Opracowała lek. Iwona Rywczak
W marcu 2010 roku w Brazylii wprowadzono powszechne szczepienia dzieci przeciwko pneumokokom skoniugowaną szczepionką 10-walentną (PCV-10). Początkowo schemat obejmował podanie 3 dawek szczepienia pierwotnego w wieku 2, 4 i 6 miesięcy, z dawką uzupełniającą w wieku 12–15 miesięcy. Prowadzono również szczepienia wychwytujące (schemat 2+1 dla dzieci w wieku 7–11 mies. i pojedyncza dawka dla dzieci w wieku 12–23 mies.). W 2016 roku wprowadzono schemat 2+1, z podaniem 2 dawek w wieku 2 i 4 miesięcy oraz dawki uzupełniającej w wieku 12–18 miesięcy. Na podstawie danych z epidemiologicznego systemu nadzoru nad inwazyjną chorobą pneumokokową (IChP) z obszaru metropolitalnego Salvador (3,5–3,9 miliona mieszkańców) oceniono wpływ realizacji szczepień dzieci przeciwko pneumokokom na epidemiologię IChP u dzieci i dorosłych. IChP zdefiniowano jako wyizolowanie Streptococcus pneumoniae z krwi lub innego płynu ustrojowego jałowego w prawidłowych warunkach u pacjenta hospitalizowanego w placówce włączonej do systemu nadzoru epidemiologicznego. Analizą objęto lata 2008–2009 (okres przed wprowadzeniem szczepień PCV-10) oraz 2010–2018 (okres realizacji szczepień PCV-10). W okresie prowadzenia powszechnych szczepień dzieci przeciwko pneumokokom wyróżniono okres wczesny (lata 2010–2012), pośredni (lata 2013–2015) i późny (lata 2016–2018).
W latach 2008–2018 zarejestrowano 299 przypadków IChP, w 116 przypadkach pneumokoka wyizolowano z krwi, a w 183 z płynu mózgowo-rdzeniowego. Roczna zapadalność na IChP zmieniła się z 1,45/100 000 mieszkańców w 2008 roku na 0,21/100 000 w 2018 roku, osiągając największe wartości w latach 2010–2011. W okresie przed wprowadzeniem szczepień (2008–2009) zgłoszono 95 zachorowań, co przekładało się na zapadalność 2,48/100 000 mieszkańców. We wczesnym okresie realizacji szczepień (2010–2012) zapadalność zwiększyła się do 3,8/100 000 (iloraz współczynników zapadalności [IRR]: 1,53 [95% CI: 1,18–1,99]), a następnie zmniejszała się w kolejnych latach, aż do 0,38/100 000 (IRR: 0,15 [95% CI: 0,09–0,26]) w późnym okresie prowadzenia szczepień (2016–2018). Podobny trend zaobserwowano w poszczególnych grupach wiekowych, z wyjątkiem populacji w wieku 5–24 lat, w której nie stwierdzono początkowego wzrostu we wczesnym okresie realizacji szczepień PCV-10. Największą redukcję wskaźników zapadalności w porównaniu z okresem przed wprowadzeniem szczepień odnotowano u dzieci w wieku ≤2 lat (IRR 0,12 [95% CI: 0,03–0,53] dla lat 2013–2015 i brak zachorowań w późnym okresie realizacji szczepień) i u osób w wieku ≥60 lat (IRR: 0,11 [95% CI: 0,03–0,48] dla późnego okresu prowadzenia szczepień).
Typowanie pneumokoka przeprowadzono w 278 z 299 przypadków, w tym w 90 z 95 przypadków z okresu przed wprowadzeniem PCV-10 i 188 z 204 przypadków z okresu realizacji szczepień. Przed rozpoczęciem powszechnych szczepień serotypy uwzględnione w składzie PCV-10 wykryto w 52,2% (47/90) zgłoszonych zachorowań na IChP, a we wczesnym, pośrednim i późnym okresie realizacji szczepień wartości te wynosiły odpowiednio 47,3% (61/129), 10,8% (5/46) i 7,7% (1a/13). Przed wprowadzeniem szczepień zapadalność na IChP wywołaną przez serotypy szczepionkowe wyniosła 1,23/100 000 mieszkańców. Wskaźnik ten zwiększył się do 1,69/100 000 we wczesnym okresie realizacji szczepień (IRR: 1,38 [95%CI: 0,94–2,02]), a następnie uległ zmniejszeniu do 0,13/100 000 (IRR: 0,10 [95%CI: 0,04–0,26]) i 0,03/100 000 (IRR: 0,02 [95%CI: 0,00–0,15]) odpowiednio w pośrednim i późnym okresie prowadzenia szczepień PCV-10. W latach 2016–2018 najczęściej wykrywano nieuwzględnione w składzie PCV-10 typy 15B, 12F, 3, 17F i 19A, jednak w porównaniu z okresem przed wprowadzeniem szczepień PCV-10 zapadalność na IChP wywołaną przez te serotypy nie uległa zwiększeniu.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że w ciągu 9 lat realizacji szczepień dzieci przeciwko pneumokokom preparatem 10-walentnym zapadalność na IChP niezależnie od przyczyny i wywołaną przez serotypy uwzględnione w składzie PCV-10 zmniejszyła się w całej analizowanej populacji odpowiednio o 84,7 i 98%, przy równoczesnym braku inwazyjnych zakażeń serotypami szczepionkowymi u dzieci do 2. roku życia w ostatnich 3 latach okresu obserwacji. Zmniejszenie zapadalności odnotowano we wszystkich grupach wiekowych, w tym u dorosłych, co sugeruje pośredni efekt szczepień dzieci. Nie odnotowano zwiększenia zapadalności na IChP wywołaną przez serotypy nieszczepionkowe.
azachorowanie wykryte u osoby w wieku 36 lat
