Jak się objawia i przebiega krztusiec u dorosłych? Jakie jest ryzyko powikłań?

Przebieg krztuśca, objawy i ich intensywność zależą od wieku chorego i stanu uodpornienia. U dorosłych, wielokrotnie szczepionych przeciwko krztuścowi w dzieciństwie i narażonych na kontakt z tą częstą, bardzo zaraźliwą chorobą, najczęściej przebiega ona łagodnie i niecharakterystycznie, co mocno utrudnia prawidłowe rozpoznanie. Jedynym objawem zakażenia pałeczką B. pertussis dorosłych może być niecharakterystyczny, przewlekły, suchy kaszel. Klasyczne fazy choroby nie występują lub mijają niezauważone z powodu zgłaszania się chorych w późnej fazie choroby. Objawy pojawiają się po okresie wylęgania wynoszącym 7–10 dni (ale czasem nawet do 3 tyg.). Zwykle można wyróżnić 2 fazy choroby:
1) faza nieżytowa (prodromalna) – cechuje się występowaniem objawów przypominających przeziębienie (łagodny kaszel, nieżyt nosa, stan podgorączkowy, ból lub zapalenia gardła oraz złe samopoczucie), które utrzymują się przez 1–2 tygodni i nie różnią się od częstych wirusowych zapaleń górnych dróg oddechowych. Rozpoznanie krztuśca na tym etapie jest w praktyce możliwe tylko w ogniskach epidemicznych (np. w przypadku zachorowań rodzinnych) lub ogniskach zakażeń oddziałowych. Właściwa antybiotykoterapia (makrolidami) w tym okresie zakażenia może zahamować postęp choroby.
2. faza kaszlu – charakteryzuje się wystąpieniem suchego kaszlu, klasycznie nasilającego się nocą, który stopniowo łagodnieje, jednak utrzymuje się do kilkunastu tygodni. Gorączka nie występuje. Czynniki, które drażnią drogi oddechowe (np. kurz, zimne powietrze, stres, emocje, ziewanie, śmiech, rozciąganie, wysiłek fizyczny oraz zmiany temperatury), mogą wyzwalać kaszel. Natomiast leczenie antybiotykiem w tym okresie nie wpływa już na przebieg kliniczny choroby i nie łagodzi kaszlu. Antybiotyk może natomiast skrócić okres zaraźliwości. Niestety, nie dysponujemy lekami o udowodnionym działaniu łagodzącym kaszel w przebiegu krztuśca, którego przyczyną jest uszkodzenie dróg oddechowych przez B. pertussis.

Kaszel w przebiegu krztuśca u osoby dorosłej: p. www.nejm.org.
Powikłania. Powikłania krztuśca u dorosłych wynikają przede wszystkim z przewlekłego, intensywnego kaszlu. Są to przede wszystkim zaburzenia snu, nietrzymanie moczu i zmniejszenie masy ciała. Z pozostałych powikłań należy wspomnieć o wylewach podspojówkowych, zapaleniu płuc, omdleniach po napadach kaszlu i powikłaniach mechanicznych kaszlu, w tym rozwarstwieniach miażdżycowo zmienionych tętnic kręgowych lub szyjnych. U osób starszych krztusiec sporadycznie może się wikłać nasileniem przepukliny pachwinowej, złamaniami żeber, encefalopatią, drgawkami, krwawieniami do ośrodkowego układu nerwowego i udarem mózgu. Ciężkie powikłania u osób starszych zagrażają zgonem. Trudno precyzyjnie oszacować częstość występowania wymienionych powikłań, można jedynie ogólnie stwierdzić, że krztusiec najciężej przebiega u osób >65. roku życia oraz pacjentów z wieloma współistniejącymi chorobami przewlekłymi, u których nabyta odporność przeciwko krztuścowi zanikła (brak dawek przypominających szczepienia). Przebieg choroby pogarsza współistnienie astmy oskrzelowej oraz palenie tytoniu.