłaby wywołać odpowiedź immunologiczną jest niezwykle mała. Aktualnie nie ma na to żadnych dowodów naukowych.
Szczepionki przeciwko grypie również wykorzystują jako antygen glikoproteinę wirusa grypy, która ma podobne funkcje jak białko S koronawirusów. Dotychczasowe obserwacje dotyczące szczepienia kobiet przeciwko grypie, w tym także ciężarnych, nie wykazały niekorzystnego wpływu na płodność i przebieg ciąży (a nawet potwierdziły zmniejszenie ryzyka poronienia i przedwczesnego porodu).

strona 1 z 2
Wybrane treści dla pacjenta
  • Szczepienie przeciwko gruźlicy
  • Szczepienia obowiązkowe dla podróżnych
  • Szczepienia przed wyjazdem na Karaiby (Wyspy Karaibskie)
  • Szczepienia przed wyjazdem do Afryki Północnej
  • Szczepienie przeciwko pałeczce hemofilnej typu b (Hib)
  • Szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi
  • Niepłodność
  • Koronawirus (COVID-19) a grypa sezonowa - różnice i podobieństwa
  • Szczepienie przeciwko środkowoeuropejskiemu odkleszczowemu zapaleniu mózgu
  • Szczepienie przeciwko odrze, śwince i różyczce

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań