Czy należy podać dodatkową dawkę szczepionki przeciwko WZW typu B?

Czy uzupełniać szczepienie przeciwko WZW typu B u 4-letniego dziecka urodzonego w 30. tygodniu ciąży, z masą ciała 1800 g, które zaszczepiono według schematu 0, 1, 6, zamiast 0, 1, 2, 12 miesięcy? Pierwszą dawkę podano w 1. dobie życia. Czy podanie czwartej dawki szczepionki jest uzasadnione? Czy dalsze postępowanie zależy od wyniku oznaczenia stężenie przeciwciał anty-HBs?

Zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych (PSO), noworodki z urodzeniową masą ciała <2000 g, tak jak w przypadku opisanego dziecka, powinny otrzymać łącznie 4 dawki szczepionki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby (WZW) typu B. Zalecenie to jest uzasadnione lepszą odpowiedzią na szczepienie podane w takim schemacie w tej szczególnej grupie dzieci. Wcześniakom zaleca się schemat 4-dawkowy, gdyż – w porównaniu ze schematem 3-dawkowym – pozwala on uzyskać większy odsetek serokonwersji. Najprostszą opcją, zgodną z ogólnymi zasadami szczepień, jest zatem uzupełnienie zaległej czwartej dawki. Szczepionki przeciwko WZW typu B nie można „przedawkować”, nie należy się zatem obawiać, że czwarta dawka zwiększy ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Podanie dodatkowych dawek szczepionki przeciwko WZW typu B jest bezpieczne i dobrze tolerowane – nie stwierdzono odczynów niepożądanych po podaniu dodatkowych, nadprogramowych dawek. Po podaniu łącznie 4 dawek szczepionki nie ma wskazań do kontroli odporności poszczepiennej. Skuteczny może być też zastosowany klasyczny schemat 3-dawkowy (0, 1, 6), ponieważ szczepionka przeciwko WZW typu B jest wysoce immunogenna. Takiego schematu nie zaleca się jednak u wcześniaków. Proponowany powyżej schemat 4-dawkowy pozwala uniknąć wątpliwości co do skuteczności szczepienia. Alternatywne rozwiązanie, czyli oznaczenie swoistych przeciwciał anty-HBs, ma wady. Po pierwsze, stężenie przeciwciał anty-HBs naturalnie zmniejsza się z upływem czasu – w celach kontrolnych powinno się je oznaczać 1–2 miesięcy po podaniu ostatniej szczepionki. W opisanym przypadku od ostatniego szczepienia upłynęło już ponad 3 lata, dlatego wynik może być niemiarodajny, tzn. nie pozwoli odróżnić dziecka, które odpowiedziało na szczepienia, ale stężenie swoistych przeciwciał zmniejszyło się z czasem, od dziecka, które na szczepienie w ogóle nie odpowiedziało. Z podania czwartej dawki szczepionki można zrezygnować tylko gdy stężenie przeciwciał wynosi ≥10 IU/l. Po drugie, jeżeli w oznaczeniu uzyskamy wynik ujemny (<10 IU/l) to i tak podamy czwartą dawkę szczepionki. Pojawią się też wątpliwości, co do skuteczności szczepień i pokusa, aby sprawdzić odpowiedź na czwartą dawkę przez kolejne oznaczenie przeciwciał anty-HBs.

Podsumowując, najprostszym rozwiązaniem jest uzupełnienie brakującej czwartej dawki szczepionki i odstąpienie od oceny stężenia przeciwciał anty-HBs.