W amerykańskim badaniu obserwacyjnym z retrospektywnym zbieraniem danych oceniono bezpieczeństwo szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR) u nastolatków i dorosłych.
Populację stanowiły nastolatki w wieku 9–17 lat i dorośli w wieku ≥18 lat, którzy korzystali ze świadczeń zdrowotnych w placówkach uczestniczących w projekcie Vaccine Safety Datalink (VSD) i którzy w latach 2010–2018 otrzymali ≥1 dawkę MMR. Kryteria wykluczające obejmowały m.in.: szczepienie <28 dni po podaniu poprzedniej dawki MMR lub innej „żywej” szczepionki. W badaniu zastosowano metodę self-controlled risk interval – okres obserwacji podzielono na okres ryzyka (w zależności od zdarzenia niepożądanego 0–42 dni po szczepieniu) i okres kontrolny (w zależności od zdarzenia niepożądanego 8–92 dni po szczepieniu), a następnie porównano zapadalność na określone wcześniej nieciężkie i ciężkie zdarzenia niepożądane w tych okresach. Ciężkie zdarzenia niepożądane zdefiniowano jako: anafilaksja, zapalenie mózgu/zapalenie rdzenia kręgowego, ZGB, małopłytkowość immunologiczna (ITP), zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR), drgawki, natomiast nieciężkie zdarzenia jako: reakcja alergiczna, ból stawów, gorączka, odczyny w miejscu wkłucia, powiększenie węzłów chłonnych, zapalenie ślinianek, osutka lub omdlenie. Dane do badania uzyskano z elektronicznej bazy gromadzącej dane medyczne (rozpoznanie w klasyfikacji ICD-9 lub ICD-10 zgodnie z odpowiednimi kodami). W przypadku ciężkich zdarzeń niepożądanych rozpoznanie dodatkowo zweryfikowano, przeglądając dokumentację medyczną poszczególnych pacjentów.
W okresie analizy podano łącznie 272 861 dawek MMR (śr. wieku szczepionych wyniosła 34,8 lat, 65,8% stanowiły kobiety), w tym 13,4% nastolatkom w wieku 9–17 lat, 16% młodym dorosłym w wieku 18–25 lat, 46% dorosłym w wieku 26–44 lat i 25% dorosłym w wieku ≥45 lat. Ponad połowę dawek (53%) podano jednoczasowo z inną szczepionką (koadministrację stosowano częściej u nastolatków niż u dorosłych), w przypadku nastolatków częściej była to druga dawka MMR, natomiast u dorosłych pierwsza dawka. U nastolatków MMR zazwyczaj stosowano w ramach szczepień wychwytujących, a u dorosłych w związku z podróżą zagraniczną. Część kobiet otrzymała szczepionkę w okresie poporodowym z powodu ujemnego wyniku badania serologicznego w czasie ciąży. Ryzyko ciężkich zdarzeń niepożądanych oceniono łącznie dla 230 636 dawek MMR. W okresie narażenia zidentyfikowano 14 przypadków drgawek, 3 przypadki ZOMR oraz po 1 przypadku anafilaksji, zapalenia mózgu/zapalenia rdzenia kręgowego, ITP, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu (punkt końcowy przyjęty post-hoc po zweryfikowaniu dokumentacji medycznej pacjenta, u którego rozpoznano zapalenie mózgu/zapalenie rdzenia kręgowego i ZOMR). Nie zidentyfikowano żadnego przypadku ZGB. Żaden przypadek drgawek, jakie wystąpiły w okresie 3–42 dni po szczepieniu, nie był związany z gorączką. U 36% szczepionych epizod drgawek wystąpił w przeszłości (dla 6 przypadków ustalono przyczynę: odstawienie alkoholu, nowotwór złośliwy z