Dokumentacja szczepienia przeciwko COVID-19 w podróży zagranicznej

Jaka dokumentacja szczepienia przeciwko COVID-19 jest potrzebna w razie podróży za granicę? Czy potwierdzenie szczepienia przeciwko COVID-19 można wpisać do „żółtej książeczki” i kto jest uprawniony do dokonywania takich wpisów?

Jak dotąd szczepienie przeciwko COVID-19 nie zostało uwzględnione przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) w Międzynarodowych Przepisach Zdrowotnych (International Health Regulations), które regulują zasady szczepień obowiązkowych w ruchu międzynarodowym. Nie ustalono także uniwersalnego wzoru potwierdzenia szczepienia przeciwko COVID-19 w wersji drukowanej lub cyfrowej, który byłby powszechnie uznawany podczas przekraczania granic państwowych na świecie. Zasady przekraczania granic państwowych w związku z pandemią COVID-19, w tym ułatwienia dla osób zaszczepionych przeciwko COVID-19 oraz zasady dokumentacji tych szczepień regulowane są nadal wewnętrznymi przepisami poszczególnych krajów (Czy szczepienie przeciwko COVID-19 jest konieczne do wyjazdu za granicę?).

Liczne państwa opublikowały własne, szczegółowe wymagania dotyczące sposobu potwierdzenia szczepienia przeciwko COVID-19 u podróżnych akceptowanego na granicy, np. niezbędny zakres danych osobowych, dane dotyczące podanej szczepionki, liczby dawek i odstępu między nimi, wymagany język dokumentu itp. W zależności od lokalnie obowiązujących zasad zaświadczenie dostępne w języku angielskim w Internetowym Koncie Pacjenta może nie wystarczyć. Od 1 lipca w krajach Unii Europejskiej (UE) planowane jest wdrożenie „unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID-19” (wcześniej określanego jako „zielony cyfrowy certyfikat ” [Potwierdzenie szczepienia przeciwko COVID-19 ułatwi podróżowanie w UE? Komisja Europejska przedstawiła projekt Cyfrowego Zielonego Certyfikatu]), które będzie zawierało m.in. informację o szczepieniu przeciwko COVID-19 w wersji papierowej lub cyfrowej w postaci kodu QR. To rozwiązanie ma na calu ułatwienie podróży zagranicznych dzięki wykorzystaniu spójnej dokumentacji, jednak dotyczy jedynie państw członkowskich UE. Osoby wyjeżdżające do krajów położonych poza UE mogą nadal potrzebować innych dokumentów potwierdzających uodpornienie przeciwko COVID-19.

Jednym z praktycznych sposobów dokumentacji szczepienia przeciwko COVID-19 u osoby planującej podróż może być wpis do Międzynarodowej Książeczki Szczepień (MKSz, tzw. „żółta książeczka”). Jest to dokument opracowany przez WHO, który służy do potwierdzenia uodpornienia podróżnych w zakresie szczepień obowiązkowych i zalecanych przed wyjazdem zagranicznym. W Polsce zasady używania oraz uprawnienia wymagane od personelu dokonującego wpisów do MKSz reguluje Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wykazu zalecanych szczepień ochronnych oraz sposobu finansowania i dokumentowania zalecanych szczepień ochronnych wymaganych międzynarodowymi przepisami zdrowotnymi z dnia 16 września 2010 r. Wzór MKSz zgodny z wytycznymi WHO stanowi załącznik nr 2 do tego rozporządzenia. Według zapisów rozporządzenia oprócz szczepień wymaganych na podstawie Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych w MKSz mogą być odnotowywane również inne szczepienia ochronne. W Polsce „żółte książeczki” wykorzystywane są powszechnie w poradniach medycyny podróży, jednak zgodnie z rozporządzeniem wpisu potwierdzającego szczepienie w MKSz może dokonać każda osoba mająca uprawnienia do prowadzenia szczepień ochronnych w Polsce. Szczepienie w MKSz dokumentuje się bezpośrednio po jego wykonaniu lub w terminie późniejszym, także na podstawie przedstawionej dokumentacji, o ile możliwe jest ustalenie danych niezbędnych do dokonania wpisu, a fakt przeprowadzenia szczepienia nie budzi wątpliwości. Rozporządzenie dopuszcza także dokonywanie wpisów o przeprowadzonych szczepieniach ochronnych w innych dokumentach potwierdzających wykonanie szczepień zatwierdzonych przez Światową Organizację Zdrowia, a wystawionych w innych krajach.

Książeczki zgodne z wzorem przedstawionym w Rozporządzeniu MZ są publikowane w Polsce przez różnych wydawców i są dostępne w sprzedaży.

Zgodnie ze stanowiskiem WHO z lutego 2021 r. szczepienie przeciwko COVID-19 u pacjenta planującego podróż zagraniczną należy potwierdzić w MKSz zgodnie z Aneksem 6 Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych, tj. w części zatytułowanej „International Certificate of Vaccinations or Prophylaxis” (str. 6–7 według wzoru MKSz przedstawionego w rozporządzeniu MZ; ryc.). To rozwiązanie jest proponowane przez WHO dla podróżujących za granicę niezależnie od sposobów i technologii, które zostaną wdrożone w przyszłości w celu dokumentacji szczepienia przeciwko COVID-19. Dane uwzględnione w MKSz obejmują: imię i nazwisko pacjenta, datę urodzenia, płeć, narodowość, ew. nr dokumentu tożsamości, nazwę szczepionki, nazwę producenta i nr serii, datę wykonania szczepienia, nazwisko i tytuł zawodowy osoby nadzorującej szczepienie oraz daty ważności wpisu, wymagana jest także pieczęć ośrodka. Jak dotąd nie opublikowano zaleceń dotyczących okresu ważności wpisu potwierdzającego szczepienie przeciwko COVID-19 w podróżach międzynarodowych. Amerykańskie Centers for Disease Control and Prevention (CDC) uznaje osoby planujące wyjazdy zagraniczne za w pełni zaszczepionych po upłynięciu 2 tygodni od podania szczepionki firmy Janssen/Johnson&Johnson lub drugiej dawki szczepionek przeciwko COVID-19 podawanych w schemacie 2-dawkowym (Comirnaty [Pfizer], mRNA Moderny [ta zasada dotyczy także szczepionki Vaxzevria firmy AstraZeneca, która jest zarejestrowana w UE, natomiast jeszcze nie w Stanach Zjednoczonych – przyp. red.]). Niektóre kraje opublikowały jednak swoje własne wymogi dotyczące tego okresu.

Niezależnie od regulacji prawnych dotyczących przekraczania granic CDC obecnie zaleca pełne szczepienie przeciwko COVID-19 wszystkim podróżującym w wieku co najmniej 16 lat, niezależnie od kraju docelowego. Szczepienie przeciwko COVID-19 należy zatem uwzględnić wśród szczepień proponowanych pacjentowi podczas konsultacji lekarskiej przed wyjazdem zagranicznym. Ustalając indywidualny kalendarz szczepień przed wyjazdem zagranicznym, należy także wziąć pod uwagę zalecany odstęp między szczepieniem przeciwko COVID-19, a innymi szczepieniami stosowanymi w medycynie podróży (p. Szczepienie przeciwko COVID-19 a szczepienia przed podróżą zagraniczną).

Ryc. Wzór Międzynarodowej Książeczki Szczepień zgodny z Aneksem 6 Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych – miejsce zalecane przez WHO na wpis potwierdzający szczepienie m.in. przeciwko COVID-19 przed podróżą.