Czy należy zgłaszać jako podejrzenie niepożądanego odczynu poszczepiennego każdy objaw, jaki wystąpił w ciągu 4 tygodni po szczepieniu? Czy należy zgłosić np. gorączkę, jeżeli dodatkowo stwierdza się objawy infekcji, np. anginy, a zakażenie paciorkowcem potwierdzi się w szybkim teście?
Opisana sprawa wymaga nieco szerszego wyjaśnienia, które rozpocznę od przytoczenia definicji niepożądanego odczynu poszczepiennego (NOP).
Zgodnie z przyjętą definicją NOP nazywamy zaburzenia stanu zdrowia, które wystąpiły w okresie 4 tygodni po podaniu szczepionki. Wyjątek stanowią odczyny po szczepieniu BCG –w tych wypadkach kryterium czasowe jest znacznie wydłużone, co wynika ze specyfiki szczepionki. Kontynuując dalej definicję, należy dodać, że niepożądane odczyny poszczepienne są wynikiem:
- indywidualnej reakcji organizmu człowieka szczepionego na podanie szczepionki
- błędu wykonania szczepionki lub błędu podania szczepionki;
- zjawisk od szczepienia niezależnych, a tylko przypadkowo pojawiających się po szczepieniu.
Odnosząc się do pytania, odpowiadam, że zgodnie z definicją każde zaburzenie stanu zdrowia mogące mieć związek ze szczepieniem podlega zgłoszeniu przez lekarza. Lekarz na podstawie objawów klinicznych oraz badania lekarskiego podejmuje decyzję o zasadności zgłoszenia danego przypadku do nadzoru jako NOP, kierując się listą NOP wymienioną w załączniku do Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie niepożądanych odczynów poszczepiennych oraz kryteriów ich rozpoznawania oraz prawdopodobną lub ustaloną etiologią rozpoznanych zaburzeń (np. guz mózgu u dziecka, u którego wystąpiły drgawki). W sytuacji przedstawionej w pytaniu mamy do czynienia z nałożeniem się objawów infekcji górnych dróg oddechowych i ustawowego czasu zgłoszenia NOP. W tym przypadku infekcja wystąpiła niezależnie od szczepienia, a więc nie jest NOP.
Na podstawie wieloletnich doświadczeń wynikających ze stosowania szczepionek oraz prowadzenia monitorowania NOP w Polsce w ramach rutynowego nadzoru epidemiologicznego, dzisiaj wiemy jakie odczyny najczęściej występują po określonych szczepionkach. Należy także mocno podkreślić, że szeroka definicja odczynu poszczepiennego zapewnia także wykrycie rzadkiego odczynu, zupełnie nowego, czy tylko czasowo związanego ze szczepieniem. Każdy zgłoszony na formularzu zgłoszenia NOP jest analizowany i kwalifikowany na podstawie kryteriów opracowanych przez światowych ekspertów.