przerzutami, wady rozwojowe mózgu, rzucawka poporodowa, hiperglikemia lub inna niekreślona podstawowa choroba współistniejąca). Tylko jedno ciężkie zdarzenie niepożądane przypisano szczepieniu – anafilaksję, która wystąpiła 10 min po podaniu MMR i szczepionki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Wykazano, że częstość wszystkich ciężkich zdarzeń niepożądanych w okresie narażenia była podobna do częstości w okresie kontrolnym – RR wyniosło: dla anafilaksji 1 (95% CI: 0,06–15,99), 0,43 vs 0,43/100 000 dawek; dla zapalenia mózgu/zapalenia rdzenia kręgowego 0,33 (95% CI: 0,03–3,2), 0,43 vs 1,3/100 000 dawek; dla ITP 0,25 (95% CI: 0,03–2,24), 0,43 vs 1,73/100 000 dawek; dla ZOMR 1,50 (95% CI: 0,25–8,98), 1,3 vs 0,87/100 000 dawek; dla drgawek 1,17 (95% CI: 0,54–2,52), 6,07 vs 5,20/100 000 dawek. Nie udało się oszacować ryzyka dla ZGB i zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu z powodu braku przypadków w okresie kontrolnym. Ryzyko nieciężkich zdarzeń niepożądanych oceniono dla 263 108 dawek MMR. Ogółem w okresie narażenia zidentyfikowano 692 przypadki bólu stawów, 413 odczynów w miejscu wkłucia, 297 przypadków osutki, 242 przypadki reakcji alergicznej, 197 przypadków gorączki, a także 163 przypadki powiększenia węzłów chłonnych, 117 przypadków omdlenia i 9 przypadków zapalenia ślinianek. Większość nieciężkich zdarzeń niepożądanych występowała z nieco większą częstością w okresie narażenia niż w okresie kontrolnym – RR wyniosło: dla reakcji alergicznej 4,48 (95% CI: 3,54–6,02), 90,2 vs 20,5/100 000 dawek; dla bólu mięśni 1,13 (95% CI: 1,01–1,26), 263 vs 233/100 000 dawek; dla gorączki 1,73 (95% CI: 1,37–2,18), 74,9 vs 43,3/100 000 dawek; dla odczynów miejscowych 1,49 (95% CI: 1,28–1,73), 157 vs 105,7/100 000 dawek; dla powiększenia węzłów chłonnych 3,03 (95% CI: 2,22–4,11), 62 vs 20,5/100 000 dawek; dla osutki 1,77 (95% CI: 1,46–2,14), 112,9 vs 63,9/100 000 dawek; dla omdlenia 8,38 (95% CI: 4,8–14,55), 44,5 vs 5,3/100 000 dawek. W przypadku zapalenia ślinianek ryzyko było podobne w okresie narażenia i kontrolnym – RR: 0,60 (95% CI: 0,26–1,37). Wśród nastolatków w wieku 9–17 lat najczęściej występującymi nieciężkimi zdarzeniami niepożądanymi były: reakcje alergiczne (248,7/100 000 dawek), ból stawów (207,3/100 000 dawek), omdlenie (132,7/100 000 dawek) i gorączka (102,3/100 000 dawek). W okresie narażenia, w porównaniu z okresem kontrolnym, większe ryzyko dotyczyło reakcji alergicznej (RR: 10 [95% CI: 5,04–19,84]), innych reakcji nieswoistych (RR: 17 [95% CI: 4,08–70,76]), osutki (RR: 1,93 [95% CI: 1,04–3,61]) i omdlenia (RR: 48 [95% CI: 6,63–347,75]). W przypadku pozostałych zdarzeń niepożądanych ryzyko było podobne.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że ciężkie zdarzenia niepożądane po podaniu MMR (np. anafilaksja) zdarzały się bardzo rzadko. Zgodnie z ogólnymi zasadami dotyczącymi realizacji szczepień pacjentów należy informować o ryzyku ciężkich NOP (np. anafilaksji), jak również o prawdopodobnych miejscowych ogólnoustrojowych zdarzeniach niepożądanych o łagodniejszym przebiegu.
