Jak wykonywać szczepienia u kobiet karmiących piersią? Czy jakieś szczepionki są przeciwwskazane?

Szczepienie kobiet karmiących piersią

Data utworzenia:  19.09.2012
Aktualizacja: 07.07.2014
dr n. med. Ernest Kuchar
Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych UM, Wrocław

Wskazania do szczepień i zasady szczepienia kobiet po porodzie są podobne do obowiązujących dla ogólnej populacji. Co prawda nie dysponujemy badaniami klinicznymi dotyczącymi stosowania w czasie karmienia piersią wszystkich szczepionek, jednak ze względu na brak zgłoszeń działań niepożądanych u dzieci (o dowiedzionym związku przyczynowym ze szczepieniami matek) uważa się potencjalne ryzyko dla dzieci karmionych piersią za znikome. W zaleceniach Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz zaleceniach obowiązujących w poszczególnych krajach (np. ACIP w Stanach Zjednoczonych, NACI w Kanadzie, Green Book w Wielkiej Brytanii czy Australian Immunisation Handbook w Australii) powszechnie przyjęto, że matkom karmiącym piersią można bez obaw o niekorzystny wpływ na skuteczność i bezpieczeństwo podawać zarówno szczepionki inaktywowane („nieżywe”), jak „żywe” (z wyjątkiem szczepionki przeciwko ospie prawdziwej – niedostępnej w Polsce).

Kobiety po porodzie powinny otrzymać wszystkie zalecane szczepienia, których nie można było podać, lub których nie podano w czasie ciąży (np. przeciwko odrze, śwince, różyczce – MMR; szczepienie przeciwko ospie wietrznej, przeciwko tężcowi błonicy i krztuścowi – dTpa). (Zobacz także: Ogólne wytyczne dotyczące szczepień ochronnych – cz. 1. Zalecenia amerykańskiego Komitetu Doradczego ds. Szczepień Ochronnych [ACIP]).

Przy okazji należy pamiętać o uzupełnieniu szczepień przeciwko krztuścowi czy grypie u pozostałych domowników mających kontakt z noworodkiem lub niemowlęciem, które ze względu na młody wiek nie zostało jeszcze zaszczepione lub jest w trakcie realizacji szczepienia pierwotnego.

Szczegóły dotyczące poszczególnych surowic i szczepionek opracowane na podstawie zaleceń Centers for Disease Control and Prevention (CDC) i WHO przedstawiono w poniższych tabelach.

Tabela 1. Podawanie szczepionek i immunoglobulin w czasie karmienia piersią według Centers for Disease Control and Prevention (CDC), przystosowane do polskich warunków.

Szczepionka/immunoglobulina Rodzaj preparatu Przeciwwskazania w czasie karmienia piersią Piśmiennictwo
immunoglobuliny dożylne zwykłe i hiperimmunizowane   brak General Recommendations on Immunization: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) and the American Academy of Family Physicians (AAFP) MMWR, 2002; 51 (RR-2): 1–36.
przeciwko błonicy i tężcowi toksoid brak
przeciwko WZW A inaktywowana ze względu na brak badań dotyczących wydalania z mlekiem wytwórcy szczepionek zalecają ostrożność; ACIP uznaje, że szczepionkę można podawać w czasie karmienia piersią  
przeciwko WZW B rekombinowana brak
przeciwko grypie inaktywowana brak Prevention and Control of influenza: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR, 2004; 53 (RR-6): 1–40.
przeciwko japońskiemu zapaleniu mózgu inaktywowana – dostępna w Polsce na import docelowy brakuje badań klinicznych, zatem szczepionki nie należy podawać rutynowo Inactivated Japanese Encephalitis Vaccine: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR, 1993; 42 (RR-1): 12–13.
przeciwko odrze żywa, atenuowany wirus brak General Recommendations on Immunization: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) and the American Academy of Family Physicians (AAFP). MMWR, 2002; 51 (RR-2): 1–36.
przeciwko Neisseria meningitides (meningokokom) polisacharydowa brak Control and Prevention of Meningococcal Disease and Control and Prevention of Serogroup C Meningococcal Disease: Evaluation and Management of Suspected Outbreaks: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR, 1997; 46 (RR-5): 1–51.
przeciwko śwince żywa, atenuowany wirus brak General Recommendations on Immunization: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) and the American Academy of Family Physicians (AAFP). MMWR, 2002; 51(RR-2): 1–36.
przeciwko pneumokokom polisacharydowa brakuje badań klinicznych, jednak jest mało prawdopodobne, by szczepienie wywoływało działania niepożądane u niemowląt karmionych piersią Prevention of Pneumococcal Disease: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR, 1997; 46 (RR-8): 1–24.
przeciwko poliomyelitis, inaktywowana (Salka) inaktywowana brak General Recommendations on Immunization: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) and the American Academy of Family Physicians (AAFP). MMWR, 2002; 51 (RR-2): 1–36.
przeciwko wściekliźnie inaktywowana brakuje badań klinicznych, jednak szczepionka jest powszechnie podawana matkom karmiącym piersią bez obserwowania jakichkolwiek następstw u karmionych niemowląt
przeciwko różyczce żywa, atenuowany wirus brak
przeciwko gruźlicy (BCG) żywa, atenuowane prątki – w Polsce zalecana do 15. roku życia brakuje badań klinicznych BCG pregnancy and breastfeeding warnings. http://www.drugs.com/pregnancy/bcg.html szczepionka BCG – Charakterystyka produktu leczniczego
przeciwko durowi brzusznemu (ViCPS) polisacharydowa brakuje badań klinicznych, jednak szczepionka może być stosowana przy dużym ryzyku narażenia na dur brzuszny Breastfeeding and maternal medication. Recommendations for drugs in the eleventh WHO model list of essential drugs (http://whqlibdoc.who.int/hq/2002/55732.pdf [cyt. 8.09.2012])
przeciwko durowi brzusznemu (Ty21a) żywa, atenuowana bakteria – niedostępna w Polsce
przeciwko ospie wietrznej żywa, atenuowany wirus brak Prevention of Varicella: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR, 1996; 45 (RR-11): 1–25.
przeciwko żółtej gorączce żywa, atenuowany wirus należy unikać podawania szczepionki matkom karmiącym ze względu na teoretyczne ryzyko przeniesienia wirusa; jeżeli matka karmiąca zamierza podróżować na obszary endemiczne zagrożone dużym ryzykiem żółtej gorączki, szczepienie należy bezzwłocznie wykonać Yellow Fever Vaccine Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) MMWR, 2002; 51 (RR-17): 1–11.
Źródło: Centers for Disease Control and Prevention. Health Information for International Travel 2003-2004. Atlanta: US Department of Health and Human Services, Public Health Service, 2003.


