Opracowała lek. Iwona Rywczak
W populacyjnym badaniu obserwacyjnym z grupą kontrolną przeprowadzonym we Francji oceniono skuteczność rzeczywistą 2 dawek szczepionki przeciwko odrze w zapobieganiu zachorowaniu na odrę potwierdzoną laboratoryjnie lub epidemiologicznie (objawy kliniczne odry po kontakcie z chorym na odrę potwierdzoną laboratoryjnie 7–18 dni przed początkiem objawów) u dzieci i dorosłych. Dane do badania pozyskano z krajowego systemu nadzoru epidemiologicznego (zgłoszenia przypadków odry są obowiązkowe) oraz z różnych źródeł dokumentujących realizację szczepień przeciwko odrze (wiarygodne dane o szczepieniach dostępne były dla populacji w wieku do 31 lat).
Do obliczenia skuteczności rzeczywistej szczepionki zastosowano metodę, w której porównuje się odsetek zaszczepionych osób w grupie przypadków z odsetkiem zaszczepionych w populacji ogólnej (jeżeli szczepionka jest skuteczna, odsetek przypadków w grupie szczepionej będzie mniejszy niż wyszczepialność w danej populacji – przyp. red.). W podstawowej analizie założono brak naturalnej odporności, natomiast w dodatkowych analizach przyjęto 4 scenariusze, w których założono różną wielkość odporności nabytej po kontakcie z dzikim wirusem odry (scenariusz 1 zakładał 7,4% osób nieszczepionych z odpornością naturalną, scenariusz 2 – 4,4%, scenariusz 3 – 3%, scenariusz 4 – 1,5%). Takie osoby mogły jednak zostać później zaszczepione przeciwko odrze, dlatego założono, że szczepienie otrzymało 40% takich osób (scenariusz 2), 60% (scenariusz 3) i 80% (scenariusz 4).
Od 1 października 2017 roku do 30 września 2019 roku we Francji zgłoszono 5513 przypadków odry. W objętej badaniem grupie wiekowej 2–31 lat odnotowano 3396 przypadków. W tej grupie liczba osób z potwierdzonym zachorowaniem i dostępną dokumentacją dotyczącą przebytych szczepień wyniosła 715. Wśród tych 715 osób (średnia wieku 12,4 lat), 527 nie otrzymało żadnego szczepienia przeciwko odrze (73,7%), 62 (8,7%) otrzymało 1 dawkę szczepionki, a 126 (17,6%) 2 dawki. W populacji ogólnej wskaźniki wyszczepialności 2 dawkami szczepionki zwiększały się wraz z wiekiem, od 86,0% u dzieci w wieku 2–5 lat do 91,7% u dzieci w wieku 11–15 lat, a następnie zmniejszały się, osiągając 62,6% w grupie wiekowej 26–31 lat.
W analizie zakładającej brak naturalnej odporności na odrę skuteczność rzeczywista 2 dawek szczepionki przeciwko odrze była duża we wszystkich grupach wiekowych i wyniosła:
- 99,6% (95% CI: 99,3–99,8) u dzieci w wieku 2–5 lat
- 99,5% (95% CI: 99,2–99,7) u dzieci w wieku 6–10 lat
- 99,3% (95% CI: 98,9–99,5) u dzieci w wieku 11–15 lat
- 98,3% (95% CI: 97,3–98,9) u osób w wieku 16–20 lat
- 98,1% (95% CI: 96,5–98,9) u osób w wieku 21–25 lat
- 91,4% (95% CI: 85,1–95,0) u osób w wieku 26–31 lat.
W analizach uwzględniających naturalną odporność skuteczność rzeczywista 2 dawek szczepionki przeciwko odrze u dzieci nie zmieniła się. Różnicę odnotowano w starszych grupach wiekowych, u których szansa na wcześniejszą ekspozycję na wirusa odry była większa. Szczególnie było to widoczne u dorosłych w wieku 26–31 lat, u których skuteczność rzeczywista zwiększyła się z 91,4% do 93,2% (95% CI: 88,2–96,0) w scenariuszu 4, do 95% (95% CI: 91,4–97,1) w scenariuszu 3, do 96,8% (95% CI: 94,4–98,1) w scenariuszu 2 i do 99,2% (95% CI: 98,7–99,6) w scenariuszu 1.
Stwierdzono również, że skuteczności rzeczywista szczepienia zmniejszała się wraz z upływem czasu i wynosiła >99% w okresie do 4 lat po szczepieniu drugą dawką (tj. u dzieci w wieku 6 lat, zaszczepionych w wieku ok. 2 lat), a następnie powoli zmniejszała się do 97,8% (95% CI: 97,2–98,3) 11–12 lat po szczepieniu (tj. u dzieci w wieku 13–14 lat, zaszczepionych w wieku ok. 2 lat). W analizie tej uwzględniono dzieci w wieku 3–14 lat, u których prawdopodobieństwo uzyskania naturalnej odporności na odrę było bardzo małe. Oszacowano, że rocznie skuteczność rzeczywista 2 dawek szczepionki przeciwko odrze zmniejszała się o 0,22%.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że 2 dawki szczepionki przeciwko odrze zachowują swoją dużą skuteczność do wieku dorosłego. Skuteczność ta zmniejsza się wraz z upływem czasu od szczepienia, jednak w bardzo wolnym tempie. Większość zachorowań na odrę najczęściej stwierdza się u osób nieszczepionych. Zaszczepienie 2 dawkami szczepionki odpowiednio dużego odsetka populacji jest niezbędnym warunkiem do uzyskania eliminacji odry.
