Opracowała mgr Małgorzata Ściubisz
Do czynników ryzyka inwazyjnej choroby meningokokowej (IChM) należą niedobory składowych układu dopełniacza (np. C3, C5–C9, properdyny, czynnika H, czynnika D), w tym przyjmowanie ekulizumabu lub rawulizumabu (przeciwciał monoklonalnych blokujących aktywację składowej C5 dopełniacza stosowanych w leczeniu nocnej napadowej hemoglobinurii oraz atypowego zespołu hemolityczno-mocznicowego; p. Które osoby są szczególnie narażone na wystąpienie inwazyjnej choroby meningokokowej?), anatomiczna lub czynnościowa asplenia oraz zakażenie HIV. Natomiast niewiele wiemy o ryzyku IChM u osób z innymi przewlekłymi chorobami współistniejącymi.
W populacyjnym badaniu kliniczno-kontrolnym z retrospektywnym zbieraniem danych przeprowadzonym w Danii oceniono, które przewlekłe choroby współistniejące mogą zwiększać ryzyko IChM u dorosłych. Naukowcy wykorzystali dane z oficjalnego systemu nadzoru epidemiologicznego nad IChM (zachorowania lub podejrzenia zachorowań podlegają obowiązkowi zgłoszenia), w tym gromadzone przez krajowe laboratorium referencyjne ds. diagnostyki zakażeń meningokokowych działające przy Instytucie Zdrowia Publicznego w Kopenhadze. Analizą objęto lata 1977–2018.
Grupę przypadków utworzyło 1221 osób w wieku ≥18 lat, u których metodą hodowli potwierdzono IChM, a grupę kontrolną 3251 osób, które nie chorowały na IChM odpowiednio dobranych pod względem wieku i płci. W celu identyfikacji czynników ryzyka IChM częstość wybranych chorób współistniejących porównano w grupie przypadków i kontrolnej. Ogółem zapadalność na IChM w populacji dorosłych była mała i wynosiła 0,18–1,6/100 000 osób/rok. Mediana wieku chorych wynosiła 45 lat, a najczęstszą postacią kliniczną była bakteriemia – 528 przypadków (45%), zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR) – 509 przypadków (43%) oraz współwystępowanie ZOMR i bakteriemii – 175 przypadków (14%). U 9 osób (0,7%) potwierdzono zajęcie kości i stawów. Najczęstsza przyczyną IChM w badanej populacji były meningokoki grupy B (60% izolatów) i C (28% izolatów), znacznie rzadziej W (4%) i Y (4%). Zarejestrowano też pojedyncze przypadki wywołane meningokokami grupy A, X, 29E, Z (łącznie <0,01%). Śmiertelność (zgon w ciągu 30 dni od rozpoznania) oszacowano na 12,5%, a ryzyko zgonu z powodu IChM było większe u osób ≥1 chorobą współistniejącą niż u osób ogólnie zdrowych (OR: 1,54 [95% CI: 1,05–2,25]). W grupie przypadków, w porównaniu z grupą kontrolną, znacznie częściej obserwowano niektóre choroby przewlekłe. Na tej podstawie stwierdzono, że czynnikami ryzyka zachorowania na IChM w badanej populacji były przeszczepienie narządów miąższowych (iloraz szans [OR]: 40,47 [95% CI: 4,84–337,23]), niedokrwistość hemolityczna (OR: 7,56 [95% CI: 2,63–21,79]), przewlekłe choroby nerek, w tym wrodzone wady rozwojowe nerek (OR: 2,95 [95% CI: 1,77–4,92]), przewlekle choroby wątroby, w tym wrodzone wady rozwojowe pęcherzyka żółciowego, dróg żółciowych i wątroby (OR: 2,54 [95% CI: 1,58–4,08]), nowotwory złośliwe (OR: 2,31 [95% CI: 1,85–2,89]), cukrzyca (OR: 1,74 [95% CI: 1,27–2,39]), przewlekłe choroby neurologiczne, w tym wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego, wodogłowie, wrodzone wady rozwojowe ośrodkowego układu nerwowego, mózgowe porażenie dziecięce, padaczka (OR: 1,72 [95% CI: 1,20–2,46]) oraz choroby autoimmunizacyjne (OR: 1,7 [95% CI: 1,63–2,11]). Czynnikiem ryzyka IChM była także wielochorobowość. W porównaniu z osobami zdrowymi, ryzyko zachorowania na IChM było 58% większe u osób z ≥1 przewlekłą chorobą współistniejącą (OR: 1,58 [95% CI: 1,34–1,86]) i ponad 3-krotnie większe u osób z ≥3 przewlekłymi chorobami współistniejącymi (OR: 3,52 [95% CI: 2,53–4,89]).
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że biorcy przeszczepu narządów miąższowych, osoby z niedokrwistością hemolityczną, chorzy na cukrzycę, nowotwory złośliwe, przewlekłe choroby nerek, wątroby, choroby neurologiczne i autoimmunizacyjne mogą być obciążeni większym ryzykiem zachorowania na IChM. Sugerują również, aby przy opracowywaniu przyszłych zaleceń dotyczących szczepienia przeciwko meningokokom rozważyć uwzględnienie tych chorób jako czynników ryzyka IChM.