Tabela 2. Zalecenia WHO dotyczące stosowania immunoglobulin i szczepionek przez matki karmiące.

Nazwa preparatu Stosowanie u kobiet karmiących
surowica anty-D (ludzka) można pogodzić z karmieniem piersią
surowice przeciwjadowe brak danych
immunoglobulina (antytoksyna) przeciwtężcowa można pogodzić z karmieniem piersią
immunoglobulina (antytoksyna) przeciwbłonicza można pogodzić z karmieniem piersią
immunoglobuliny ludzkie zwykłe do podawania i.m., i.v. można pogodzić z karmieniem piersią
immunoglobulina przeciwko wściekliźnie można pogodzić z karmieniem piersią
szczepionki
szczepionka BCG można pogodzić z karmieniem piersią
szczepionka przeciwko zapaleniu wątroby typu B można pogodzić z karmieniem piersią
szczepionka przeciwko odrze można pogodzić z karmieniem piersią
szczepionka przeciwko krztuścowi można pogodzić z karmieniem piersią
szczepionka przeciwko poliomyelitis można pogodzić z karmieniem piersią
szczepionka przeciwko tężcowi można pogodzić z karmieniem piersią
szczepionka przeciw grypie można pogodzić z karmieniem piersią
szczepionka przeciwko meningokokom można pogodzić z karmieniem piersią
szczepionka przeciwko śwince można pogodzić z karmieniem piersią
szczepionka przeciw wściekliźnie (inaktywowana, wytworzona w hodowli komórkowej) można pogodzić z karmieniem piersią
szczepionka przeciwko różyczce można pogodzić z karmieniem piersią
szczepionka przeciwko durowi brzusznemu można pogodzić z karmieniem piersią
szczepionka przeciwko żółtej gorączce można pogodzić z karmieniem piersią
inne
tuberkulina można pogodzić z karmieniem piersią
Źródło: WHO breastfeeding and maternal medication. Recommendations for Drugs in the Eleventh WHO Model List of Essential Drugs (http://whqlibdoc.who.int/hq/2002/55732.pdf [cyt. 08.09.2012])


Piśmiennictwo:
1. Akinsanya-Beysolow I., Wolfe C.S.: Update: Vaccines for women, adolescence through adulthood. J. Womens Health (Larchmt), 2009; 18: 1101.
2. ACIP Provisional Recommendations for Pregnant Women on Use of Tetanus Toxoid, Reduced Diphtheria Toxoid and Acellular Pertussis Vaccine (Tdap) http://www.cdc.gov/vaccines/recs/provisional/downloads/pregnant-Tdap-use.pdf
3. Black N.A., Parsons A., Kurtz J.B. i wsp.: Post-partum rubella immunisation: a controlled trial of two vaccines. Lancet, 1983; 2: 990.
4. Committee on Obstetric Practice. ACOG Committee Opinion No. 521: Update on immunization and pregnancy: tetanus, diphtheria, and pertussis vaccination. Obstet. Gynecol., 2012; 119: 690.
5. Leddy M.A., Anderson B.L., Power M.L. i wsp.: Changes in and current status of obstetrician-gynecologists' knowledge, attitudes, and practice regarding immunization. Obstet. Gynecol. Surv., 2009; 64: 823.
6. Marin M., Güris D., Chaves S.S. wsp.: Advisory Committee on Immunization Practices, Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Prevention of varicella: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recomm. Rep., 2007; 56 (RR-4): 1.
7. Pavelka R., Salzer H., Reinold E. [Post partum rubella vaccination and anti-D prevention]. Zentralbl. Gynakol., 1978; 100: 1025.
8. The Australian Immunisation Handbook 9th Edition 2008, Vaccination of women planning pregnancy, pregnant or breastfeeding women, and preterm infants – updated July 2009. (http://www.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/Handbook-specialrisk232 [cyt. 09.09.2012])
Wybrane treści dla pacjenta
  • Szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi
  • Szczepienie przeciwko gruźlicy
  • Jak prawidłowo przystawić dziecko do piersi?
  • Zakrztuszenie u dziecka przy karmieniu piersią
  • Szczepienia obowiązkowe dla podróżnych
  • Szczepienie przeciwko pałeczce hemofilnej typu b (Hib)
  • Szczepienie przeciwko środkowoeuropejskiemu odkleszczowemu zapaleniu mózgu
  • Szczepienie przeciwko odrze, śwince i różyczce
  • Oksytocyna – hormon odpowiedzialny za instynkt macierzyński i wypływ pokarmu z piersi
  • Płaskie i wklęsłe brodawki (sutki) - Jak karmić piersią?

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań