Najczęstszym powikłaniem ospy wietrznej u najmłodszych dzieci są wtórne bakteryjne zakażenia skóry (ryzyko u dzieci <5. rż. wynosi 1/3800 zachorowań na ospę). Ich obraz kliniczny jest zróżnicowany: od nacieku zapalnego, poprzez ropnie lub ropowicę skóry, do róży, płonicy przyrannej, a nawet martwiczego zapalenia powięzi. Wywołują je głównie paciorkowce grupy A oraz gronkowce złociste. Zmiany ropne często wymagają interwencji chirurgicznej. Wtórne bakteryjne zakażenia skóry mogą prowadzić do ciężkich zakażeń inwazyjnych (bakteryjne zapalenie płuc [ryzyko: 1/7700 przypadków] nierzadko z ropniakiem opłucnej, posocznica). W dużej mierze wtórne zakażenia bakteryjne wynikają z nieodpowiednich standardów pielęgnacyjnych.
Wysiew wykwitów ospy wietrznej na błonach śluzowych jamy ustnej jest bolesny i powoduje niechęć do przyjmowania pokarmów i płynów, co może – zwłaszcza u najmłodszych dzieci – prowadzić do odwodnienia.
Powikłania neurologiczne, najczęściej zapalenie móżdżku objawiające się ostrą ataksją móżdżkową, występują u małych dzieci rzadziej niż zakażenia bakteryjne i odwodnienie. Ich ryzyko zwiększa się jednak z wiekiem, stanowiąc u młodzieży i dorosłych najczęstszy rodzaj powikłań. Autorzy niemieccy wymieniają powikłania neurologiczne jako główną przyczynę hospitalizacji z powodu ospy wietrznej także u dzieci, tuż przed wtórnymi bakteryjnymi zakażeniami skóry. Zapalenie móżdżku występuje z częstością średnio 1/4000, a zapalenie mózgu 1/11 000–1/50 000 zachorowań na ospę wietrzną.
U dzieci rzadko dochodzi do pierwotnego ospowego zapalenia płuc, zapalenia stawów lub wątroby, ale u osób po 20. roku życia ryzyko ospowego zapalenia płuc wynosi aż 1/375 przypadków ospy.
Badania niemieckie wykazały, że zdecydowana większość dzieci, u których wystąpiły powikłania ospy wietrznej, była uprzednio zdrowa i nie należała do uznanej grupy ryzyka.
Piśmiennictwo:
1. Liese J.G., Grote V., Rosenfeld J. i wsp.: The burden of varicella complications before the introduction of routine varicella vaccination in Germany. Pediatr. Infect. Dis. J., 2008; 27 (2): 119–1242. Guess H.A., Broughton D.D., Melton L.J. III , Kurland L.T.: Population-based studies of varicella complications. Pediatrics, 1986; 78 (supl.): 723–727
3. Mayer M.G., Seward J.F., LaRussa P.S.: Varicella-zoster virus. W: Nelson Textbook of Pediatrics. Wyd. 18, Elsevier, 2007: 1366–1372