Opracowała: mgr Małgorzata Ściubisz
W australijskim badaniu obserwacyjnym z grupą kontrolną oceniono skuteczność rzeczywistą (efektywność) białkowej rekombinowanej szczepionki przeciwko meningokokom grupy B (4CMenB; Bexsero) w zapobieganiu inwazyjnej chorobie meningokokowej (IChM) wywołanej przez meningokoki grupy B (MenB) u dzieci, nastolatków i młodych dorosłych, a także wpływ programu powszechnych szczepień na epidemiologię zakażeń MenB po 2 latach jego realizacji. Program powszechnych szczepień z użyciem 4CMenB rozpoczęto w Australii w 2018 roku. U niemowląt w wieku do 12 miesięcy szczepienie realizowano w schemacie 2+1, natomiast dzieciom w wieku do 3 lat podawano 2 dawki szczepionki. W 2019 roku program rozszerzono o szczepienie nastolatków w wieku 15–16 lat oraz młodych dorosłych w wieku 17–20 lat (w tych grupach wiekowych szczepienie również realizowano w schemacie 2-dawkowym). W badaniu wykorzystano dane gromadzone w oficjalnych krajowych rejestrach. Wśród dzieci objętych programem wyszczepialność 1 dawką wyniosła 94,9%, 2 dawkami – 91,4%, a 3 dawkami – 79,4%. Natomiast wśród nastolatków i młodych dorosłych wyszczepialność 1 dawką wyniosła 77,1%, a 2 dawkami 69%.
Efekt programu szczepień przeciwko MenB w kohorcie dzieci i nastolatków objętej szczepieniami w ramach programu, niezależnie od statusu szczepienia i liczby otrzymanych dawek, oceniono, porównując zapadalność IChM po rozpoczęciu programu (październik 2018–wrzesień 2020) z oczekiwaną zapadalnością oszacowaną w ciągu 4 lat przed rozpoczęciem programu szczepień w podobnej kohorcie dzieci i nastolatków (październik 2012–wrzesień 2020). Odnotowano, że 2 lata po rozpoczęciu programu powszechnych szczepień zapadalność na IChM wywołaną przez MenB w populacji niemowląt w wieku 3–11 miesięcy zmniejszyła się o 60% (IRR: 0,40 [95% CI: 0,23–0,69]). Natomiast u dzieci w wieku 1 roku i 2 lat program szczepień miał niewielki wpływ na zapadalność na IChM (wyniósł odpowiednio: IRR: 0,79 [95% CI: 0,16–3,87], IRR: 0,75 [95% CI: 0,18–3,14] i IRR: 3 [95% CI: 0,47–18,79]). Nie udało się oszacować wpływu programu na epidemiologię IChM u dzieci w wieku 3 i 5 lat (w okresie prowadzenia programu nie odnotowano żadnego przypadku tej choroby). Program powszechnych szczepień z użyciem 4CMenB nie miał istotnego wpływu na zapadalność na IChM w populacji nastolatków w wieku 15–18 lat (0,27 [95% CI: 0,06–1,16]) i młodych dorosłych w wieku 19–21 lat (IRR: 1,20 [95% CI: 0,70–2,06]).
Efektywność szczepionki obliczono na podstawie odsetka zaszczepionych 4CMenB w grupie dzieci, które zachorowały na IChM wywołaną przez MenB potwierdzoną laboratoryjnie, oraz odsetka zaszczepionych w całej populacji dzieci dopasowanych pod względem wieku. Dawkę szczepionki uznawano za ważną, jeżeli podano ją ≥14 dni przed wystąpieniem objawów IChM. Wykazano, że 2 dawki 4CMenB zmniejszają ryzyko zachorowania na IChM wywołaną MenB o 94,2% (95% CI: 36,6–99,5). Podobną efektywność 4CMenB oszacowano przy zastosowaniu metody badania kliniczno-kontrolnego i dla 2 dawek szczepionki wyniosła ona 94,7% (95% CI: 40,3–99,5). W ciągu 2 lat prowadzenia programu nie odnotowano żadnego przypadku IChM w populacji nastolatków i młodych dorosłych zaszczepionych 4CMenB. Na tej podstawie oszacowano, że w tej populacji skuteczność rzeczywista szczepionki wyniosła 100% (z uwagi na brak zachorowań w grupie przypadków nie można było oszacować przedziału ufności). Innymi słowy: szczepionka wydaje się skutecznie chronić indywidualne osoby przed zachorowaniem, ale liczba przypadków w populacji była w analizowanym okresie zbyt mała, aby wykazać istotny efekt programu szczepień w skali całej populacji.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że 2 lata po rozpoczęciu programu powszechnych szczepień z użyciem 4CMenB wykazano jego korzystny wpływ na zapadalność na IChM wywołaną MenB w populacji niemowląt objętych programem. Wykazano również, że 4CMenB znacznie zmniejsza ryzyko zachorowania na IChM u zaszczepionych osób.
