Czy jeśli z przyczyn losowych opóźnia się podanie drugiej dawki szczepionki, to trzeba powtórzyć od nowa cały schemat szczepienia (2 dawki)? Jak bardzo można wydłużać odstęp między kolejnymi dawkami?
Jeśli z przyczyn losowych podanie drugiej dawki szczepionki się opóźnia, to zgodnie z ogólnymi zasadami, należy w najszybszym możliwym terminie podać drugą dawkę.1-3 Nie zaleca się powtarzania całego schematu od początku (czyli de facto podawania 3 dawek). Dłuższy odstęp między dawkami nie wpływa niekorzystnie na immunogenność i skuteczność szczepienia (w odróżnieniu od skrócenia tego okresu o >4 dni w stosunku do zalecenia producenta). Wydłuża się jednak okres suboptymalnej ochrony przed zachorowaniem, który w badaniach oceniano dla 2-dawkowego schematu szczepienia w odstępie 21 lub 28 dni pomiędzy dawkami w przypadku szczepionek Comirnaty i mRNA Moderny (śr. 1 mies., maks. 42 dni) lub 4–12 tygodni dla szczepionki wektorowej Vaxzevria (większość szczepionych otrzymała drugą dawkę po 6 tyg.),4-7 dlatego nie powinno się celowo wydłużać odstępu między dawkami.
Zarówno wytyczne amerykańskich CDC,2 jak i Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)8 zalecają, aby odstęp między dawkami szczepionek mRNA nie był dłuższy niż 6 tygodni. Nie ma aktualnie danych o długofalowej skuteczności pojedynczej dawki szczepionek mRNA.4,5
W przypadku wektorowej szczepionki Vaxzevria najnowsza analiza uzupełniająca7 sugeruje, że w profilaktyce objawowej COVID-19 (2 standardowe dawki):
- skuteczność 1 dawki w ciągu pierwszych 90 dni wynosi 76% (95% CI: 59–86)
- skuteczność po drugiej dawce jest większa, gdy odstęp między dawkami wynosi około 12 tygodni (81,3% [95% CI: 60–91]) niż <6 tygodni (55% [95% CI: 33–70]).
Ze względu na to, że ta analiza w podgrupach nie była z góry zaplanowana, dane te należy intepretować ostrożnie (większe ryzyko błędów systematycznych), niemniej biorąc od uwagę również zgodne z danymi klinicznymi wyniki oceny odpowiedzi immunologicznej, wydaje się, że w przypadku tej szczepionki korzystniejsze dla ogólnej, długofalowej skuteczności szczepienia może być zachowanie odstępu między dawkami bliższego 12 tygodniom (górna granica przedziału podanego w Charakterystyce Produktu Leczniczego), niż krótszego od 6 tygodni. Autorzy uzasadniają w ten sposób przyjętą w Wielkiej Brytanii strategię podawania drugiej dawki tej szczepionki 3 miesiące po pierwszej, aby jak najwięcej osób zaszczepić pierwszą dawką i osiągnąć większą długofalową skuteczność, co może szybciej zmniejszyć bezwzględną liczbę hospitalizacji z powodu COVID-19 w populacji.7 Autorzy sugerują ponadto, że to głównie ten dłuższy odstęp między dawkami mógł odpowiadać za większą skuteczność przypadkowo odkrytego (w wyniku pomyłki dawkowania) schematu „mała + duża dawka” tej szczepionki (p. Skuteczność kliniczna i bezpieczeństwo szczepionki wektorowej "ChAdOx1 nCoV-19" przeciwko COVID-19 – analiza wstępna – przyp. red.).6,7
Piśmiennictwo:
1. Ezeanolue E., Harriman K., Hunter P. i wsp.: General Best Practice Guidelines for Immunization: Best Practices Guidance of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). www.cdc.gov/vaccines/hcp/acip-recs/general-recs/index.html (dostęp: 3.02.2021)2. Centers for Disease Control and Prevention: Interim clinical considerations for use of COVID-19 vaccines currently authorized in the United States. https://www.cdc.gov/vaccines/covid-19/info-by-product/clinical-considerations.html (dostęp: 28.04.2021)
3. COVID-19: The Green Book, chapter 14a. https://www.gov.uk/government/publications/covid-19-the-green-book-chapter-14a
4. Polack F.P., Thomas S.J., Kitchin N. i wsp.: Safety and efficacy of the BNT162b2 mRNA Covid-19 vaccine. N. Engl. J. Med., 2020; 383: 2603–2615
5. Jackson L.A., Anderson E.J., Rouphael N.G. i wsp.: An mRNA vaccine against SARS-CoV-2 – preliminary report. N. Engl. J. Med., 2020; 383: 1920–1931
6. Voysey M., Clemens S.A.C., Madhi S.A. i wsp.: Safety and efficacy of the ChAdOx1 nCoV-19 vaccine (AZD1222) against SARS-CoV-2: an interim analysis of four randomised controlled trials in Brazil, South Africa, and the UK. Lancet 2020; published online Dec 8. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)32 661–1
7. Voysey M., Clemens S.A.C., Madhi S.A. i wsp.: Single dose administration, and the influence of the timing of the booster dose on immunogenicity and efficacy of ChAdOx1 nCoV-19 (AZD1222) vaccine. Lancet 2021; 397: 881–891; https://doi.org/10.1016/ S0140-6736(21)00432–3 (dostęp: 9.03.2021)
8. Strategic Advisory Group of Experts (SAGE) on Immunization Working Group on COVID-19 vaccines. mRNA vaccines against COVID-19: Pfizer-BioNTech COVID-19 vaccine BNT162b2. World Health Organisation WHO reference number: WHO/2019-nCoV/vaccines/SAGE_evaluation/ BNT162b2/2020.1 (dostęp: 7.01.2021)
