Czy w przypadku zachorowania na inwazyjną chorobę meningokokową (IChM) dziecka uczęszczającego do żłobka należy wdrożyć profilaktykę antybiotykową u pozostałych dzieci z jego grupy, skoro śpią w jednym pomieszczeniu, a zdarza się, że także jedzą tymi samymi sztućcami? Który lek jest zalecany i najwygodniejszy w takim przypadku? Jak postąpić u dzieci w wieku przedszkolnym?
U dziecka uczęszczającego do tej samej grupy żłobkowej lub przedszkolnej, co dziecko chore na IChM, należy wdrożyć chemioprofilaktykę poekspozycyjną zgodnie z zaleceniami (tab.). Wytyczne amerykańskich Centers for Disease Control and Prevention nawet u najmłodszych dzieci dopuszczają zastosowanie także cyprofloksacyny w jednorazowej dawce. Barierą może być jednak dostępna w Polsce postać tego leku – wszystkie preparaty są w postaci tabletek powlekanych, a żaden w postaci syropu. Antybiotyk należy podać jak najszybciej, optymalnie w pierwszych 24 godzinach od zachorowania (nie później niż w ciągu najbliższych 14 dni; nie potwierdzono skuteczności chemioprofilaktyki zastosowanej >2 tyg. i prawdopodobnie jest ona już nieuzasadniona). Celem chemioprofilaktyki jest eradykacja bakterii z błony śluzowej nosowej części gardła.
| Tabela. Leki zalecane w chemioprofilaktyce poekspozycyjnej inwazyjnej choroby menigokokoweja | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Antybiotyk | Wiek | Dawka | Czas leczenia (dni) | Skuteczność (%) | Uwagi |
| ryfampicyna | <1. mż. | 5 mg/kg mc. p.o. co 12 h | 2 | 90–95 | wchodzi w interakcję z lekami metabolizowanymi przez cytochrom P450 (przyspiesza metabolizm m.in. leków przeciwkrzepliwych, niektórych leków przeciwdrgawkowych i środków antykoncepcyjnych, zmniejszając ich aktywność) nie jest zalecana dla kobiet w ciąży |
| >1. mż. | 10 mg/kg mc. p.o. co 12 h | 2 | 90–95 | ||
| ceftriakson | <15. rż. | 125 mg i.m. | jednorazowo | 90–95 | |
| ≥15. rż. | 250 mg i.m. | jednorazowo | 90–95 | ||
| cyprofloksacyna | ≥1. mż. | 20 mg/kg mc. p.o. (maks. 500 mg) | jednorazowo | 90–95 | nie jest zalecana dla kobiet w ciąży |
| azytromycyna | 10 mg/kg mc. p.o. | jednorazowo | ? | nie jest zalecana jako lek pierwszego wyboru, podaje się ją w przypadku krążenia szczepów opornych na cyprofloksacynę lub przeciwwskazań do innych zalecanych leków | |
| a Opracowano na podstawie 1. pozycji piśmiennictwa. i.m. – domięśniowo, mc. – masa ciała, mż. – miesiąc życia, p.o. – doustnie, rż. – rok życia | |||||
Wskazania obejmują osoby, które miały bliski kontakt z chorym w ciągu 7 dni poprzedzających zachorowanie, takie jak:
- domownicy zamieszkujący razem z chorym
- osoby będące w bliskiej zażyłości z chorym (np. namiętnie całowane, partnerzy seksualni)
- osoby śpiące w tej samej sali co chory (np. żołnierze w koszarach, więźniowie w jednej celi itp.)
- dzieci z tej samej grupy żłobkowej lub przedszkolnej
- osoby przeprowadzające resuscytację, intubację dotchawiczą lub mające bezpośredni kontakt z wydzieliną z dróg oddechowych chorego.
Chemioprofilaktykę należy przeprowadzić również u chorego na IChM przed wypisem ze szpitala, jeśli nie leczono go ceftriaksonem.
Przed zastosowaniem chemioprofilaktyki nie zaleca się pobierania wymazu z nosowej części gardła do badania bakteriologicznego, aby potwierdzić nosicielstwo meningokoków. O jej wdrożeniu decyduje wyłącznie charakter kontaktu z chorym.
Piśmiennictwo:
1. Centers for Disease Control and Prevention: Meningococcal disease. www.cdc.gov/vaccines/pubs/surv-manual/chpt08-mening.html (dostęp: 18.01.2023)2. Albrecht P., Hryniewicz W., Kuch A. i wsp.: Rekomendacje postępowania w zakażeniach bakteryjnych ośrodkowego układu nerwowego. https://koroun.nil.gov.pl/wp-content/uploads/2017/10/Rekomendacje-ukl-nerwowy_2011.pdf (dostęp: 18.01.2023)
