Opracowały: mgr Małgorzata Ściubisz, lek. Iwona Rywczak
W analizie serii przypadków oceniono tolerancję i bezpieczeństwo szczepienia preparatami zawierającymi szczep wirusa odry u dzieci z ciężkimi chorobami neurologicznymi, które realizowano w okresie epidemii odry w Grecji w latach 2017–2018. Wyjściową populację badania stanowiło 230 dzieci (57,6% chłopców, wiek śr. 9 lat) z ciężkimi chorobami neurologicznymi (głównie padaczką lekooporną), będących pod opieką poradni neurologicznej Szpitala Uniwersyteckiego Attikon. W celu ustalenia statusu szczepienia przeciwko odrze przeszukano dokumentację medyczną dzieci. Większość z nich (149 dzieci; 73,4%) otrzymała 2 dawki szczepionki zawierającej szczep wirusa odry, 19 (9,3%) otrzymało 1 dawkę, a pozostałych 35 dzieci (17,2%) było nieszczepionych przeciwko odrze. Wstępnie do szczepienia przeciwko odrze kwalifikowano 54 dzieci. U 21 z nich stwierdzono przeciwwskazania do szczepienia, głównie z powodu niekontrolowanych napadów drgawek, aktywnej encefalopatii lub niedawnego leczenia immunomodulującego, a w przypadku kolejnych 6 dzieci rodzice odmówili zgody na szczepienie.
Ostatecznie do szczepienia preparatem skojarzonym przeciwko odrze śwince i różyczce (MMR) lub przeciwko odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej (MMRV) zakwalifikowano 27 dzieci (14 chłopców, wiek śr. 4,4 lat; 13 dziewczynek, wiek śr. 4,2 lat), głównie chorujących na padaczkę lekooporną (23 dzieci; 85%), przyjmujących najczęściej trzy różne leki lub z ciężkimi zaburzeniami neurologicznymi bez aktywności drgawkowej (4 dzieci, 15%). Niepożądane odczyny poszczepienne (NOP) oceniano w okresie 30 dni po szczepieniu (na podstawie regularnych wywiadów telefonicznych z obojgiem rodziców), a dodatkowo w okresie 12 miesięcy po szczepieniu dzieci 3-krotnie poddano pełnemu badaniu neurologicznemu.
Dzieciom podano łącznie 33 dawki MMR lub 3 dawki MMRV (ogółem 9 dzieci otrzymało szczepienie w pełnym 2-dawkowym schemacie). U 14 dzieci (51,8%), które otrzymały łącznie 22 dawki MMR, rodzice nie zgłosili żadnego NOP. Ogółem po podaniu łącznie 33 dawek MMR zgłoszono 5 epizodów drgawek bez gorączki (zwykle 5 dni po szczepieniu), 3 epizody drgawek gorączkowych (zwykle 5 dni po szczepieniu) oraz 1 epizod hospitalizacji (5 dni po szczepieniu), natomiast po podaniu 3 dawek MMRV zgłoszono 1 epizod drgawek bez gorączki (8 dni po szczepieniu), 2 epizody drgawek gorączkowych (6 dni po szczepieniu) oraz 1 epizod hospitalizacji. Ogółem gorączka (38–38,6°C) pojawiała się 3–10 dni po szczepieniu. U 3 dzieci gorączka wiązała się z wystąpieniem drgawek, ale u żadnego z nich nie stwierdzono objawów encefalopatii. Drgawki gorączkowe częściej zgłaszano po szczepieniu MMRV niż MMR. W okresie kilku dni po szczepieniu 2 dzieci wymagało krótkiej hospitalizacji. Pierwszy przypadek dotyczył dziecka zespołem Dravet, u którego 5 dni po szczepieniu MMR obserwowano zwiększoną aktywność drgawkową, dziecko wymagało 2-dniowej hospitalizacji. Drugi przypadek dotyczył dziecka ze stwardnieniem guzowatym, u którego w siódmym dniu po szczepieniu MMRV wystąpił stan padaczkowy, dziecko wymagało 3-dniowej hospitalizacji na oddziale intensywnej terapii (intubacja nie była konieczna) i objawy ustąpiły bez niekorzystnych następstw. W ciągu 12 miesięcy obserwacji u żadnego szczepionego dziecka nie stwierdzono istotnego pogorszenia stanu zdrowia (nie zaobserwowano zmian we wzorcu napadów drgawkowych lub ich częstości), nie obserwowano również regresu rozwojowego, żadne nie wymagało modyfikacji leczenia.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że u dzieci z ciężkimi chorobami neurologicznymi korzyści ze szczepienia preparatami zawierającymi szczep wirusa odry przewyższają związane z nim ryzyko. W ciągu roku obserwacji u żadnego dziecka nie stwierdzono pogorszenia stanu zdrowia ani regresu rozwojowego. Żadne nie wymagało też modyfikacji leczenia. Mimo że szczepienie preparatami zawierającymi szczep wirusa odry może być związane z wystąpieniem epizodu drgawek u dzieci z zaburzeniami padaczkowymi, to ryzyko zachorowania na odrę w okresie epidemii i jej powikłań jest większe. Rodziców takich dzieci należy zachęcać do realizacji szczepień.
